«Εγώ έγραφα μια ζωή σε καφενεία. Όταν δεν ξέρεις τη γλώσσα, νιώθεις πολύ άνετα σ’ αυτά. Μόνο η οικία είναι ακατάλληλη. Γιατί στο σπίτι σου ζεις. Κι όταν γράφεις πρέπει να ζεις πάλι, αλλά διά της γραφής». Με αυτά τα λόγια, ο Βασίλης Βασιλικός, σε πρόσφατη συνέντευξη του στο Hot Doc, είχε αναφερθεί στον περισσότερο από μισό αιώνα γραφής και ανάγνωσης και στη σχέση συγγραφής και αστικού χώρου.

Στο «Περί Λογοτεχνίας και Σημειωτέον, Άλλων – 60 χρόνια Γραφής και Ανάγνωσης», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg, ανοίγουν οι «λογοτεχνικές βαλίτσες» του πολυβραβευμένου κοσμοπολίτη συγγραφέα. Ο Βασίλης Βασιλικός μας ξεναγεί στα 60 χρόνια της αδιάλειπτης συγγραφικής παρουσίας του. Στο βιβλίο, που επιμελήθηκαν και ανθολόγησαν οι Θανάσης Αγάθος και Αριστοτέλης Σαΐνης, έχουν συγκεντρωθεί «ποικιλόμορφα κείμενα  διαφορετικών προθέσεων, κείμενα γραμμένα με διάφορες αφορμές, σποραδικά, και σε μάκρος χρόνου, σε εφημερίδες και περιοδικά ή σύμμεικτους τόμους, τα οποία αποτελούν κριτικές καταθέσεις για έλληνες και ξένους, μείζονες και ελάσσονες συγγραφείς, παρεμβάσεις στην πολιτιστική επικαιρότητα…». Διατρέχοντας το βιβλίο, βλέπουμε με ποιο τρόπο ο  συγγραφέας με το καπέλο και την πίπα στο χέρι σημάδεψε με τη συγγραφική δραστηριότητά του την ιστορία του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα  τόσο σε Ελλάδα  όσο και Ευρώπη. Παράλληλα, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα ερωτήματα που ταλανίζουν τον συγγραφέα και επανέρχονται  ως δεσπόζοντα μοτίβα στην πεζογραφία του: «Τι είναι πραγματικότητα; Τι είναι εαυτός; Τι είναι  λογοτεχνία;». Όπως ερχόμαστε αντιμέτωποι και με τα δαιμόνια του μεγάλου τεχνίτη του λόγου.
Σημειωτέον, πως ο διακεκριμένος έλληνας συγγραφέας έγραφε πάντα με το χέρι. Ίσως γι’ αυτό και από τα βιβλία του, ο ίδιος ξεχωρίζει την αυτοβιογραφία του, «Μνήμη από μελάνι» και τον «Γλαύκο Θρασάκη. Εκτός φυσικά από τα νεανικά του έργα, «όχι γιατί είναι τα καλύτερα, αλλά γιατί μέσω αυτών, τώρα που επανεκδίδονται, νοσταλγώ τη νεότητά μου», όπως ο ίδιος μας είχε εμπιστευτεί.
Ο  πιο μεταφρασμένος έλληνας πεζογράφος, μετά τον Νίκο Καζαντζάκη, ανέπτυξε ως γνωστόν μια πολυσχιδή δραστηριότητα, που ξεπερνά το ογκώδες πεζογραφικό του έργο: ποίηση, θέατρο, κινηματογράφος, δημοσιογραφία, τηλεόραση και συμμετοχή στη δημόσια σφαίρα.
Ο Βασίλης Βασιλικός είναι από εκείνους του συγγραφείς, που για να γράψουν στη γλώσσα τους, πρέπει να ζουν ανάμεσα σε αλλόγλωσσους. Γι’ αυτό και στη Γαλλία δεν έγραψε  ποτέ, «γιατί ήξερε τα γαλλικά από μικρό παιδί». Έγραψε όμως στο Βερολίνο, στη Ρώμη, στη Νέα Υόρκη. Εξάλλου, η γραφή είναι η ύπαρξή του και αυτός ο τόμος μια δειγματοληπτική  αναδρομή της 60χρονης συγγραφικής του παρουσίας.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα βιβλίο – προοίμιο νέων χρήσιμων και χρηστικών εκδόσεων, που θα κυκλοφορήσουν σύντομα. Με άλλα λόγια, το ταξίδι στους δαιδαλώδεις δρόμους του Βασίλη Βασιλικού συνεχίζεται…

Βιβλιοπροτάσεις

ΠΕΡΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΔΑΙΜΟΝΙΩΝ

Συγγραφέας: Βασίλης Βασιλικός Ανθολόγηση – Επιμέλεια – Εισαγωγή: Θανάσης Αγάθος, Αριστοτέλης Σαΐνης Εκδότης: Gutenberg ISBN: 978-960-01-1664-9 Σελ: 368 / Τιμή: 17,10 €

Μια ανθολογία δοκιμίων και συνεντεύξεων όπου συναντάμε τις κυριότερες σκέψεις του Βασίλη Βασιλικού σχετικά με το γράψιμο, την ανάγνωση, την λογοτεχνική κριτική… Οι ανθολόγοι Θανάσης Αγαθός και Αριστοτέλης Σαΐνης, αφού σταχυολόγησαν τα σημαντικότερα κείμενα του κοσμοπολίτη συγγραφέα από το 1952 μέχρι το 2012, προσέθεσαν μια σειρά συνεντεύξεων – σταθμών του Βασιλικού απ’ όπου αναδύονται μνήμες και βιογραφικά στοιχεία.

Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Συγγραφέας: Μένης Κουμανταρέας Εκδότης: Πατάκης ISBN: 978-960-16-5912-1 Σελ: 480 / Τιμή: 19,80 €
Ο Μένης Κουμανταρέας, ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς της ελληνικής πεζογραφίας, υπογράφει ένα τολμηρό μυθιστόρημα για την απώλεια. Το τελευταίο –και για πολλούς προφητικό– βιβλίο του μιλά για την οδύνη της απουσίας, για το πέρασμα του χρόνου και το μοίρασμά του ανάμεσα σε ίσκιους και αναμνήσεις από μια περασμένη ζωή… Μια αφήγηση ανάμεσα στην παραίσθηση και στην άγρια πραγματικότητα. Μια περιπέτεια που οδηγεί στην αναζήτηση και απόκτηση ενός θησαυρού…

ΝΕΑΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ 1954-1960
Συγγραφείς: Βασίλης Βασιλικός, Μένης Κουμανταρέας Επιμέλεια: Νιάρχος Θανάσης Θ. Εκδότης: Τόπος ISBN: 978-960-499-118-1 Σελ: 136 / Τιμή: 12,51 €
Ένα βιβλίο – συλλογή ντοκουμέντων, μέσα από ένα «επιστολικό αλισβερίσι» με φόντο τη βασανισμένη Ελλάδα της δεκαετίας του ’50. Η γραπτή επικοινωνία ανάμεσα στον Βασίλη Βασιλικό και στον Μένη Κουμανταρέα πιστοποιεί την «ακριβή ποιότητα της φιλίας τους» και αναδεικνύει το κριτικό βλέμμα με το οποίο αντιμετωπίζει ο ένας το έργο του άλλου, εκτός φυσικά από τις νεανικές τους ανησυχίες. Στη νεανική αλληλογραφία των δυο δημιουργικών πνευμάτων, στην αρχή της πορείας τους στα γράμματα, δεσπόζει το πάθος για δημιουργία…

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΑΞΗ
Συγγραφέας: Χένρι Κίσιντζερ Εκδότης: Λιβάνης ISBN: 978-960-14-2905-2 Σελίδες: 576 / Τιμή: 18,88 €
Στην «Παγκόσμια Τάξη» ο Χένρι Κίσιντζερ καταθέτει το απόσταγμα των σκέψεών του γύρω από την ιστορία, τη στρατηγική και την πολιτική διαχείριση των κρατών, αντλώντας από την πολύχρονη εμπειρία του ως πολιτικός με σημαντική δράση στη διεθνή σκηνή. Είναι σαν ο συγγραφέας να παρατηρεί τον πλανήτη μας από κάπου ψηλά, καταγράφοντας τις τιτάνιες μετακινήσεις των τεκτονικών πλακών της ιστορίας και τα κίνητρα των εθνών, ερμηνεύοντας τη στάση που τήρησαν κράτη και αυτοκρατορίες απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο, από τη διαμόρφωση της Ευρώπης μέχρι την εποχή μας…

Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΜΑΡΙΑ
Συγγραφέας :Κυριάκος Αθανασιάδης Εκδότης :Διόπτρα ISBN:978-960-364-823-9 Σελ: 192 / Τιμή : 10,98 €
Ένα βιβλίο γεμάτο παιδικά όνειρα και ενήλικους φόβους. Ή παιδικούς φόβους και ενήλικα όνειρα. Ένα αγόρι. Ένα κορίτσι, που ζωγραφίζει στο χιόνι. Ένας έρωτας που γεννιέται. Μια κοινωνία που κρύβεται. Ένα μαχαίρι που κόβει. Μια αγάπη πελώρια, που λάμπει. Η Κόκκινη Μαρία, σύμφωνα με τον συγγραφέα, είναι «μια μητρική φιγούρα, που στα μάτια των παιδιών έχει θεϊκές ικανότητες, που τα προστατεύει». Η Κόκκινη Μαρία είναι ένα βιβλίο για ενήλικες, παρόλο που οι ήρωές του είναι παιδιά. Η Κόκκινη Μαρία είναι ένα διαφορετικό παραμύθι για τα Χριστούγεννα…

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc#66, το Δεκέμβρη του 2014

Extra Hot άρθρο

Με μία αξιοπρόσεκτη πορεία στο χώρο του θεάτρου τα τελευταία χρόνια, είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες και τολμηρούς σκηνοθέτες της γενιάς του και ο νεότερος που έχει ανεβάσει έργο στην Επίδαυρο. Ανατριχιάζει με την ομοιομορφία που επιβάλλει ο φασισμός και αγαπάει τα ταξίδια στο Άμστερνταμ. Αυτό τον καιρό σκηνοθετεί το «Σλάντεκ», στο θέατρο Πόρτα, ένα έργο που σκιαγραφεί τη γέννηση του ναζισμού στην Ευρώπη την περίοδο του μεσοπολέμου, με κεντρικό ήρωα έναν νέο ο οποίος αποφασίζει να ενταχτεί στο «Μαύρο Στρατό».

1. Το «Σλάντεκ» είναι ένα πολιτικό έργο. Πώς το διαχειρίζεστε πάνω στη σκηνή;
Από την υπαρξιακή – οντολογική του πλευρά, που είναι η ρίζα των πραγμάτων και που μπορεί να εξηγήσει και να παραθέσει την αιτία όλων των πολιτικών θέσεων.

2. Ποια φράση του κειμένου είναι ακόμα χαραγμένη στο μυαλό σας;
«Είσαι μόνο ένα κομμάτι. Τα κομμάτια που σκέφτονται από μόνα τους είναι περιττά, δηλαδή βλαβερά και γι’ αυτό θα πρέπει να εκτελούνται. Κατανοητό;» – Ένας φρικιαστικός τρόπος σκέψης και η απόλυτη κατάργηση της ατομικότητας.

3. Υπάρχουν στο έργο ομοιότητες με τη Χρυσή Αυγή ως πολιτική και κοινωνική έκφραση;
Σίγουρα ένας θεατής θα το σκεφτεί. Αλλά δεν είναι μια παράσταση – καταγγελία για τη σημερινή άνοδο του φασισμού. Υπάρχει, αλλά δε μπορούμε να ξέρουμε πού θα καταλήξει και έτσι μου φαίνεται ανόητο να αγγίζει κανείς τόσο σύγχρονα και ευαίσθητα θέματα με σπασμωδικότητα.

4. Ο Σλάντεκ είναι θύμα ή θύτης;
Είναι και τα δύο. Και γι’ αυτό παλεύει με δύο εξίσου ισχυρούς πόλους. Και αυτοαναφλέγεται.

5. Υπάρχουν δικαιολογίες για αυτούς που έχουν παραπλανηθεί από το φασισμό σήμερα;
Υπάρχουν αιτίες. Κι αυτές είναι η ημιμάθεια, η αμορφωσιά, η έλλειψη πυρήνα και προσωπικότητας και η εθνικιστική προπαγάνδα. Στον καιρό της διάλυσης που ζούμε, αυτοί οι καταστροφείς του ανθρώπινου είδους, οι φασίστες, μπορούν δυστυχώς να βρουν εύκολα οπαδούς .

6. Θεωρείτε ότι αξίζει η συμμετοχή στις συλλογικές πολιτικές διαδικασίες;
Σαφώς. Αξίζει πάντα, με όποιες συνθήκες και με όποιο κόστος να παίρνεις θέση.

7. Ποια είναι τα αγαπημένα σας βιβλία;
Είναι πολλά. Αυτόματα μου έρχονται «Τα κύματα» της Β. Γουλφ και «Ο Τριστάνο πεθαίνει» του Α. Ταμπούκι.

8. Αγαπάτε την πόλη ή σας πνίγει η καθημερινότητα της;
Την αγαπάω από ανάμνηση. Με πνίγει, με αποβλακώνει και με κάνει να μένω με το στόμα ανοιχτό το κράτος της, οι αποφάσεις της, ο πολιτισμός της.

9. Πού θα θέλατε να ταξιδέψετε αύριο αν είχατε τη δυνατότητα;
Στο Άμστερνταμ.

10. Τα επόμενα σχέδιά σας;
«Φαέθων» του Δ. Δημητριάδη, στο θέατρο της Οδού Κυκλάδων Λ. Βογιατζής. Από τις 10 Φεβρουαρίου. Μια οικογενειακή τραγωδία με οικουμενικές διαστάσεις.

• 20 Μαΐου 2008 Η πρώτη μου πρεμιέρα. Στο θέατρο Αμόρε – που λάτρευα από μικρός.

• 6 Νοεμβρίου 2013 Η γέννηση του ανιψιού μου, Άγγελου.

• 29 Δεκεμβρίου 2013 Το ταξίδι μου στο Άμστερνταμ.

• 5 Ιουλίου 2014 Η «Ελένη» στην Επίδαυρο.

• 22 Ιουλίου 2014 «Ο κυκλισμός του τετραγώνου» στην Αβινιόν.

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc#66, το Δεκέμβρη του 2014

Extra Hot άρθρο

Τεράστιο ζήτημα προκύπτει για τη δημόσια υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση από την έκθεση της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων, που κατατάσσει την ουσία glyphosate στις μη καρκινογόνες, παρά το γεγονός πως μια σειρά από έγκριτους οργανισμούς, με πρώτο τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, υποστηρίζουν το αντίθετο. Παράλληλα, στις ΗΠΑ, πολίτες έχουν κάνει μηνύσεις για καρκινογενέσεις, που σχετίζονται με το glyphosate. Με ανακοίνωσή της, η ελληνική αντιπροσωπεία της Greenpeace ερμηνεύει τη στάση αυτή της Ευρωπαϊκής Αρχής ως συγκάλυψη του «γίγαντα» της Monsanto, καθώς το glyphosate είναι ενεργό συστατικό της σειράς ζιζανιοκτόνων Roundup, που φέρνει στην εν λόγω πολυεθνική πωλήσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Κι όλα αυτά, ενώ οι διαπραγματεύσεις της ΕΕ με τις ΗΠΑ για τη μυστηριώδη Διατλαντική Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου (TTIP) μπαίνει στην τελική ευθεία…

Το glyphosate είναι ένα ενεργό συστατικό, που αποτελεί βάση για ζιζανιοκτόνα. Ανακαλύφθηκε από τον χημικό της Monsanto, Τζον Ε. Φραντζ, το 1970, με την εταιρία να το φέρνει στην αγορά την ίδια κιόλας χρονιά υπό την εμπορική ονομασία Roundup. Η τελευταία σχετική πατέντα της Monsanto έληξε στις ΗΠΑ το 2000. Το glyphosate είναι η πρώτη σε χρήση ζιζανιοκτόνος ουσία ανά τον κόσμο και το Roundup η πλέον εμπορική σειρά τέτοιων προϊόντων.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της συγκεκριμένης αγοράς κι άρα των συμφερόντων που διακυβεύονται, περιβαλλοντικές οργανώσεις[1] έχουν υπολογίσει πως το 2011 χρησιμοποιήθηκαν παγκοσμίως 650.000 τόνοι προϊόντων με βάση το glyphosate και οι πωλήσεις τους το 2010 κινήθηκαν κοντά στα 6,5 δισ. δολάρια. Όπως φαίνεται στην ετήσια αναφορά της Monsanto προς τους μετόχους της, για το έτος 2014, η σειρά Roundup είναι η ναυαρχίδα του ενός από τους δύο κλάδους της δραστηριότητάς της, αυτού της «αγροτικής παραγωγικότητας» όπως τον ονομάζουν. Το 2014, η Monsanto κατέγραψε αύξηση πωλήσεων 7% σε σχέση με το 2013, που μεταφράζεται σε κάτι λιγότερο από 1 δισ. δολάρια. Γίνεται λοιπόν σαφές τι έχει να χάσει η συγκεκριμένη εταιρία αν απαγορευθεί η χρήση του glyphosate στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, την ΕΕ.

Όσον αφορά στην ασφάλεια, για πάρα πολλά χρόνια το glyphosate θεωρούνταν ασφαλές, παρά τη γενική παραδοχή πως μικροποσότητες φτάνουν στις τροφές του ανθρώπου. Τα τελευταία μόνο χρόνια έχουν διατυπωθεί σοβαρές επιφυλάξεις και καταγγελίες από επιστήμονες, περιβαλλοντικές οργανώσεις αλλά και πολίτες, βάζοντας μπελάδες στις εταιρίες της συγκεκριμένης αγοράς, με πρώτη και καλύτερη τη Monsanto.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση κι η χώρα μας επιτρέπουν την κυκλοφορία και τη χρήση προϊόντων που έχουν ως βάση το εν λόγω συστατικό, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να είναι υπεύθυνη για την κατά καιρούς ανανέωση της έγκρισης. Ως συμβουλευτικό όργανο, η Κομισιόν έχει την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), ένα επιστημονικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο οποίο συμμετέχουν επιστήμονες από όλα τα κράτη-μέλη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τις εισηγήσεις-εκθέσεις της EFSA για να δώσει ή να ανανεώσει εγκρίσεις σε συγκεκριμένες ουσίες. Στη συνέχεια, τα κράτη-μέλη έχουν τη δυνατότητα να μετατρέψουν σε νόμους ή να απορρίψουν τις σχετικές αποφάσεις της Κομισιόν.

Η έκθεση της EFSA, που βρίσκει το glyphosate μη καρκινογόνο

Στις 12 Νοεμβρίου 2015 η EFSA εξέδωσε έκθεση με την οποία κατατάσσει το glyphosate στις μη καρκινογόνες ουσίες, με την εξής διατύπωση:

«Η ειδική ομάδα ερευνητών κατέληξε πως το glyphosate είναι απίθανο να είναι γενοτοξικό (βλάβη στο DNA) ή να θέσει ανθρώπους σε κίνδυνο για καρκίνο. Το glyphosate δεν προτείνεται να ταξινομηθεί ως καρκινογόνο στο κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ για την ταξινόμηση, την ετικετοποίηση και τη συσκευασία χημικών ουσιών».

Η EFSA προβάλλει ως κίνηση για την προστασία της υγείας των ευρωπαίων πολιτών την εισαγωγή της «οξείας δόσης αναφοράς». Πρόκειται για ένα νέο τρόπο υπολογισμού της μικροποσότητας που θεωρείται αβλαβής-νόμιμη σε έναν άνθρωπο ανάλογα με το βάρος του, σε ένα πολύ συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες της EFSA θεωρούν πως ένα άτομο 80 κιλών μπορεί να καταναλώνει με ασφάλεια μικροποσότητα 40 μιλιγκράμ (mg) glyphosate την ημέρα, για το υπόλοιπο της ζωής του.

Υποστηρίζοντας την εισήγηση, ο επικεφαλής της EFSA για τα φυτοφάρμακα, Χοσέ Ταραζόνα, δήλωσε: «Ήταν μια εξαντλητική διαδικασία, μία εμπεριστατωμένη εκτίμηση, που έλαβε υπόψη μία πληθώρα νέων ερευνών και δεδομένων. Εισάγοντας την “οξεία δόση αναφοράς”, ενισχύουμε ακόμη περισσότερο τον τρόπο που δυνητικοί κίνδυνοι από το glyphosate θα εκτιμώνται στο μέλλον. Όσον αφορά στον καρκίνο, είναι απίθανο η ουσία αυτή να είναι καρκινογόνος».

Την έκθεση καλωσόρισε, όπως ήταν αναμενόμενο, η Glyphosate Task Force, το λόμπι δηλαδή των εταιριών που εμπορεύονται προϊόντα που περιέχουν την ουσία, με τη Monsanto να έχει προφανώς κυρίαρχο ρόλο. «Επιβεβαιώνει τις προηγούμενες αξιολογήσεις του glyphosate από κανονιστικές αρχές ανά τον κόσμο, που έχουν διαδοχικά καταλήξει ότι η εφαρμογή του glyphosate δεν θέτει κανέναν απαράδεκτο κίνδυνο», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Γκαρνέτ, επικεφαλής της εν λόγω Task Force.

Στην έκθεση αναφέρεται επίσης πως η EFSA συνεκτίμησε, κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την αναφορά της Διεθνούς Υπηρεσίας για την Έρευνα του Καρκίνου (IARC), η οποία λειτουργεί υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), η οποία αναφορά κατέληξε σε αντίθετο πόρισμα. Η EFSA δικαιολογεί τη διαφοροποίησή της από την IARC υποστηρίζοντας πως συμβουλεύτηκε ορισμένες έρευνες που δεν συμβουλεύτηκε η IARC. Ποιες είναι αυτές οι έρευνες, που οδήγησαν τις δύο επιστημονικές αρχές σε διαφορετικά πορίσματα;

Συγκάλυψη της Monsanto από την EFSA καταγγέλλει η Greenpeace

Άμεση ήταν η αντίδραση της Greenpeace στη δημοσιοποίηση της έκθεσης της EFSA, κάνοντας λόγο για «συγκάλυψη» του κολοσσού των αγρο-χημικών προϊόντων από την επιστημονική αυτή αρχή. «Η EFSA πηγαίνει κόντρα στην πλέον θεσμική υπηρεσία για τον καρκίνο παγκοσμίως», δήλωσε η Φραζίσκα Άχτερμπεργκ, διευθύντρια του ευρωπαϊκού τμήματος της ΕΕ για τα τρόφιμα, αναφερόμενη στην IARC.

Η περιβαλλοντική οργάνωση κατηγορεί ευθέως την EFSA ότι βάσισε την έκθεσή της σε αδημοσίευτες μελέτες, που πραγματοποιήθηκαν κατά παραγγελία της Monsanto. «Οι εγγυήσεις «ασφάλειας» της EFSA δεν είναι καθόλου ασφαλείς για την υγεία αγροτών, καταναλωτών και περιβάλλοντος. Κάθε ανεξάρτητη και μη χρηματοδοτημένη έρευνα από την Monsanto έχει δείξει ότι το Roundup είναι επικίνδυνο για το περιβάλλον και την υγεία μας. Θα πρέπει να επιλέξουμε: βιώσιμη γεωργία για το κοινό μας καλό ή μεταλλαγμένα και επικίνδυνα φυτοφάρμακα για το κέρδος της Monsanto», τονίζει η Έλενα Δανάλη, υπεύθυνη της εκστρατείας της Greenpeace στην Ελλάδα για τη βιώσιμη γεωργία.

Πρόκειται αναμφίβολα για πολύ σοβαρή καταγγελία, που, αν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, σημαίνει πως οι επιστήμονες της EFSA, μεταξύ αυτών και Έλληνες, συντάσσουν εκθέσεις υπέρ μιας εταιρίας-κολοσσού σε βάρος της υγείας των ευρωπαίων πολιτών, την οποία υποτίθεται ότι υπηρετούν.

Το ελληνικό τμήμα της Greenpeace παρέχει συνεχή ενημέρωση στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για τη συλλογή υπογραφών εναντίον του glyphosate και έχει καλέσει δημόσια τον υπουργό Βαγγέλη Αποστόλου να απαγορεύσει τη συγκεκριμένη ουσία στην Ελλάδα, τουλάχιστον μέχρι την επαναξιολόγηση του από την Κομισιόν, και να αναλάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες ώστε να επεκταθεί η απαγόρευση του glyphosate σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τι απαντά το υπουργείο

Το Hot Doc επικοινώνησε με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, που είναι αρμόδιο για τις πιθανόν καρκινογόνες ουσίες. «Ακολουθούμε την πολιτική της ΕΕ. Εφόσον δεν έχει απαγορευθεί το συγκεκριμένο συστατικό στην ΕΕ, δεν απαγορεύεται και στην Ελλάδα», είπε επίσημα συνεργάτης του υπουργού Βαγγέλη Αποστόλου. «Αυτά τα θέματα συζητούνται, είναι σε εξέλιξη. Αν αλλάξει κάτι στην ΕΕ, προφανώς θα εφαρμοσθεί κι εδώ», συμπλήρωσε.

Τι αναφέρει η έκθεση της IARC, υπό την αιγίδα του ΠΟΥ

Όπως έχει αναφερθεί ήδη, η έκθεση της EFSA έρχεται σε αντίθεση με αυτήν της Διεθνούς Υπηρεσίας για την Έρευνα του Καρκίνου (IARC) που λειτουργεί στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Στην αντίστοιχη λοιπόν έκθεση, που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Μάρτιο, οι επιστήμονες αυτοί υποστηρίζουν πως το glyphosate είναι πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο, προκαλώντας μάλιστα βλάβες στο DNA και τα χρωμοσώματα των ανθρώπινων κυττάρων.

Το πόρισμά τους στηρίζεται σε μια σειρά από έρευνες, που κατονομάζονται στην έκθεση. Αξίζει να σημειωθεί πως η EFSA δικαιολόγησε το διαφορετικό της πόρισμα όχι αμφισβητώντας την προέλευση των ερευνών πάνω στις οποίες στηρίχθηκε η IARC αλλά στην ύπαρξη ερευνών που δεν έλαβε υπόψη η εν λόγω διεθνής υπηρεσία, τις οποίες έρευνες ωστόσο δεν κατονομάζει. Προς το παρόν, λοιπόν, δεν γνωρίζουμε ποιος χρηματοδότησε τις έρευνες που οδήγησαν την EFSA να χαρακτηρίσει το glyphosate μη καρκινογόνο. Σύμφωνα πάντως με την Greenpeace, ο χρηματοδότης είναι η Monsanto.

Μηνύσεις στις ΗΠΑ για καρκινογενέσεις εξαιτίας του Roundup

Όπως έγραψε στην ιστοσελίδα του το Reuters[2], δικηγορικές εταιρίες ανά τις ΗΠΑ, που εκπροσωπούν ενάγοντες κατά της Monsanto, υποστηρίζουν πως το ζιζανιοκτόνο Roundup έχει προκαλέσει καρκίνο σε εργάτες γης κι άλλα άτομα που εκτέθηκαν στη συγκεκριμένη σειρά προϊόντων.

Μηνύσεις στη Νέα Υόρκη και την Καλιφόρνια κατηγορούν τη Monsanto πως γνώριζε από καιρό ότι το glyphosate, ως βασικό συστατικό του Roundup, ήταν επιβλαβές για την ανθρώπινη υγεία. Η Monsanto «έκανε μία εκτενή εκστρατεία παραπληροφόρησης, για να πείσει κυβερνητικές υπηρεσίες, αγρότες και γενικά τον πληθυσμό πως το Roundup ήταν ασφαλές», αναφέρεται στη μήνυση.

«Μπορούμε να αποδείξουμε πως η Monsanto γνώριζε σχετικά με τους κινδύνους του glyphosate», είπε ο Μάικλ ΜακΝτίβιτ, του οποίου το δικηγορικό γραφείο με έδρα το Κολοράντο, σύμφωνα με το δημοσίευμα, έχει συνενώσει 50 διαφορετικές υποθέσεις.

Τι απαντά η Monsanto και γιατί ο λομπίστας της δεν ήπιε… Roundup

Οι εκπρόσωποι της Monsantο αρνούνται πεισματικά πως το glyphosate και κατ’ επέκταση το Roundup μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στον άνθρωπο. Στη σχετική με την ασφάλεια του εν λόγω συστατικού καταχώρηση στην ιστοσελίδα της, η εταιρία αναφέρει τα εξής:

«Ζιζανιοκτόνα, που βασίζονται στο glyphosate, υποστηρίζονται από μία από τις πληρέστερες παγκοσμίως βάσεις δεδομένων όσον αφορά την ανθρώπινη υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον, που συντάχθηκαν ποτέ για φυτοφαρμακευτικό προϊόν. Αναλυτικές τοξικολογικές έρευνες, που επαναλαμβάνονται τα τελευταία 40 χρόνια, έχουν δείξει πως το glyphosate δεν θέτει κανέναν παράλογο κίνδυνο στους ανθρώπους, το περιβάλλον ή τα κατοικίδια ζώα, εφόσον χρησιμοποιείται όπως υποδεικνύεται στην ετικέτα».

Πόσο πιστεύουν άραγε οι ίδιοι οι άνθρωποι της Monsanto αυτή την ανακοίνωση; Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα ενός ντοκιμαντέρ του γαλλικού Canal +, όπου ένας λομπίστας της Monsanto έχει κληθεί να μιλήσει στην κάμερα για μια νέα τεχνολογία γενετικά μεταλλαγμένου ρυζιού. Ο γάλλος δημοσιογράφος φέρνει την κουβέντα στο glyphosate και σε πρώτο στάδιο ο λομπίστας λέει πως «μπορείς να πιεις ένα ολόκληρο ποτήρι και δεν θα σε βλάψει». Τότε ο δημοσιογράφος του προσφέρει να πιει όντως ένα ποτήρι κι ο λομπίστας σε πανικό απαντάει «Δεν είμαι ηλίθιος!» και διακόπτει τη συνέντευξη ενώ γνωρίζει ότι καταγράφεται και θα εκτεθεί. Το συγκεκριμένο απόσπασμα[3] έχει πάνω από ένα εκατομμύριο θεάσεις στο YouTube.

Η απάντηση της Κομισιόν στο Hot Doc

Το Hot Doc έκρινε απαραίτητο να επικοινωνήσει με το αρμόδιο για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων τμήμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προκειμένου να εξακριβώσει πώς οι Βρυξέλλες σκοπεύουν να χειριστούν την έκθεση της EFSA. Αν την υιοθετήσουν, οι πολίτες της ΕΕ, των οποίων τα κράτη θα μετατρέψουν την εισήγηση της Κομισιόν σε νόμο, θα διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο να πάθουν καρκίνο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Στο σχετικό μήνυμα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας προς την Κομισιόν, συμπεριλάβαμε την έκθεση της IARC (ΠΟΥ) που χαρακτηρίζει το glyphosate «πιθανώς καρκινογόνο» καθώς και τις μηνύσεις των αμερικανών πολιτών κατά της Monsanto για το Roundup.

Από το γραφείο Τύπου του αρμόδιου επιτρόπου Βιτένις Αντριουκάιτις μας απάντησαν πως η Επιτροπή θα λάβει υπόψη την έκθεση της EFSA στο πλαίσιο της επαναξιολόγησής του glyphosate προκειμένου το εν λόγω ενεργό συστατικό να λάβει ανανέωση της έγκρισής του. Όπως μας ενημέρωσαν, η Επιτροπή πρέπει να αποφανθεί για την ανανέωση της έγκρισης μέχρι τον Ιούνιο του 2016. Όσο για την έκθεση του ΠΟΥ και τις μηνύσεις των αμερικανών πολιτών, ούτε λέξη.

 

Monsanto: Η εταιρία που θέλει να ελέγξει την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων

Η Monsanto δεν είναι μία ακόμη πολυεθνική. Δεν είναι καν μία ακόμη πολυεθνική που μέσα από το λόμπινγκ προσπαθεί να επηρεάσει αποφάσεις κυβερνήσεων και νομοθετήματα κοινοβουλίων. Είναι η πολυεθνική που προσπαθεί να αλλάξει τον τρόπο που η ανθρωπότητα εδώ και χιλιετίες αντιλαμβάνεται την παραγωγή τροφίμων στον πρωτογενή τομέα.

Ιδρύθηκε το 1901, στις ΗΠΑ, από τον Τζον Φράνσις Κουίνι, κι αρχικά παρήγαγε σακχαρίνες. Στη συνέχεια, επεκτάθηκε σε βιομηχανικά χημικά προϊόντα και τη δεκαετία του ’40 ήταν ένας μεγάλος παραγωγός πλαστικών ειδών. Μεταπολεμικά, προχώρησε στην παραγωγή μιας σειράς χημικών προϊόντων, μεταξύ αυτών το γνωστό DDT Agent Orange, το ισχυρό χημικό με το οποίο ο αμερικανικός στρατός αποψίλωνε ολόκληρα δάση στο Βιετνάμ κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Τη δεκαετία του ’80 η Monsanto γίνεται από τις εταιρίες-πρωτοπόρους στην εφαρμογή γενετικών τεχνολογιών στην αγροτική παραγωγή. Αν και παραμένει μεγάλη παραγωγός χημικών προϊόντων μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90, από το 1997 στρέφεται αποκλειστικά  στην αγροτική παραγωγή, οργανώνοντας τη δραστηριότητά της σε δύο άξονες: τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα και τα χημικά προϊόντα, όπως το Roundup. Με τον παγκόσμιο πληθυσμό να αυξάνεται μεταπολεμικά με τρομερά γρήγορους ρυθμούς και τα αναξιοποίητα εδάφη να λιγοστεύουν σε συνθήκες απελευθέρωσης της οικονομικής δραστηριότητας παγκοσμίως, η Monsanto θεώρησε πως μακροπρόθεσμα, η αγροτική παραγωγή θα της έφερνε πολύ περισσότερα κέρδη από τα πλαστικά.

Στο ειδικό δημοσίευμα του Hot Doc για τη Monsanto (τεύχος 16), είχαμε αναφερθεί στα τεράστια ποσά που η εταιρία ξοδεύει κάθε χρόνο για να διαφημίζει τα προϊόντα της και να επηρεάζει τους ανά τον πλανήτη κρατικούς λειτουργούς, που λαμβάνουν κρίσιμες για εκείνη αποφάσεις. Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα, είχαμε εξηγήσει επίσης με ποιο τρόπο η εταιρία προσπαθεί να ελέγξει όλα τα στάδια παραγωγής, αναγκάζοντας τους παραγωγούς, αγρότες και κτηνοτρόφους, να αγοράζουν από ένα σημείο και μετά σπόρους και ζωοτροφές αποκλειστικά από αυτή. Και αποκλειστικά μεταλλαγμένα.

Το λόμπινγκ της Monsanto στην Ευρώπη

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείται παγκοσμίως η λιγότερη φιλική προς τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα αγορά, αφού τα κράτη-μέλη διατηρούν αρκετά αυστηρά νομοθετικά πλαίσια, που στηρίζουν την παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας, βασισμένη σε σχετικά συμβατικές μεθόδους. Πρόκειται ωστόσο για τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, ως ενιαία οικονομική οντότητα, κι άρα η αυστηρότητα αυτή αποτελεί εμπόδιο στην προσπάθεια παγκόσμιας εξάπλωσης των μεταλλαγμένων, που κάνουν εταιρίες όπως η Monsanto.

Το Γενάρη του 2011, ο βρετανικός Guardian δημοσίευσε έγγραφα, που είχε φέρει στο φως το Wikileaks και έδειχναν πως αμερικανοί διπλωμάτες σε συνεργασία με ισπανούς πολιτικούς ασκούσαν ισχυρότατες πιέσεις στα υπόλοιπα κράτη της ΕΕ για λογαριασμό της Monsanto προκειμένου να κάνουν τα νομοθετικά τους πλαίσια πιο φιλικά προς τα μεταλλαγμένα τρόφιμα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση, όπου, στα τέλη του 2007, όταν η Γαλλία σχεδίαζε να απαγορεύσει τον καρπό MON810 της Monsanto, ο αμερικανός πρέσβης στο Παρίσι, Κρεγκ Ρόμπερτς Στάπλετον, ζήτησε από την Ουάσινγκτον να εφαρμόσει «μία στοχευμένη λίστα αντιποίνων» εναντίον της ΕΕ.
[1] Τα στοιχεία είναι του Friends of The Earth Europe, πανευρωπαϊκού δικτύου περιβαλλοντικών οργανώσεων.
[2] http://www.reuters.com/article/2015/03/20/us-monsanto-roundup-cancer-idUSKBN0MG2NY20150320#FpW4tJyAEq6Cl4UD.97, τελευταία ανάγνωση 18/11/2015
[3] https://www.youtube.com/watch?v=ovKw6YjqSfM

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc#91, το Δεκέμβρη του 2015

Extra Hot άρθρο

Στην αλυσίδα των πρόσφατων πετυχηµένων ελληνικών ταινιών έρχεται να προστεθεί άλλη µία. Ο Γιώργος Σερβετάς µε την ταινία «Να κάθεσαι και να κοιτάς», που προβλήθηκε στο Panorama του φεστιβάλ Βερολίνου και κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες από την 1η Μαΐου, καταπιάνεται µε άλλη µια ανθρώπινη περιπέτεια βγαλµένη από την Ελλάδα της κρίσης και του σκεπτικισµού για την επόµενη µέρα. Μια κουβέντα µαζί του αποσαφηνίζει τα πράγµατα…

Ποια η σχέση της ηρωίδας του φιλμ, της Αντιγόνης, με τη σημερινή κρίση;
Η Αντιγόνη της ταινίας ανήκει ηλικιακά σε μια γενιά που μεγάλωσε στην πιο ευημερούσα Ελλάδα που υπήρξε, είχε την εμπειρία της ευημερίας πριν γνωρίσει την απειλή της φτώχειας και την αναγκαστική προσγείωση των φιλοδοξιών της.

Η αίσθηση μιας εξαθλιωμένης και παρακμιακής επαρχίας απλώνεται σε όλο το φιλμ.
Η δράση της ταινίας εκτυλίσσεται στην επαρχία, επειδή εκεί υπάρχει η δυνατότητα να έχεις ένα διάφανο πλέγμα σχέσεων εξουσίας. Η Αντιγόνη της ταινίας έχει στο κοντινό περιβάλλον της τον λούμπεναστό Νώντα. Οι λούμπεν καταβολές των αστών είναι κάτι κρυμμένο στην Αθήνα. Ο χώρος και ο τρόπος ου φτιάχνονται τα λεφτά δεν είναι ορατός από τους χώρους της συναναστροφής και της κατανάλωσης.

Ο τίτλος του φιλμ πού αναφέρεται;
Οι κοινωνίες, όπως και η φύση, αγαπούν να κάνουν οικονομία. Στην πραγματικότητα, το να αναλάβει κανείς δράση έχει πάντα το κόστος του. Όλοι οι άνθρωποι θα ήθελαν να έχουν την πολυτέλεια να κάθονται και να κοιτούν. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι μερικές φορές το κόστος της ιδιώτευσης καταλήγει να είναι μεγαλύτερο από το κόστος της δράσης. Η ελληνική κοινωνία δεν έχει πια το περιθώριο να μείνει αμέτοχη. Το μέλλον που σχεδιάζουν για μας είναι τόσο ζοφερό, που ενδεχόμενη αδράνειά μας θα είναι ιστορικά ασυγχώρητη.

Το νέο ελληνικό σινεμά διαπρέπει στα διεθνή φεστιβάλ, αλλά συναντάει την αδιαφορία του έλληνα θεατή.
Ένας έλληνας σεναριογράφος στο mfi μου είχε πει κάτι που το βρίσκω γενικά εύστοχο, ότι καμιά κοινωνία δεν αγκαλιάζει μια ταινία που της επιτίθεται. Νομίζω ότι στο μεγαλύτερο μέρος της η ελληνική παραγωγή των τελευταίων χρόνων που βγαίνει στα διεθνή φεστιβάλ απηχεί μια πολιτική στάση που ενοχοποιεί συνολικά την ελληνική κοινωνία. Δεν θα είχα κανένα πρόβλημα με αυτό πριν από μερικά χρόνια. Στα χρόνια της πασοκικής ευημερίας υπήρχε μια γενικευμένη συνενοχή και η σιωπή της κοινωνικής πλειοψηφίας. Ωστόσο, δεν νομίζω ότι είναι η πιο εύστοχη τοποθέτηση για την Ελλάδα και την Ευρώπη της κρίσης. Δεν νομίζω ότι είναι εντάξει να κουνάει κανείς το δάχτυλο, όταν η ελληνική κοινωνία έχει αναδείξει πια διαχωριστικές γραμμές και όλοι είμαστε υποχρεωμένοι να πάρουμε θέση. Βρίσκω ότι είναι πολιτικά απαράδεκτη μια ρητορική αυτοενοχοποίησης στην Ελλάδα σήμερα. Μπορεί φεστιβαλικά να αποδίδει, αλλά ότι ήταν δόκιμο στην Αυστρία του 2000 δεν είναι απαραίτητα έγκυρο στην Ελλάδα του 2014.

Οι «φασίστες του μέλλοντος», όπως ακούγεται στην ταινία, έρχονται από τα όχι και τόσο μακρινά 80s. Παντόφλες, χοντρές κοιλιές, τζιπ, πούρα και σκυλάδικα. Ποιες είναι οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που τους δημιουργούν;

Στο «Τενεκεδένιο ταμπούρλο» ο Γκύντερ Γκρας έχει ένα ποιηματάκι που το βάζει στα χείλη του λόχου προπαγάνδας. Δεν το θυμάμαι ακριβώς, αλλά λίγο πολύ μίλαγε για τη μικροαστική θαλπωρή που έθρεψε τους ναζί και για τη μικροαστική θαλπωρή που θα ακολουθούσε τον πόλεμο. Η κοινωνική βάση του φασισμού στα μικροαστικά στρώματα ήταν πάντα εδώ και οι απόγονοι των συνεργατών των ναζί δεν έφυγαν ποτέ από το πολιτικό προσκήνιο. Η στήριξη που οι νεοναζί είχαν από μέινστριμ ΜΜΕ, ή από πολιτικούς του λεγόμενου κέντρου, δείχνει ότι οι οικονομικές ελίτ και οι κρατικοί θεσμοί έκριναν ότι είναι η ώρα να βγάλουν το σκιάχτρο από την ντουλάπα. Οι σκληρές οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζονται σε όλη την Ευρώπη χρειάζονται και την ανάλογη καταστολή των κοινωνικών αντιστάσεων.

Συμφωνείτε με αυτούς που λένε ότι η κρίση είναι ευκαιρία για να αναπτυχτούν δημιουργικές ιδέες και δράσεις;
Βέβαια. Υπάρχουν πάντα κοράκια και παράσιτα που θησαυρίζουν πάνω στην γενίκευση της φτώχειας. Η κρίση είναι μια μεγάλη ευκαιρία για επενδυτές να πλιατσικολογήσουν τη δημόσια περιουσία, για τους εργοδότες να ρίξουν το κόστος εργασίας και με αυτόν τον τρόπο να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους. Επίσης έχουν αναπτυχθεί οι καινοτόμες επιχειρήσεις μαυραγοριτών που αγοράζουν χρυσό, ή η παροχή προστασίας.

Οι καλλιτέχνες που σας επηρέασαν, καθώς και αγαπημένες ταινίες που βλέπετε με άνεση ξανά και ξανά;
Τελείως πρόχειρα μου έρχονται στο μυαλό δύο ταινίες του Αντονιόνι, η «Κόκκινη έρημος» και η «Νύχτα». Επίσης «Ο τρελός Πιερό» και το «Δυο τρια πράγματα που ξέρω για αυτήν» του Γκοντάρ. Θυμάμαι ακόμα την εντύπωση που είχα όταν είδα το «Import-Export» του Ζάιντλ, το 2008. Σήμερα, ωστόσο, θεωρώ ότι αυτή ήταν μια άλλη, εντελώς παλιά εποχή. Οι ταινίες αυτές έδειχναν να είναι φτιαγμένες για μια κοινωνία που βίωνε μια επιθετική ευημερία. Ένας καπιταλισμός που προσέφερε μια κόλαση από κατανάλωση και ανάπτυξη, με το τίμημα της αλλοτρίωσης και της διάβρωσης των προσωπικών σχέσεων. Τώρα πια χαίρομαι πολύ να βλέπω γουέστερν.

Το πλάνο της σιδερένιας τεράστιας δαγκάνας που λιώνει μέταλλα, αυτοκίνητα και άλλα αντικείμενα επανέρχεται διαρκώς στην ταινία σας. Τι επιδιώκετε να δείξετε με αυτό;
Μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρον και παρακμιακό το νέο πρόσωπο που δείχνει να παίρνει η ανάπτυξη. Η πράσινη ανάπτυξη δείχνει να είναι μια απελπισμένη και αδηφάγα λεηλασία της φύσης, χωρίς καν να έχει τον δυναμισμό και το επιθετικό όραμα της παλιάς βιομηχανίας. Η διαχείριση της καταστροφής που προκάλεσε η ανάπτυξη των προηγούμενων δεκαετιών και αιώνων έχει γίνει μια κερδοφόρα διαδικασία πάνω στην οποία παίζουν και μεγάλοι παίχτες, όπως στην Κερατέα. Επίσης, για δεκαετίες το αυτοκίνητο ήταν σύμβολο των αξιών και της ευημερίας του δυτικού κόσμου. Η δαγκάνα το καταστρέφει με έναν αρκετά θεαματικό τρόπο, μου φαίνεται μια ευθεία οπτική αναλογία με τη χρεοκοπία των υποσχέσεων για ευημερία και ανάπτυξη.

Η Αντιγόνη φαίνεται διαρκώς θυμωμένη. Επίσης έχει μια περηφάνια που αγγίζει τα όρια του θράσους. Από πού προέρχονται αυτά τα χαρακτηριστικά της;
Η Αντιγόνη έζησε τα χρόνια του ’90 και του ’00, που όλα τα πλάκωνε η κυριαρχία του lifestyle, της ευημερίας της «ισχυρής Ελλάδας» και μιας καταθλιπτικά γελοίας τηλεοπτικής κουλτούρας. Δεν είναι ότι αυτό τελείωσε, από το Ciao ANT1 μέχρι ένα κυβερνητικό πόστο η απόσταση αποδείχτηκε μικρή. Είναι ότι από τον Δεκέμβρη του 2008 αναδείχτηκε μια νέα συνείδηση, ο Δεκέμβρης έσπασε τη μοναξιά ενός κομματιού της κοινωνίας που μέχρι τότε ήταν σχεδόν αόρατο, στη χειρότερη περίπτωση εναλλακτικό, στην καλύτερη περιθωριακό. Η Αντιγόνη αντλεί την αυτοπεποίθησή της από το ότι δεν είναι μόνη ούτε παράξενη. Για να σηκώσει κεφάλι ένας λαός χρειάζεται να ξαναβρεί την αυτοπεποίθησή του και να ξανακερδίσει την αξιοπρέπειά του. Η ρητορική του «μαζί τα φάγαμε», του τεμπέλη ή διεφθαρμένου νότιου και της συλλογικής μας αυτοενοχοποίησης έρχεται να εξυπηρετήσει το ακριβώς αντίθετο.

Πώς φαντάζεστε την Ελλάδα σε 10 χρόνια από τώρα;
Δεν νομίζω ότι κανείς μπορεί να ξέρει πώς θα είναι η Ελλάδα, η Ευρώπη ή ο κόσμος σε 10 χρόνια. Η Ευρώπη έχει γίνει πολιτικά αδίστακτη, οι νεοφιλελεύθεροι ποτέ δεν είχαν πρόβλημα να φλερτάρουν ανοιχτά με τον φασισμό. Οι θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ έχουν περισσότερη σχέση με την ατζέντα των ναζί παρά με τον διαφωτισμό. Το πώς θα ζήσουμε εξαρτάται από τη δύναμη των κοινωνικών αντιστάσεων. Είναι «ή εμείς ή αυτοί».

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc # 51 , τον Απρίλιο του 2014

Extra Hot άρθρο

1. Πώς ονοµάζεται το δικό σου καράβι φυγής;
Κρήτη.

2. Αν ήταν η Κρήτη γυναίκα, πώς θα την περιέγραφες;
Της αρέσει να την θαυµάζουν όλοι, αM.ά δίνεται ολοκληρωτικά µόνο σε αυτόν που εκτιµάει.

3. Η Γεωργία Νταγάκη χωρίς λύρα;
Homeless.

4. Ποια είναι η πρώτη σκέψη που έρχεται στο µυαλό σου όταν βλέπεις τον κόσµο στα συσσίτια;
Θλίψη, θυµός, απογοήτευση, ενοχές.

5. Ποιο τραγούδι όταν το ερµηνεύεις σε συγκινεί;
«Πετροπέρδικα», ένα τραγούδι που ερµηνεύω στην παράσταση
«Αναφορά στον Γκρέκο» του Νίκου Καζαντζάκη.

6. Ένας στίχος από οποιοδήποτε τραγούδι που περιγράφει την κατάσταση στην Ελλάδα;
Τώρα που πέφτει πάνω µας άλλη
µια άγρια µπόρα Χαρούµενοι ανεβαίνουµε τη γελαστή ανηφόρα
Κι αν φλέγεται τριγύρω µας του τίποτα η χώρα
Χαρούµενοι ανεβαίνουµε τη γελαστή ανηφόρα
(«Γελαστή Ανηφόρα», Γιάννης Αγγελάκας).

7. Τελικά γίνεται να σε µάθει o κόσµος χωρίς να περάσεις από reality;
Ναι, αν ζεις στην πραγµατικότητα.

8. Το όνειρό σου;
Όνειρο όχι, επιθυµίες πολλές. Να ερµηνεύω ωραία τραγούδια, να συναντώ ωραίους ανθρώπους.

9. Αγκαλιάζουν την παραδοσιακή µουσική οι νέοι;
Όταν τους δοθεί σαν ερωµένη, και όχι σαν προξενιό, ναι.

10. Ποια θεωρείς ότι είναι η µεγαλύτερη αδικία;
Η επικράτηση των µετρίων.

• 1994: Μαθήτρια δημοτικού στο Ρέθυμνο. Παίρνω δώρο από τους γονείς μου την πρώτη μου κρητική λύρα.
• 1936-1980: Η ζωή και ο θάνατος του Νίκου Ξυλούρη.
• 2009: Ηχογράφηση και περιοδεία με Eric Burdon & Animals.
• 2010: Καστελόριζο, Γ. Παπανδρεου. Το τέλος της ψευδαίσθησης, η αρχή της περιπέτειας.
• 2014:  H έκδοση του πρώτου μου προσωπικού δίσκου.

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc # 51 , τον Απρίλιο του 2014

Extra Hot άρθρο

Η εκλογή του Ματέο Ρέντσι ως νέου γραμματέα του Δημοκρατικού Κόμματος στην Ιταλία, του μεγαλύτερου κόμματος της κεντροαριστεράς, και οι φιλοδοξίες του για την πρωθυπουργία, αλλά και η απόφαση των κομμάτων της ευρωπαϊκής αριστεράς να πρωτοστατήσουν στον έλεγχο από το ευρωκοινοβούλιο της τρόικας στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες του μνημονίου, δείχνουν ότι η αριστερά προσπαθεί να αρθρώσει τον δικό της λόγο. Ωστόσο, έχει περάσει πολύς καιρός από την εποχή που ο θρυλικός ηγέτης του ιταλικού κομμουνιστικού κόμματος Ενρίκο Μπερλινγκουέρ έκανε τον περίφημο ιστορικό συμβιβασμό και έθετε τα ευρωπαϊκά θεμέλια της αριστεράς. Το Hot Doc μίλησε με τον Αρτούρο Σκότο, ο οποίος σε ηλικία μόλις 35 ετών είναι ένα από τα πιο ενεργά μέλη της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της ιταλικής Βουλής, για το πώς αντιλαμβάνεται τον ρόλο της Αριστεράς στην Ευρώπη και εάν τελικά υπάρχει, όπως λένε, φως στην άκρη του τούνελ.

Έχουν αλλάξει πολλά από την εποχή του Μπερλινγκουέρ. Σήμερα ποιος είναι ο ρόλος της Αριστεράς στην Ευρώπη; Μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις;
Ο Μπερλινγκουέρ με τον ευρωκομμουνισμό ήθελε να λάβει οριστικές αποστάσεις από τη Σοβιετική Ένωση και να διευκολύνει μια διαδικασία εξευρωπαϊσμού της ιταλικής αριστεράς. Ήταν μια στρατηγική επιλογή πολύ υψηλής ιστορικής αξίας, η οποία προετοίμαζε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ιταλίας για την είσοδο στον κυβερνητικό χώρο. Σήμερα η όλη υπόθεση είναι διαφορετική: Η Αριστερά είναι ασθενέστερη στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, είναι λιγότερο ριζωμένη στον εργασιακό χώρο, ο οποίος αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα, και δεν διαθέτει μια ισχυρή και συμπαγή πολιτιστική οντότητα που να της επιτρέψει να αντιδράσει στην κραταιά πολιτική αντίληψη της ηπείρου μας, η οποία ρέπει προς τα δεξιά και παράγει λαϊκισμό και ξενοφοβία. Θεωρώ πως σήμερα όσο ποτέ άλλοτε η σωτηρία της Αριστεράς συμπίπτει με την σωτηρία της Ευρώπης. Είναι σαφές, βέβαια, ότι η Αριστερά δεν σώζεται με τις σημερινές βάσεις και τους κανόνες της Ευρώπης. Φυσικά ισχύει και ακριβώς το αντίστροφο. Πρέπει να τα αλλάξουμε όλα.

Η Αριστερά στην Ευρωβουλή πρωτοστατεί στη διαδικασία ελέγχου της τρόικας. Πιστεύετε ότι τελικά θα υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα;
Η ευρωπαϊκή Αριστερά με την πάροδο των ετών αποφάσισε να ακολουθήσει το κύμα του οικονομικού φιλελευθερισμού. Δεν κατάφερε να επιβάλει μια αυτόνομη άποψη, πολλώ δε μάλλον στην Ευρώπη. Μετά από τη νομισματική ένωση παραιτήθηκε της προσπάθειας που στόχευε στην άσκηση πραγματικής πολιτικής κυριαρχίας και περιορίστηκε στη διαχείριση της τρέχουσας επικαιρότητας. Ο ευρωπαϊκός σοσιαλισμός, δηλαδή, επέστρεψε εντός εθνικών συνόρων, επιλέγοντας να εγκαταλείψει την ομοσπονδιακή του έφεση. Δεν κατάφερε να επιβάλει μια πραγματική πολιτική αντίληψη και λόγω του ότι μετά από τη σύντομη παρένθεση της δεκαετίας του ’90, όταν 13 στις 15 κυβερνήσεις ήταν κεντροαριστερές, η Δεξιά κέρδισε και επέβαλε παντού τη δική της οπτική γωνία. Και εννοώ τη δημοσιονομική πειθαρχία, την επισφαλή εργασία και τις ιδιωτικοποιήσεις. Η ίδια η διεύρυνση, η οποία έδωσε και πάλι την ευκαιρία στην Ευρώπη να κοιτάξει προς Ανατολάς, σχεδιάστηκε μόνο ως μια εμπορικού τύπου επέκταση, εισάγοντας και στοιχεία αθέμιτου κοινωνικού και ανθρώπινου ανταγωνισμού μέσα στην Ένωση. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα είναι πραγματικά η χώρα όπου η τεχνοκρατική Ευρώπη απέτυχε με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο. Στη χώρα σας η Αριστερά έπρεπε να ανατρέψει τους κανόνες του παιχνιδιού. Τελικά, όμως, η τρόικα μέτρησε περισσότερο από τη λαϊκή βούληση, από την αξιοπρέπεια της εργασίας, από τη ζωή των ανθρώπων. Στην Ελλάδα σημειώθηκε μια πραγματική παύση των δημοκρατικών ελευθεριών, κάτι που προκάλεσε την εμφάνιση μιας άκρως επικίνδυνης, τρομακτικής άκρας Δεξιάς. Εννοώ, εδώ, τη Χρυσή Αυγή. Για το φαινόμενο αυτό ευθύνονται οι ιθύνουσες τάξεις της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Αριστεράς.

Η εκλογή του Ρέντσι μπορεί να βοηθήσει; Γνωρίζω πως έχετε τελείως διαφορετικές πολιτικές αντιλήψεις, αλλά πιστεύετε πως θα βοηθήσει, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ίδιος έχει δηλώσει στο παρελθόν πως θέλει να γίνει πρωθυπουργός; Το κόμμα σας πώς αντιμετωπίζει την κρίση;
Ο Ματέο Ρέντσι αντιπροσωπεύει μια ουσιαστική ρήξη με την ιταλική ιστορική Αριστερά, διότι προέρχεται από κεντρώες πολιτικές εμπειρίες και επειδή στο οικονομικό και κοινωνικό πεδίο έδειξε πάντα μια μορφή επιείκειας προς τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Είναι δύσκολο να ξαναοικοδομηθεί στην Ιταλία ένα κοινό πεδίο δράσης του προοδευτικού χώρου αν δεν υπάρξει μια αναθεώρηση του όλου μηχανισμού που ώθησε τον Ρέντσι να επιλέξει ως σημείο αναφοράς τον Μπλερ και την Left of Center αντί για έναν σοσιαλισμό που, έστω και αν βρίσκεται σε δύσκολη θέση, προσπαθεί να διατηρήσει ως κεντρικές του προτάσεις τα δικαιώματα και την ισότητα. Εμείς του κόμματος «Αριστερά, Οικολογία και Ελευθερία» πρέπει να καταφέρουμε να προσφέρουμε νέες ελπίδες και κίνητρα στο εκλογικό σώμα της Αριστεράς που έχει πληγεί εντονότατα από την κρίση, να του ξαναδώσουμε ένα πολιτικό πεδίο για αγώνα και να προκαλέσουμε την έναρξη μιας ενωτικής διαδικασίας των δυνάμεων που ζητούν μια στροφή, σε σχέση με την εποχή της δημοσιονομικής πειθαρχίας χωρίς ισότητα. Απευθυνόμαστε και στις δυνάμεις εντός του Δημοκρατικού Κόμματος, οι οποίες δεν θέλουν να δεχθούν μοιρολατρικά μια κεντρώα και μετριοπαθή στροφή.

Ο ισπανός πρωθυπουργός δήλωσε πρόσφατα ότι η χώρα του έχει αφήσει τα χειρότερα πίσω της και πως τα καλύτερα έρχονται. Τελικά κατά πόσο μπορούμε να πιστέψουμε τέτοιου είδους δηλώσεις; Ο ευρωπαϊκός νότος μπορεί να τα καταφέρει;
Η πρόταση του ισπανού πρωθυπουργού έχει πιάσει το νόημα. Η νότια Ευρώπη έχει κοινά συμφέροντα και πρέπει να προσπαθήσει να οικοδομήσει και πάλι μια πολιτική που να ξεκινά από τη Μεσόγειο, η οποία σήμερα περνά μια ενδιαφέρουσα φάση πολιτικών αλλαγών. Η Ευρώπη δεν έπαιξε κάποιο ρόλο στις διάφορες χώρες της Αραβικής Άνοιξης και σήμερα η επιρροή της συνεχίζει να είναι περιορισμένη. Δεν πρέπει ούτε να αρκεστεί σε έναν εμπορικό και μόνο ρόλο. Χρειάζεται, αντιθέτως, να συμβάλει στη θεσμική ανοικοδόμηση, στην επανέναρξη του διαλόγου. Συγχρόνως, δεν συμμερίζομαι την ιδέα ενός ευρώ των χωρών του νότου που να έρθει σε αντιπαράθεση με το ευρώ υπό γερμανική κυριαρχία. Θεωρώ όμως, ότι πρέπει να συντονιστούν στενότερα οι χώρες που ζουν με μεγαλύτερο άγχος και δυσκολία τις επιπτώσεις της κρίσης, όσοι πλήττονται από την ύφεση, τη λιτότητα και δεν βλέπουν καμία ανάπτυξη στον ορίζοντα. Πρέπει να καταφέρουμε να συντονιστούμε, να οικοδομήσουμε κοινά μοντέλα ανάπτυξης που να βασίζονται στην έρευνα, τη γνώση, την ανανεώσιμη ενέργεια, την καινοτομία. Και τον στόχο αυτό μπορεί να τον πετύχει μόνο μια Αριστερά ικανή να ξαναβρεί τον εαυτό της και που δεν φοβάται να μιλήσει τη γλώσσα της.

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc # 43, τον Ιανουάριο του 2014

Extra Hot άρθρο