Ένα σκάνδαλο που θυμίζει αμερικανική ταινία επιστημονικής φαντασίας με πινελιές από ιταλική μαφιόζικη υπερπαραγωγή διαδραματίζεται στον χώρο της Υγείας. Το σενάριο του σκανδάλου έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς γράφεται τα τελευταία 30 χρόνια, με βασικούς πρωταγωνιστές ιούς που απειλούν να καταστρέψουν την ανθρωπότητα, αλλά και επιστήμονες που βάζουν τα δυνατά τους ώστε να τη σώσουν… με το αζημίωτο. Στο πλάι τους είναι πάντα οι υπουργοί ή οι σύμβουλοι αυτών, που βάζουν την υπογραφή τους ώστε να παρακαμφθεί κάθε νόμιμη διαδικασία που θα προκαλέσει εμπόδια στη… σωτηρία της ανθρωπότητας. Βασικό στοιχείο: Ούτε ο χρόνος, αλλά ούτε και η Δικαιοσύνη τους άγγιξε.

Ο ιός του Νείλου, το ΚΕΕΛΠΝΟ, τα 10.000 δωρεάν αντιδραστήρια και οι συμβάσεις του γενικού μοριακού ελέγχου του αίματος. Δέκα χιλιάδες test μοναδιαίου ελέγχου αίματος, που άλλους τους ανεβάζουν και άλλους τους ρίχνουν στα τάρταρα. Πώς μια καταγραφή των γεγονότων από το 2006 έως σήμερα –που αφορούν την προμήθεια αντιδραστηρίων τα οποία κοστίζουν εκατοντάδες εκατομμύρια– δείχνει ότι το έργο των συμφερόντων επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), παρά τις δικογραφίες που καταμαρτυρούν κατασπατάληση δημοσίου χρήματος, έπειτα από την αγορά διπλάσιας ποσότητα εμβολίων για τον Η1Ν1 αλλά και την αγορά των ακριβότερων αντιδραστηρίων τόσο για τον γενικό μοριακό έλεγχο του αίματος όσο και για τον ιό του Νείλου, παραμένει στο απυρόβλητο.

Στο προηγούμενο τεύχος του Hot Doc άρχισε μια δημοσιογραφική έρευνα που αφορούσε το ΚΕΕΛΠΝΟ. Συγκεκριμένα, με αφορμή τον ιό του Νείλου, το Κέντρο Λοιμώξεων εμφανίστηκε να ζητά απεγνωσμένα να προμηθευτεί το κράτος αντιδραστήρια, ώστε να ελέγχονται τα δείγματα αίματος. Να σημειωθεί ότι η «απόγνωση» του ΚΕΕΛΠΝΟ προέκυψε παρότι σε 100.000 ελέγχους αίματος που πραγματοποιήθηκαν βρέθηκαν μόνο 5 θετικά κρούσματα. Μέχρι εδώ όλα καλά, έστω και αν η τιμή που θα προμηθευόταν η Ελλάδα τα αντιδραστήρια ήταν διπλάσια απ’ ό,τι σε όλες τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Ο λόγος για την κατά πολύ επιβαρυμένη τιμή αφορά στην εμμονή των ελλήνων εισηγητών υγείας να προτείνουν στους υπουργούς την πιο ακριβή διαδικασία έλεγχου του αίματος (τεστ μοναδιαίου δότη). Παράλληλα, σύνηθες φαινόμενο είναι οι συγκεκριμένοι εισηγητές να εμφανίζουν μπροστά στον υπουργό Υγείας τα πολυμεταγγιζόμενα άτομα, ώστε εκείνα να θέτουν όλους τους κινδύνους που παραμονεύουν αν επιλεγεί η φθηνή διαδικασία έλεγχου του αίματος (mini pool) κι εκείνος να αποφασίζει με γνώμονα το κοινωνικό του προφίλ. Την ίδια ώρα που σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες ο έλεγχος του αίματος γίνεται με τη φθηνή διαδικασία, η οποία είναι εξίσου ασφαλής με την ακριβή. Να σημειωθεί ότι την ακριβή διαδικασία την χρησιμοποιούν στο εξωτερικό για μεμονωμένες περιπτώσεις και όχι για το σύνολο των ελέγχων.

Τι συμβαίνει όμως με την Ελλάδα και τους συγκεκριμένους επιστήμονες του ΚΕΕΛΠΝΟ, που εδώ και πολλά χρόνια δείχνουν έναν υπερβάλλοντα ζήλο να προστατέψουν καταρχάς τα πολυμεταγγιζόμενα άτομα και κατ’ επέκταση τον ελληνικό λαό επιλέγοντας τις πιο ακριβές διαδικασίες ελέγχου; Γιατί αυτό τον υπερβάλλοντα ζήλο δεν τον έχουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες που φημίζονται για τις υπηρεσίες υγείας τους;

H αρχή του νήματος

Η επιστημονική σύμβουλος του ΚΕΕΛΠΝΟ, κ. Πολίτη, ενημερώνει το ΕΚΕΑ για το πρώτο φετινό κρούσμα του ιού του Νείλου και ζητά άμεση εφαρμογή του μοριακού ελέγχου του αίματος. Στην επιστολή της, ανάγει σε κομβικό σημείο το Παλαιό Φάληρο, προκειμένου να πείσει ότι όλο το λεκανοπέδιο κινδυνεύει με πανδημία.

Η δημοσιογραφική έρευνα ξεκίνησε όταν το «Κουτί της Πανδώρας», σε τηλεοπτική εκπομπή του 2006, ασχολήθηκε με τον γενικό μοριακό έλεγχο του αίματος. Ήταν η χρονιά που ένα πολυμεταγγιζόμενο άτομο στη Θεσσαλονίκη μολύνθηκε με τον ιό του AIDS. Επρόκειτο για ένα 16χρονο κορίτσι, πάνω στο ανεπιβεβαίωτο δράμα του οποίου στήθηκε ένα κερδοσκοπικό πανηγύρι με καθυστέρηση 6 μηνών μετά το περιστατικό. Κανείς δεν έμαθε τι απέγινε αυτό το παιδί, ωστόσο όλοι έμαθαν για τη γενική κινητοποίηση του υπουργείου Υγείας και του ΚΕΕΛΠΝΟ με σκοπό η χώρα μας να προμηθευτεί αντιδραστήρια για τον μοριακό έλεγχο του αίματος. Εννοείται ότι όλος ο πανικός που προκλήθηκε με την ιστορία του νεαρού κοριτσιού δεν άφηνε περιθώρια να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες.

Όλα έγιναν με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Έτσι σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα υπογραφήκαν δύο μνημόνια και με τις δύο εταιρίες που προμηθεύουν την αγορά με αντιδραστήρια για μονήρη έλεγχο (ώστε να μην είναι κάνεις δυσαρεστημένος), συνολικού κόστους 250 εκ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι η τιμή του κάθε αντιδραστηρίου ήταν 50 ευρώ, ενώ στην Πολωνία ήταν 9 ευρώ από τις ίδιες ακριβώς εταιρίες. Φήμες λένε ότι την ημέρα που υπογράφηκαν τα δύο μνημόνια, σε ορισμένα γραφεία του υπουργείου Υγείας άνοιξαν σαμπάνιες για το μεγάλο πάρτι. Το ελεγκτικό συνέδριο όμως δεν πήρε μέρος στο πάρτι εκατομμύριων που είχαν στήσει «άνθρωποι της αιμοδοσίας» σε συνεργασία με συνεργάτες του τότε υπουργού, με αποτέλεσμα να επιβάλλει τη σύσταση διακομματικής επιτροπής, η οποία θα πραγματοποιούσε διαγωνισμό ώστε να βρεθεί ο μειοδότης.

Ωστόσο, ακόμα και μετά τη σύσταση της επιτροπής, οι γνωστοί εισηγητές αλλά και επιστήμονες που ασχολούνται δεκαετίες με την αιμοδοσία προσπαθούσαν να πείσουν τα μέλη της διακομματικής επιτροπής να μην πραγματοποιηθεί διαγωνισμός και να προχωρήσουν σε απευθείας ανάθεση.

Τελικά η τιμή ανά μονάδα έκλεισε στα 45 ευρώ, αντί για 50 που αρχικά ανέφερε το μνημόνιο. Τα εκατομμύρια έρρεαν προς τις εταιρίες, αλλά και προς τους φίλους αυτών που έκαναν τα αδύνατα δυνατά ώστε να επιλεγούν με απευθείας ανάθεση.

Το αυτοδιοίκητο ΚΕΕΛΠΝΟ

Ιταλική έρευνα, στην οποία αναφέρεται ότι η εταιρία Chiron διαθέτει αντιδραστήρια mini pool, τα οποία αρνείται να προσφέρει στην Ελλάδα. Η Chiron εκπροσωπείται στην Ελλάδα από την εταιρία Safe Blood, που προμηθεύει την Ελλάδα με τα δαπανηρά μοναδιαία tests.

Στις αρχές τις δεκαετίας του ’80 το AIDS κάνει τη δυσάρεστη εμφάνισή του και στη χώρα μας. Μέχρι τότε βρισκόταν πολύ μακριά μας. Οι γιατροί που μέχρι τότε ασχολούνταν με την ηπατίτιδα στράφηκαν περισσότερο στη λοίμωξη του ιού HIV, η οποία αποτελούσε μεγάλη πρόκληση. Κάπως έτσι στήθηκε το ΚΕΕΛ, το οποίο μετά από χρόνια μετονομάστηκε σε ΚΕΕΛΠΝΟ. Στόχος του Κέντρου Λοιμώξεων ήταν, μεταξύ άλλων, να αντιμετωπίζει τους έκτακτους κινδύνους κατά της Δημόσιας Υγείας και να προστατεύει τη Δημόσια Υγεία μέσω της ενημέρωσης του κοινού και τη χάραξη εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη της μετάδοσης νοσημάτων.

Στην πραγματικότητα, η πορεία του ΚΕΕΛΠΝΟ έχει αφήσει πολλά μελανά σημάδια, από το παρελθόν μέχρι και σήμερα. Ο ιατρικός κόσμος που δεν είχε καμία εμπλοκή με το ΚΕΕΛΠΝΟ το χαρακτηρίζει «μαγαζί γωνία», ή ακόμα και «πλυντήριο μαύρου χρήματος», το οποίο δεν το άγγιξε καμία ηγεσία του υπουργείου Υγείας. Την ίδια ώρα, το παράδοξο είναι ότι στην πλειοψηφία τους τα στελέχη του Κέντρου δεν έχουν αλλάξει, έστω και αν έχουν περάσει πολλοί υπουργοί διαφορετικών αποχρώσεων από το υπουργείο της οδού Αριστοτέλους. Θα μπορούσε κανείς να τους χαρακτηρίσει αναντικατάστατους και πολύ ικανούς, ωστόσο αυτό διαψεύδεται από τη δικογραφία που έχει σχηματιστεί.

Η δικογραφία 3.500 σελίδων, η οποία περιγράφει αξιόποινες πράξεις για πολλά στελέχη του ΚΕΕΛΠΝΟ, όπως απάτη, ψευδείς βεβαιώσεις και παράβαση καθήκοντος, παραμένει από το 2009 στα χεριά ανακριτή.

Παρ’ όλα αυτά, τα στελέχη που εισηγούνται κατά καιρούς για υπέρογκες παραγγελίες αντιδραστηρίων, εμβολίων κλπ. παραμένουν στις θέσεις τους παρότι έχουν ασκηθεί ποινικές διώξεις από τη Δικαιοσύνη για κατασπατάληση δημοσίου χρήματος κ.ά.

Γνωστό και… εξαιρετέο

Τo πιστωτικό τιμολόγιο της Safeblood, στο οποίο η εταιρία παραδέχεται πως είχε δωρίσει το 2011 τα 10.000 tests.

Το ΚΕΕΛΠΝΟ είναι ένα κέντρο που προστατεύεται από όλους τους υπουργούς, από τις αρχές της δεκαετίας ’90 και μετά.

Τον Οκτώβριο του 1993 δημοσιεύεται απόφαση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, σύμφωνα με την οποία το ΚΕΕΛ εξαιρείται από τις διατάξεις που αφορούν τον δημόσιο τομέα. Δύο χρόνια αργότερα, τον Ιούνιο του 1995, με απόφαση που συνυπογράφει ο υπουργός Υγείας Δημήτρης Κρεμαστινός, το ΚΕΕΛΠΝΟ εξαιρείται από τη διαδικασία προμηθειών του δημοσίου, την όποια επιβάλλεται να ακολουθούν όλες οι υπόλοιπες υπηρεσίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και τώρα στο «Διαύγεια» υπάρχουν ελάχιστες δημοσιευμένες δαπάνες του ΚΕΕΛΠΝΟ. Το 2006, το ΚΕΕΛΠΝΟ γίνεται ο παράδεισος όλων εκείνων που θέλουν να βολευτούν στο δημόσιο χωρίς ΑΣΕΠ. Η μοναδική προϋπόθεση ήταν να έχουν περάσει έστω και λίγο από το ΚΕΕΛΠΝΟ. Με απόφαση που υπογράφει ο τότε υπουργός Υγείας Νικήτας Κακλαμάνης, «ιατρικό και λοιπό προσωπικό του ΚΕΕΛΠΝΟ μπορεί να διατίθεται σε φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα κατόπιν υπογραφής προγραμματικής σύμβασης του ΚΕΕΛΠΝΟ και του αντίστοιχου φορέα, στην οποία θα ρυθμίζονται οι όροι της συνεργασίας, ο σκοπός της, ο αριθμός των εργαζομένων που διατίθενται».

Η τελευταία κίνηση ώστε το Κέντρο να γίνει ξέφραγο αμπέλι έρχεται με τον νόμο 3812 του 2009, επί υπουργίας Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου, ο οποίος δίνει το δικαίωμα να πραγματοποιούνται προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ. Έτσι η εικόνα του αυτοδιοίκητου στο ΚΕΕΛΠΝΟ θυμίζει Άγιο Όρος. Από τη μια πλευρά οι δαπάνες του δεν δημοσιοποιούνται και κατ’ επέκταση δεν ελέγχονται, αφού οι προσλήψεις δεν έχουν καμία σχέση με την αξιοκρατία, και από την άλλη πλευρά η χρηματοδότησή του συνεχίζει να πραγματοποιείται από τα ταμεία του υπουργείου Υγείας. Σύμφωνα με τον τροποποιημένο προϋπολογισμό του ΚΕΕΛΠΝΟ για το έτος 2011, από τον κρατικό προϋπολογισμό έλαβε 47.650.000 ευρώ. Για τις αποδοχές του προσωπικού και αμοιβές προς τρίτους δόθηκαν 18.800.000, ενώ οι δαπάνες λειτουργίας έφτασαν τα 4.408.000. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο τα τηλέφωνα του ΚΕΕΛΠΝΟ κόστισαν 385.000 ευρώ, ενώ η έντυπη και η γραφική ύλη κόστισε 200.000 ευρώ για το 2011.

Οι προσλήψεις και η Τσέκου

Οι οφειλές του υπουργείου Υγείας προς της εταιρία Safe blood για το 2011, όπου φαίνεται πως το Δημόσιο δεν οφείλει να πληρώσει επιπλέον 242.310 ευρώ για την περσινή προσφορά των 10.000 tests.
Η Safeblood ζητά με επιστολή της προς τον υπουργό να εξοφληθεί για το 2011. Στο χρηματικό ποσό που ζητά περιλαμβάνεται και το ποσό των 242.310 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στα 10.000 tests που είχε προσφέρει δωρεάν την ίδια χρονιά.

Το Κέντρο Λοιμώξεων έγινε γνωστό για τις περίεργες προσλήψεις του κατά το 2007, όταν δημοσιεύματα της εποχής ανέφεραν ότι η τότε 34χρονη Εύη Τσέκου, από την υπόθεση Ζαχόπουλου, επρόκειτο να προσληφθεί στο ΚΕΕΛΠΝΟ. Τα δημοσιεύματα έλεγαν ότι ο Χρήστος Ζαχόπουλος είχε έρθει σε συνεννόηση με τον τότε πρόεδρο του Κέντρου, ώστε να προσληφθεί η Τσέκου, με σκοπό να σταματήσει να τον πιέζει.

Η 34χρονη θα εργαζόταν για τρία χρόνια ως συμβασιούχος, ενώ μετά το πέρας της τριετίας θα διοριζόταν ως μόνιμη. Όπως υποστήριζε τότε ο κ. Πιερρουτσάκος (πρώην πρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ), η πρόσληψη δεν ήταν τετελεσμένο γεγονός και ο ίδιος δεν έδωσε ποτέ καμία υπόσχεση. «Τους είπα ότι εγώ δεν μπορώ να προσλάβω την κυρία σε μόνιμη θέση, εκτός αν το 2008 κάποια στιγμή προκηρυχθούν θέσεις. Τότε, είπα, να υποβάλλει υποψηφιότητα και να κριθεί», είπε ο κ. Πιερρουτσάκος. «Και το δεύτερο που είπα ήταν ότι από τις αρχές του χρόνου, εφόσον μπορώ, να τη βοηθήσω για τον ιδιωτικό τομέα ή για κάποιο πρόγραμμα, αλλά όχι σε μόνιμη θέση». Από την πλευρά της, η Εύη Τσέκου, σύμφωνα με πληροφορίες, δήλωσε στην κατάθεσή της σχετικά με το θέμα ότι ύστερα από 2,5 χρόνια εργασίας επεδίωκε να μονιμοποιηθεί: « Έψαχνα απεγνωσμένα για δουλειά, καθώς η σύμβασή μου έληγε στο τέλος του χρόνου. Ήταν δυνατόν να αρνηθώ τη δουλειά που μου πρόσφεραν;», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Από αυτό το περιστατικό και μετά ξεκινούν να δημιουργούνται ερωτήματα. Πώς γίνονται οι προσλήψεις στο Κέντρο και με ποιες προϋποθέσεις; Σύμφωνα με πληροφορίες που έρχονται μέσα από το ΚΕΕΛΠΝΟ, το Κέντρο είναι δέκτης πολλών φαξ από πολιτικά και υπουργικά γραφεία για ρουσφέτια.

Άλλωστε δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο στις προσλήψεις, καθώς έχει εξαιρεθεί από τον ΑΣΕΠ. Αυτή η εξαίρεση δίνει τη δυνατότητα τα κριτήρια των προσλήψεων να έχουν μόνο αποχρώσεις και όχι γνώσεις. Με έναν εξίσου παράξενο τρόπο προσλήφθηκε και ο γιος του γενικού επιθεωρητή υγείας του ΣΕΥΠ, κ. Σαμπατακάκη. Το ηθικό ερώτημα που δημιουργείται είναι κατά πόσο ο κ. Σαμπατακάκης θα μπορέσει να ελέγξει το Κέντρο στο οποίο εργάζεται ο γιος του.

Ανάλογη είναι και η περίπτωση του Σ.Γ., ο οποίος αμείβεται με μηνιαίοι μισθό 1.300 ευρώ χωρίς κανένας να τον έχει δει στο ΚΕΕΛΠΝΟ, ενώ παράλληλα δεν έχουν δει ούτε δείγμα της δουλειάς του. Εντωμεταξύ επιβεβαιώνεται ακόμα μια πρόσληψη στο ΚΕΕΛΠΝΟ, του Γ.Α., που κάνεις δεν γνωρίζει τι απέγινε μετά την πρόσληψή του.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται

Τον Αύγουστο του 2013 λήγουν οι συμβάσεις που υπέγραψε το υπουργείο Υγείας για την προμήθεια αντιδραστηρίων για τον γενικό μοριακό έλεγχο του αίματος το 2008. Όπως αναφέρουν πληροφορίες του Hot Doc, γίνεται ένας μεγάλος αγώνας από την πλευρά των εισηγητών που ασχολούνται δεκαετίες με την αιμοδοσία και βασικών στελεχών του ΚΕΕΛΠΝΟ οι συμβάσεις να ανανεωθούν με τις ίδιες εταιρίες, ώστε να συνεχιστεί ο ίδιος τρόπος ελέγχου αίματος (μονήρες), καθώς τα συμφέροντα είναι τεράστια. Ο ιατρικός κόσμος χαρακτηρίζει τον θόρυβο που έχει ξεσπάσει με τον ιό του Νείλου και τα αντιδραστήρια ως μια πρόβα τζενεράλε για την ανανέωση των συμβάσεων με τις εταιρίες για τον γενικό μοριακό έλεγχο. Αξίζει να σημειωθεί ότι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι διαδικασίες δρομολογούνται ώστε να μην γίνει διαγωνισμός για τον γενικό μοριακό έλεγχο, αλλά οι εταιρίες που τον έχουν αναλάβει από το 2008 να πάρουν παράταση 2-3 ετών, διατηρώντας τις ίδιες επιβαρυμένες τιμές, με την προϋπόθεση ότι θα δείξουν ένα «καλό πρόσωπο» σχετικά με την προμήθεια των αντιδραστηρίων για τον ιό του Νείλου.

Επιπλέον, στην αγορά των προμηθευτών εμφανίζονται έλληνες εκπρόσωποι διεθνών εταιριών, οι οποίες στις υπόλοιπες χώρες πουλάνε αντιδραστήρια mini pool, να αρνούνται να τα φέρουν στην Ελλάδα, λέγοντας ότι δεν είναι αρκετά ασφαλή και ισχυριζόμενοι ηθικούς λόγους για το ότι αρνούνται να δώσουν προσφορές σε διαγωνισμούς που αφορούν τα συγκεκριμένα αντιδραστήρια.

Λίγους μήνες πριν ξεσπάσει ο θόρυβος με τα δημοσιεύματα για την προμήθεια αντιδραστηρίων του ιού του Νείλου με απευθείας ανάθεση από την υφυπουργό Υγείας Φωτεινή Σκοπούλη, τον Μάρτιο του 2012, το ΕΚΕΑ με επιστολή του ζητά από το υπουργείο Υγείας καθοδήγηση σε σχέση με την αντιμετώπιση του ιού του Νείλου για τους καλοκαιρινούς μήνες που έρχονταν.

Λίγο πριν από τις επαναληπτικές εκλογές, σε απάντησή του το υπουργείο αναφέρει ότι δεν υπάρχουν λεφτά για αγορά αντιδραστηρίων και προτείνει στο ΕΚΕΑ να προχωρήσει σε εναλλακτικό σχέδιο αντιμετώπισης (με αποκλεισμό περιοχών από την αιμοδοσία).

Τον Ιούλιο, εμφανίζεται το πρώτο κρούσμα του ιού του Νείλου για το 2012, στο Παλαιό Φάληρο, και αμέσως με επιστολή του το ΚΕΕΛΠΝΟ προς το ΕΚΕΑ, την οποία υπογράφει η κ. Κωνσταντίνα Πολίτη, επικεφαλής του Κέντρου Αιμοεπαγρύπνισης, αναφέρεται στο μοναδικό κρούσμα λέγοντας τα εξής: «Επειδή η περιοχή του Παλαιού Φαλήρου, όπου σημειώθηκε το κρούσμα από τον ιό του Νείλου, είναι αστική, πολύ πυκνοκατοικημένη, έχει διακίνηση υψηλού αριθμού εργαζομένων και επισκεπτών και επιπλέον δεν διαχωρίζεται από τον υπόλοιπο αστικό ιστό της Αθήνα και του Πειραιά, η ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσα και του Πειραιά θα πρέπει να θεωρηθεί ενιαία και πληγείσα περιοχή από τον ιό του Νείλου. Για τον λόγο αυτό προτείνεται η εφαρμογή μέτρων πρόληψης της μετάδοσης του ιού του Νείλου με το αίμα σε ολόκληρο τον Νομό Αττικής ως εξής:

Άμεση εφαρμογή του ελέγχου αίματος με ΝΑΤ. Συνιστάται επίσης αναδρομικός έλεγχος με ΝΑΤ των αποθηκευμένων δειγμάτων από τον Ιούλιο του 2012. Ενώ απαγορεύεται η χρήση αίματος που έχει συλλεγεί από την 9η Ιουλίου μέχρι να εφαρμοστεί ο έλεγχος αίματος ΝΑΤ».

Με αυτό τον τρόπο η μέχρι τότε αντιμετώπιση του ιού του Νείλου με τον αποκλεισμό των περιοχών που είχαν πληγεί περνά σε δεύτερη μοίρα και τη θέση της παίρνει η ανάγκη για άμεση προμήθεια αντιδραστηρίων.

Η υφυπουργός Υγείας, Φωτεινή Σκοπούλη

Λίγες μέρες αργότερα συνεδριάζει η ομάδα αντιμετώπισης του ιού του Νείλου, στην οποία συμμετέχει η υφυπουργός κ. Σκοπούλη, η κ. Πολίτη και εκπρόσωπος του ΕΚΕΑ. Σύμφωνα με πληροφορίες, στην εν λόγω σύσκεψη προκλήθηκε ένταση μεταξύ της κ. Σκοπούλη και της κ. Πολίτη, κατά την οποία η δεύτερη επέμενε να προμηθευτούμε αντιδραστήρια για μοριακό έλεγχο του αίματος και η πρώτη έλεγε να συνεχιστεί η αντιμετώπιση με τον αποκλεισμό των περιοχών. Το θέμα παγώνει για λίγες ημέρες, αλλά στις αρχές Αυγούστου με επιστολή του το ΕΚΕΑ προς το υπουργείο αναφέρει ότι αυξάνονται τα κρούσματα και πρέπει να βρεθεί λύση. Η απάντηση έρχεται από τον υπουργό Υγείας κ. Λυκουρέντζο, ο οποίος ζητά από το ΚΕΕΛΠΝΟ να δώσει στο ΕΚΕΑ 300.000 ευρώ για την αγορά αντιδραστηρίων. Το ΚΕΕΛΠΝΟ παρότι μέχρι εκείνη τη στιγμή επιτάχυνε τις διαδικασίες για την προμήθειας των αντιδραστηρίων, δεν προχωρά στην αγορά αλλά ζητά από το ΕΚΕΑ να θέσει τις προϋποθέσεις και να διαπραγματευτεί με τις εταιρίες. Οι προσφορές που καταθέτουν οι εταιρίες στο ΕΚΕΑ είναι οι εξής: Η εταιρία Roche προσφέρει για μονήρη έλεγχο 16 ευρώ τη μονάδα και η εταιρία Chiron, μέσω του ελληνικού εκπροσώπου της Safeblood, 17,22 ευρώ ανά μονάδα. Όσον αφορά τον έλεγχο με μικροδεξαμενές, από τη μια πλευρά η εταιρία Safeblood δεν καταθέτει προσφορά, καθώς αρνείται να προμηθεύσει την Ελλάδα με τέτοιου είδους αντιδραστήρια, και από την άλλη πλευρά η εταιρία Roche προσφέρει 7,5 ευρώ ανά μονάδα αίματος για τα mini pool.

Να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη τιμή είναι η φθηνότερη της Ευρώπης.

Μετά από τις προσφορές, το ΕΚΕΑ καταλήγει στη φθηνότερη τιμή και στη φθηνότερη διαδικασία έλεγχου του αίματος (της Roche) και αμέσως ενημερώνει για την απόφασή του το ΚΕΕΛΠΝΟ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο ΚΕΕΛΠΝΟ για την τελική έγκριση της απόφασης του ΕΚΕΑ, έσπασαν τα τηλέφωνα των παρευρισκομένων ώστε να μην δοθεί. Τα παρεμβατικά τηλεφωνήματα προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια των παρευρισκόμενων, καθώς ήταν ξεκάθαρο ότι αυτή ήταν η φθηνότερη λύση, ενώ παράλληλα η Ελλάδα μετά από πολλά χρόνια θα ακολουθούσε τη διαδικασία ελέγχου του αίματος με μικροδεξαμενές, κάτι που συμβαίνει σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και έχει κατά πολύ χαμηλότερο κόστος.

Ένα 24ωρο μετά δημοσιοποιείται το πρώτο Δελτίο Τύπου από το γραφείο του αναπληρωτή υπουργού Υγείας κ. Μάριου Σαλμά, στο οποίο αναφέρεται ότι «…στα πλαίσια της εξοικονόμησης και ορθολογικότερης διαχείρισης των πόρων και στον τομέα της Υγείας, ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας, κ. Μάριος Σαλμάς, ξεκίνησε διαπραγμάτευση με τις εταιρίες που υλοποιούν τον Μοριακό Έλεγχο, βάση 5ετούς συμβάσεως (2008-2013), στα εννέα Κέντρα Αίματος στην Ελλάδα.

Ήδη η μια από τις δύο εταιρίες πρόσφερε έκπτωση της τάξεως του 10% από την 1η Σεπτεμβρίου έως το τέλος της σύμβασης το 2013. Επιπλέον, η συγκεκριμένη εταιρία πρόσφερε 10.000 test για τον μοριακό έλεγχο του ιού του δυτικού Νείλου ΔΩΡΕΑΝ. Τέλος, η εταιρία δέχτηκε απομείωση των χρεωστικών υπολοίπων των εξετάσεων για τον ιό του δυτικού Νείλου που έγιναν κατά το έτος 2011, κατά την αξία 10.000 test. Αναμένεται η απάντηση και της δεύτερης εταιρίας στο πλαίσιο της ίδιας διαπραγμάτευσης».

H εταιρία που προσέφερε τα 10.000 τεστ δωρεάν ήταν η Safeblood. Πρόκειται για την εταιρία που δεν επιλέχτηκε στη διαπραγμάτευση του ΕΚΕΑ διότι δεν είχε τη φθηνότερη τιμή, καθώς η ίδια δεν προμηθεύει την Ελλάδα με αντιδραστήρια για έλεγχο του αίματος με μικροδεξαμενές.

Να επισημάνουμε ότι στις 20 Ιουλίου, με επιστολή της η συγκεκριμένη εταιρία προς τον υπουργό Υγείας, είχε προτείνει να δώσει δωρεάν 20.000 αντιδραστήρια, με την προϋπόθεση ότι θα εξοφληθεί έως το τέλος Αυγούστου με το ποσό των 838.247 ευρώ που ήδη εκκρεμεί από το έτος 2011.

Το παράδοξο είναι ότι οι οφειλές προς την εταιρία ήταν 595.937 και όχι 838.247 διότι, η διαφορά των 242.310 ευρώ αφορούσε 10.000 δείγματα δωρεάν που είχε προσφέρει η ίδια για το έτος 2011 στην περσινή συμφωνία. Παρ’ όλα αυτά, η Safeblood φαίνεται να ζητά να πληρώσει το υπουργείο τις οφειλές του αλλά και το «δώρο» που είχε προσφέρει η ίδια πέρυσι, παρουσιάζοντάς το φέτος ως προσφορά 10.000 δειγμάτων.

Την ίδια μέρα που ο κ. Σαλμάς ανακοινώνει ότι, μετά από δική του διαπραγμάτευση με την εταιρία, 10.000 αντιδραστήρια θα δοθούν στα κέντρα αιμοδοσία, η Safeblood επανέρχεται με νέα επιστολή, αυτή τη φορά προς το ΕΚΕΑ, στην οποία αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «έχουμε ήδη προσφέρει στην ηγεσία του υπουργείου Υγείας 10.000 αντιδραστήρια δωρεάν» και πληροφορεί το ΕΚΕΑ ότι «σε περίπτωση που αποφασίσει να προμηθευτεί περαιτέρω ελέγχους, το κόστος επανακαθορίζεται σε 13 ευρώ συν ΦΠΑ». Το ΕΚΕΑ ζητά επαναδιατύπωση της επιστολής, καθώς θεωρεί ότι η εταιρία εμφανίζεται να επιβάλλει τη συνέχιση της συνεργασίας λόγω του δώρου που πρόσφερε, και η εταιρία επαναδιατυπώνει με τον εξής τρόπο: «Μετά από συμφωνία της Διοίκησης της εταιρίας μας SafeBlood Bio Analytica με τον αναπληρωτή υπουργό Υγείας κ. Σαλμά, είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας παραδώσουμε δωρεάν 10.000 τεστ μοναδιαίου δότη». Παράλληλα η Safeblood, μία ημέρα νωρίτερα, μετά από πιέσεις μηνών από την πλευρά του ΕΚΕΑ, εκδίδει το πιστωτικό τιμολόγιο του 2011 των 10.000 δειγμάτων δωρεάν. Στις 28 Αυγούστου, με νέα ανακοίνωσή του ο κ Σαλμάς εμφανίζεται να συνεχίζει τη διαπραγμάτευση με την εταιρία και να κερδίζει από αυτήν άλλα 10.000 δείγματα δωρεάν, τα οποία μέχρι και τη δημοσίευση της συγκεκριμένης έρευνα δεν έχουν παραδοθεί στο ΕΚΕΑ.

Τα ερωτήματα που δημιουργούνται από την άμεση διαπραγμάτευση του κ Σαλμά είναι πολλά.

Σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας 3402/2005, «το ΕΚΕΑ είναι ο αρμόδιος φορέας που καθορίζει τις εξετάσεις που πρέπει να διενεργούνται πριν από κάθε αιμοληψία στους δότες, όπως επίσης είναι αυτό που πρέπει να μεριμνά για την έγκαιρη εφαρμογή των νέων εξετάσεων σύμφωνα με τις διεθνείς επιστημονικές εξελίξεις».

Μολονότι το ΕΚΕΑ διά νόμου είναι το αρμόδιο θεσμικό όργανο που διαπραγματεύεται και θέτει τις προϋποθέσεις για την προμήθεια αντιδραστηρίων, το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας δεν παραβρέθηκε στη διαπραγμάτευση του κ Σαλμά με την εταιρία Safeblood.

Ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας, Μάριος Σαλμάς

Μπορεί η διαπραγμάτευση του κ. Σαλμά, σύμφωνα με πολλά δημοσιεύματα, να χαρακτηρίστηκε ως απόλυτα επιτυχημένη, καθώς πρόσφερε δωρεάν τεστ, ωστόσο δεν είναι η πιο συμφέρουσα. Στην αρχική διαπραγμάτευση που πραγματοποίησε το ΕΚΕΑ η εταιρία Safeblood ήταν η ακριβότερη, ενώ ακόμη και μετά την προσφορά των δωρεάν δειγμάτων η έκπτωση που πρόσφερε για την περίοδο από την 1η Σεπτέμβρη έως το τέλος της σύμβασης το 2013 είναι μικρότερη από εκείνη της Roche. Αναλυτικά, η Roche κάνει έκπτωση της τάξεως του 33% για τις επόμενες παραγγελίες αντιδραστηρίων, ενώ η έκπτωση της Safeblood για την ίδια περίοδο είναι μόνο 10%. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, την ώρα που το ΚΕΕΛΠΝΟ ζητούσε απεγνωσμένα αντιδραστήρια για το ιό του Νείλου διότι είχε εμφανιστεί το πρώτο κρούσμα (αρχές Ιουλίου), ο κ. Σαλμάς πραγματοποιούσε ραντεβού με τις εταιρίες με σκοπό να μιλήσουν για τις συμβάσεις του γενικού μοριακού έλεγχου και όχι του ιού του Νείλου. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως οι εταιρίες του είπαν ότι «είναι πολύ νωρίς να μιλήσουμε γι’ αυτό το θέμα, καθώς η σύμβαση λήγει σε ένα χρόνο από τώρα».

Σε κάθε περίπτωση, η απλή καταγραφή των γεγονότων προκαλεί απορίες. Την ώρα που παρουσιάζεται το πρώτο κρούσμα του ιού του Νείλου και οι κάτοικοι των νοτίων προαστίων πανικοβάλλονται από τις περιγραφές των ειδικών του ΚΕΕΛΠΝΟ, με αποτέλεσμα ο μοριακός έλεγχος να θεωρηθεί αναγκαίος, ο κ. Σαλμάς κουβεντιάζει με τις εταιρίες για τις συμβάσεις του γενικού μοριακού έλεγχου που λήγουν σε ένα χρόνο και κοστίζουν εκατομμύρια ευρώ. Από την άλλη πλευρά, ενώ έχει πραγματοποιηθεί μια διαπραγμάτευση από το αρμόδιο όργανο (ΕΚΕΑ) για τον ιό του Νείλου, η οποία έχει καταλήξει στη φθηνότερη λύση, ο κ. Σαλμάς την επόμενη μέρα παίρνει μέρος σε μια διαπραγμάτευση για τον ιό του Νείλου και καταλήγει στην άλλη εταιρία, η οποία δεν προμηθεύει την Ελλάδα με αντιδραστήρια mini pool. Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα έχει ιδιαίτερο να ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε τι ακριβώς θα γίνει με τις συμβάσεις του γενικού μοριακού έλεγχου τον Αύγουστο του 2013 αλλά και που θα καταλήξουν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των εταιριών και των υπουργικών γραφείων. Η έρευνα συνεχίζεται.

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #9, το Σεπτέμβριο του 2012

Extra Hot άρθρο

Η Μπεατρίθ Ταλεγκόν έγινε διεθνής φίρμα μέσα σε μια μέρα. Η γενική γραμματέας της νεολαίας της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, πριν από ένα μήνα, στη σύνοδο του Συμβουλίου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στο Κασκές της Πορτογαλίας, τα ‘χωσε στον Γιώργο Παπανδρέου και στους άλλους Σοσιαλιστές ηγέτες κατηγορώντας τους έμμεσα για οπορτουνισμό και για πλήρη έλλειψη επαφής με την πραγματικότητα. «Είμαι έκπληκτη για το πώς σκοπεύουμε να προωθήσουμε την επανάσταση από ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων, και από ηγέτες που φθάνουν με πολυτελή αυτοκίνητα», είπε η Ταλεγκόν προκαλώντας σοκ στο ακροατήριο.

Η 29χρονη Μπεατρίθ έχει πάρει στα σοβαρά τον ρόλο της και στη χώρα της ήδη θεωρείται το ανερχόμενο αστέρι των Σοσιαλιστών. Η Μπεατρίθ Ταλεγκόν βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα για να συμμετάσχει σε διημερίδα με τίτλο «Έξοδος από την κρίση: Η πρόκληση της Εναλλακτικής πορείας» που διοργάνωσαν το Ινστιτούτο Ερευνών και Πολιτικής Στρατηγικής και το Levy Economics Institute στην Αθηναΐδα, και ιδού τι μας είπε.

Θα ήθελα να ξεκινήσω αυτή μας την κουβέντα με μία ερώτηση που είναι παραγγελιά από κάποιον συνάδελφό μου. Μου είπε λοιπόν να σε ρωτήσω «γιατί είσαι στο Σοσιαλιστικό Κόμμα; Μήπως θα έπρεπε να είσαι στην Αριστερά;» Προφανώς ο άνθρωπος άκουσε την τοποθέτησή σου, που κάθε άλλο παρά με τοποθέτηση συστημικού Σοσιαλιστή μοιάζει.

Πάνω σε αυτό που μόλις ανέφερες στηρίζεται η μεγαλύτερη κριτική που ακούγεται σήμερα για το πρόσωπό μου.

Ο κόσμος δεν καταλαβαίνει γιατί είμαι στο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ισπανίας και η απάντησή μου είναι ξεκάθαρη.

Γιατί πιστεύω ότι όντως ανήκω εκεί, γιατί έχω αξίες και γιατί πιστεύω ότι η Aριστερά μπορεί να δώσει λύση στα προβλήματά μας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επομένως το ερώτημα δεν θα έπρεπε να είναι «γιατί είμαι στο Σοσιαλιστικό κόμμα, αλλά ποιοι άλλοι ακόμη είναι στα Σοσιαλιστικά Κόμματα.

Το πρόβλημα δεν είμαστε εμείς, οι οποίοι πιστεύουμε στις αξίες του σοσιαλισμού.

Εμείς δεν περισσεύουμε. Αυτοί που περισσεύουν είναι μάλλον όσοι έχουν μπερδέψει την πολιτική δράση με τις δημόσιες σχέσεις ή με το πώς θα κερδίσουν μερικές ψήφους από το Κέντρο.

Προσωπικά πιστεύω στις αξίες του Σοσιαλισμού και η θέση μου είναι στο Σοσιαλιστικό Κόμμα.

Τα τελευταία 30 χρόνια, όμως, την Ευρώπη δεν την κυβέρνησε μόνο η Δεξιά. Για πολλά χρόνια είχαμε κυβερνήσεις Σοσιαλδημοκρατικές. Τι λάθη έκαναν;

Λάθος ήταν που δεν αντιμετωπίσαμε το θέμα των φορολογικών παραδείσων, λάθος ήταν που ιδιωτικοποιήσαμε τομείς της οικονομίας όπως τις τράπεζες, λάθος ήταν που δεν επιβάλλαμε φόρο στη μετακίνηση κεφαλαίου. Λάθη πολλές φορές όχι με τις αποφάσεις μας, αλλά με την αμέλειά μας. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή ο δρόμος που έχουμε πάρει προς το πολιτικό Κέντρο, ακριβώς επειδή δεν έχουμε τα κότσια να λάβουμε συγκεκριμένες αποφάσεις, επειδή φοβόμαστε το πολιτικό κόστος, μας έχει οδηγήσει στο να εκπορνεύουμε τις ιδέες μας, και τους πολίτες να μην μας εμπιστεύονται.

Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να αντιμετωπίσουμε κατάματα το πρόβλημά μας και να κερδίσουμε ξανά την εμπιστοσύνη του κόσμου. Να σηκώσουμε το κεφάλι με περηφάνια και να πούμε: Ναι, είμαστε Σοσιαλιστές και είμαστε με την Αριστερά.

Αν σε άκουγε κάποιος Έλληνας τώρα να μιλάς θα σου έλεγε ότι ακούγεσαι σαν στέλεχος ή ψηφοφόρος του ΣΥΡΙΖΑ. Τι θα του απαντούσες;

Θα του έλεγα ότι έχουμε περισσότερα κοινά απ’ ό,τι με τη Δεξιά και ότι πιστεύω πως η Αριστερά πρέπει να είναι ενωμένη και πρέπει να ενώνει.

Μπορεί να υπάρχουν διαφοροποιήσεις, αλλά στην Αριστερά χαρακτηριζόμαστε από την ανεκτικότητα, τον σεβασμό στην αντίθετη άποψη. Το βασικό είναι να επιστρέψουμε εμείς οι Σοσιαλιστές στην Αριστερά. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αρκετές απόψεις τις οποίες θα πρέπει να αφουγκραστούμε γιατί προερχόμαστε από την ίδια βάση και την ίδια ιδεολογία. Έχουμε διαφορετικό τρόπο ίσως στο να προσεγγίζουμε κάποια ζητήματα, διαφορετικές ίσως λύσεις να προτείνουμε, οι οποίες έχουν όμως την ίδια προοπτική και ξεκινούν από το ίδιο σημείο.

Άκουσα την ομιλία σου στη σύνοδο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς με προσοχή και σε άκουσα να μιλάς για Δημοκρατία. Παρατηρούμε όμως ότι οι μικροί και πιο αδύναμοι της Ευρώπης δέχονται ισχυρές πιέσεις και εκβιασμούς. Χθες μάλιστα μεγάλο γερμανικό κόμμα έκανε ανοιχτό εκβιασμό στην Κύπρο, συνδέοντας την παροχή βοήθειας με τη λύση του κυπριακού, προφανώς εννοώντας την αποδοχή από μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας του σχεδίου Ανάν ή κάποιου παρεμφερούς. Πώς θα το σχολίαζες;

Εγώ ως Σοσιαλίστρια θα υπερασπίζομαι πάντα το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λαών. Το ότι βλέπουμε η δημοκρατία στην Ευρώπη να οπισθοχωρεί είναι αποτέλεσμα της δράσης κάποιων πολιτικών, όπως η Μέρκελ και ο Σαρκοζί, οι οποίοι λειτουργούν ως εντολοδόχοι κάποιων που δεν θέλουν καμία ρύθμιση στη λειτουργία των αγορών και οι οποίοι είναι στις υπηρεσίες των νεοφιλελεύθερων. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που ευθύνονται για την υποχώρηση της δημοκρατίας και η οποία θα πρέπει να πω ότι δεν είναι συμπτωματική. Την ευθύνη φέρει η σκληρή Δεξιά που εισέβαλε στο δημοκρατικό σύστημα με σκοπό να το καταστρέψει.

Στην Ελλάδα η Χρυσή Αυγή, κόμμα με ναζιστικές αναφορές, έφτασε να είναι το τρίτο μεγαλύτερο. Στην Ευρώπη παρατηρούμε ότι η ακροδεξιά ενισχύεται επίσης. Στην Ισπανία βλέπουμε να φουντώνει ο εθνικισμός, όπως για παράδειγμα στην Καταλονία. Σε ανησυχούν αυτά τα φαινόμενα;

Το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής δεν είναι καινούργιο, για να μιλήσω για την περίπτωση της Ελλάδας. Έρχεται από τη δεκαετία του ’80, αν και τότε είχε ένα πολύ μικρό ποσοστό. Αν δούμε την πορεία τους τα τελευταία χρόνια θα διαπιστώσουμε ότι άρχισαν να γίνονται πιο δυνατοί από τη στιγμή που οι Μέρκελ, Σαρκοζί και το μιντιακό περιβάλλον τους άρχισαν να βρίζουν τους Έλληνες, να τους αποκαλούν τεμπέληδες και να λένε ότι παθαίνουν όσα παθαίνουν επειδή είναι ηλίθιοι. Ήταν σαν να αποκαλούσε ο Σαρκοζί ηλίθιο τον Γιώργο Παπανδρέου που ήταν τότε πρωθυπουργός. Σε αυτές τις περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι η αντίδραση αυτού που δέχεται την επίθεση, και στην περίπτωση της Ελλάδας τροφοδότησε τα εθνικιστικά αισθήματα του λαού και την ξενοφοβία. Αυτό προς το παρόν δεν το έχουμε ζήσει στην Ισπανία, αλλά από τη στιγμή που θα αρχίσουν να ακούγονται για τον ισπανικό λαό τα ίδια, ότι δηλαδή είναι τεμπέληδες κτλ. κτλ. –κάτι που υπερσυντηρητικοί κύκλοι στη Γερμανία ήδη έχουν αρχίσει να λένε–, υπάρχει ο κίνδυνος να ανελιχθούν εθνικιστικές και ακραίες ομάδες όπως η Χρυσή Αυγή. Και αυτό για μία ακόμη φορά θα είναι εξαιτίας της κυρίας Μέρκελ.

Ο Γιώργος Παπανδρέου έχει ευθύνη για τη θέση που έχει βρεθεί σήμερα η Ελλάδα; Σε ρωτάω γιατί η ομιλία στο Κασκές στη χώρα μας ερμηνεύτηκε ως επίθεση στον Παπανδρέου.

Για την κρίση στην Ελλάδα ευθύνεται ο ίδιος ο καπιταλισμός, έτσι όπως λειτουργεί σήμερα, και τα πρόσωπα που βρίσκονται πίσω από αυτό το σύστημα και το τροφοδοτούν. Θα επαναλάβω εδώ τους Μέρκελ και Σαρκοζί. Πολιτικοί όπως ο Παπανδρέου ή ο Θαπατέρο στην Ισπανία ή ο Σόκρατες στην Πορτογαλία ήταν τα θύματα αυτών των πολιτικών και πλήρωσαν τις συνέπειες.

Έκανες λόγο για τις αγορές και ξέρουμε όλοι καλά ότι η οικονομική εξουσία έχει το πάνω χέρι. Πώς μπορεί να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος και να επιστρέψει η εξουσία και πάλι στους πολιτικούς;

Θα πρέπει καταρχάς να αλλάξουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Να ξεκινήσουμε και πάλι να εκπαιδεύουμε πολίτες και όχι καταναλωτές. Όταν οι πολίτες αναλάβουν τον ρόλο που πρέπει να έχουν σε μια δημοκρατική κοινωνία, θα γίνει κάποια στιγμή δυνατή η αναβάπτιση του πολιτικού μας συστήματος και θα έχουμε μια καλύτερη δημοκρατία. Από τη στιγμή που θα αρχίσουμε να μιλάμε ανοιχτά για θέματα όπως η εθνικοποίηση των τραπεζών, η ενίσχυση των συνεταιρισμών, η ηθική του τραπεζικού τομέα, η δημιουργία ενός συστήματος που θα είναι το καλό της κοινωνίας στο σύνολό της και όχι για την παραγωγή πλούτου για λίγους, τότε σίγουρα θα βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο.

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #24, τον Μάρτιο του 2013

Extra Hot άρθρο

Πριν από καμιά δεκαριά χρόνια και μέχρι πρόσφατα ο Σταμάτης Μορφονιός ήταν ένα παιδί του δρόμου. Όσοι απολαμβάνατε τη βόλτα σας στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας είναι πιθανό να τον είχατε συναντήσει και είναι ακόμη πιθανότερο να τον είχατε αγνοήσει, αν όχι χλευάσει για την κατάντια του. Ανθρώπους σαν τον Σταμάτη η ελληνική κοινωνία τους απορρίπτει, τους θεωρεί απόκληρους, τους αφήνει στο περιθώριο, έρμαια της «αρρώστιας» τους, εκείνης της αρρώστιας που η ίδια φρόντισε να τους μεταδώσει.

Στα 20 χρόνια του ο Σταμάτης με μια κιθάρα στα χέρια περιφερόταν από στενό σε στενό. Τραγουδούσε. Μάζευε χρήματα για τη δόση του, ίσως και για ένα πιάτο φαγητό. Κοιμόταν στον δρόμο, σ’ εγκαταλελειμμένα κτίρια, κι έτρωγε στα συσσίτια. Αντιμετώπισε τη βία της κοινωνίας και άγγιξε τον θάνατο. Εκείνο τον θάνατο τον οποίο, όπως λέει στο Hot Doc, επεδίωκε.

Ήταν μια νύχτα κάτω από την Ακρόπολη όμως, πριν από 2-3 χρόνια, που αποφάσισε ν’ αλλάξει. Αποφάσισε ότι η ζωή τού ανήκει και ότι καθένας μας έχει προσωπική ευθύνη απέναντι σ’ αυτήν.

Είχε βαρεθεί να μετακυλύει τις ευθύνες.

«Γύρισα απ’ τον θάνατο, για να φτιάξω τον κόσμο» μας λέει και παραλληλίζει τη σύγχρονη κοινωνία με τον κόσμο των ναρκωτικών: «Στήσαμε μια κοινωνία πρεζάκι. Ζούσαμε στις παραισθήσεις μας. Περάσαμε την περίοδο της απόλαυσης, της αναλγησίας. Ήρθε όμως η ώρα της απεξάρτησης».

Ο Σταμάτης θα μετέτρεπε την τάση του στην αυτοκαταστροφή σε δημιουργία. Άλλωστε η μοίρα τον ήθελε πρωταγωνιστή. Σ’ ένα περίεργο παιχνίδι της, πριν από σχεδόν τρία χρόνια, τον έφερε απέναντι σε δύο ανθρώπους που θα του άλλαζαν τη ζωή. Ήταν οι αδελφοί Αντώνης και Δημήτρης Παπαβομβολάκης, δύο μουσικοί παραγωγοί, με τους οποίους ο Σταμάτης Μορφονιός συναντήθηκε τυχαία. Εκείνοι άκουσαν τα τραγούδια του και ανέλαβαν αφιλοκερδώς την παραγωγή και τις ενορχηστρώσεις του δίσκου, με μόνο κίνητρο τα ίδια τα τραγούδια. «Εκτός από την προσωπική ευγνωμοσύνη, για εμένα, τέτοιου είδους άνθρωποι κουβαλούν στις πλάτες τους τις ελπίδες αυτού του κόσμου, βγάζοντας από το επίκεντρο το κέρδος και βάζοντας στη θέση του την ουσία, την αλήθεια και τον άνθρωπο», λέει ο τραγουδοποιούς για τους δύο παραγωγούς.

Ο πρώτος δίσκος του Σταμάτη Μορφονιού με τίτλο «Χαίρε ω χαίρε ελευθερία», με δέκα τραγούδια όλα σε μουσική και στίχους δικούς του, θα κυκλοφορήσει στις 7 Νοεμβρίου μαζί με το Hot Doc. Όχι γιατί αποφασίσαμε να μοιράζουμε CD και DVD, ούτε επειδή αποσκοπούμε σε κέρδος, παρά μόνο γιατί πιστεύουμε στο ταλέντο και την προσπάθεια ενός ανθρώπου ο οποίος πάλεψε με τον θάνατο και νίκησε. Αυτή την προσπάθεια οφείλουμε να την στηρίξουμε.

1. Τι τίτλο θα έβαζες σ’ ένα τραγούδι που μιλάει γι’ αυτό που ζούμε σήμερα;

Θα έβαζα τον τίτλο ενός τραγουδιού που έγραψα πριν από λίγες μέρες: «Η πρωινή ελπίδα μας, η βραδινή μας πόρνη».

2. Το νέο σου άλμπουμ τιτλοφορείται «Χαίρε ω χαίρε ελευθερία». Είμαστε πράγματι ελεύθεροι ή έτσι θέλουμε να πιστεύουμε;

Δεν υπάρχει ελευθερία στον φόβο, κι εμείς είμαστε ακόμη γονατισμένοι μπροστά του. Αυτό καθρεφτίζεται άλλωστε σε αυτά που ζούμε.

3. Ο στίχος που εκφράζει περισσότερο τον Σταμάτη;

Όλα θα κερδηθούν κι ας μοιάζουνε χαμένα. Είναι μεγάλη ελευθερία το μηδέν.

4. Η κρίση ενισχύει την τέχνη;

Η τέχνη δεν υπάρχει σε ένα παράλληλο σύμπαν. Ζει την πραγματικότητα. Δεν ξέρω αν η κρίση θα την ενισχύσει, αλλά περιμένω να γεννηθούν καινούρια πράγματα. Πιο ουσιαστικά και πιο αληθινά από εκείνα που γεννήθηκαν τα χρόνια των παραισθήσεων, όπου δυστυχώς και η τέχνη έβαλε το χεράκι της για να τις συντηρήσει.

5. Γιατί ένας νέος να μείνει στην Ελλάδα;

Καταλαβαίνω τους νέους που φεύγουν. Τα όνειρα δεν περιμένουν και πολύ καλά κάνουν. Όταν νιώθεις όμως ότι κάποιος έχει μπει στο σπίτι σου και σε κλέβει, κάνεις κάτι γι’ αυτό. Δεν του το χαρίζεις κι αρχίζεις να τρέχεις.

6. Για την κατάσταση φταίνε μόνο οι πολιτικοί;

Είναι εύκολο να δείχνουμε με το δάχτυλο. Ναι, και βέβαια οι πολιτικοί που κυβέρνησαν τη χώρα έχουν τεράστια ευθύνη για τη σημερινή κατάντια. Όμως νομίζω πως έχει έρθει η ώρα επιτέλους να κοιταχτούμε στον καθρέφτη μας και να δούμε τι κάνουμε κι εμείς λάθος. Ας μην κρυφτούμε άλλο πίσω απ’ το δάχτυλό μας.

7. Τι σ΄αρέσει και τι σε αηδιάζει στην Ελλάδα του σήμερα;

Όπως είχε πει ο Τσαρούχης για την Ελλάδα: «Υπέροχο σκηνικό, άθλια παράσταση». Αγαπώ το σκηνικό, αλλά με αηδιάζει η κακομοιριά και η υποκρισία.

8. Τι μας ξημερώνει; Να ελπίζουμε σε κάτι καλό;

Όλα αυτά τα τραγικά που ζούμε στο τέλος θα μας ελευθερώσουν. Θα μας αναγκάσουν να δούμε τις αλήθειες που αποφύγαμε και να αλλάξουμε. Η ελπίδα θα γεννηθεί, αλλά αυτό θα γίνει με επώδυνο τοκετό.

9. Τι φταίει για το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής;

Οι αγέλες των διεφθαρμένων πολιτικών που την ανέχτηκαν για να τους κάνει τη βρόμικη δουλειά, οι διαπλεκόμενοι δημοσιογράφοι που την χάιδευαν και την παρουσίαζαν σχεδόν ως life style επιλογή και οι αφασικοί νοικοκυραίοι τηλεθεατές που… «δεν ήξεραν». Όλοι ξαφνιάζονται τώρα. Υποκριτές. Όλοι ήξεραν.

10. Τι θα έλεγες στον Σαμαρά αν τον είχες μπροστά σου;

Κερδοφόρο το εμπόριο φόβου, αλλά δεν θα κρατήσει για πάντα.

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc# 38, τον Οκτώβρη του 2013

Extra Hot άρθρο

Με την Τόνια Ηλία συναντηθήκαμε δύο φορές στο Λονδίνο. Η πρώτη ήταν στο εστιατόριο του γνωστού Jamie Oliver και η δεύτερη κοντά στο σπίτι της στο Λονδίνο, η οποία οδήγησε και στην συνέντευξή μας. Αν και γνώριζα όσα θορυβώδη είχε δημιουργήσει η ίδια από το 2004 και μετά, καθώς και πολλά από τα στοιχεία της δικογραφίας, η Τόνια Ηλία δεν έδειχνε πως την ενδιαφέρουν όσα πιθανόν γνωρίζω. Αντιθέτως, την ενδιέφεραν όσα η ίδια έλεγε πως έχουν συμβεί.

Ανάμεσα και σε όσα την ενδιέφεραν, ήταν να μάθει «τι ζώδιο είμαι», πράγμα το οποίο παρέκαμψα με τον παραδοσιακό προσωπικό μου τρόπο λέγοντας πως «είμαι κροκόδειλος». Η Ηλία ήταν αρκετά έτοιμη να υπερασπιστεί όσα είπε και στο αγγλικό δικαστήριο που θα αποφάσιζε για την έκδοσή της. Πως δηλαδή είναι αθώα, θύμα του κατεστημένου της Δικαιοσύνης, κατατρεγμένη για τις αριστερές της απόψεις και -κάποιες στιγμές- πως είναι σκληρό καρύδι.
Περίπου τα ίδια έχει πει σε αρκετές συνεντεύξεις που έχει δώσει τον τελευταίο χρόνο και οι οποίες (ας μου επιτραπεί η κρίση) παρουσιάζουν μια κόκκινη Ηλία στη θέση της διεφθαρμένης ανακρίτριας των δικογραφιών. Σε πολλά σημεία, η Τόνια Ηλία παρουσιάζει αντιφάσεις που δεν αφορούν στην ουσία της υπόθεσης, στην οποία άλλωστε δεν μπήκε, αλλά την θεωρητική επιχειρηματολογία. Έτσι, η Ηλία εμφανίζεται ως κατατρεγμένη της Δικαιοσύνης, αλλά ταυτόχρονα έχει υπηρετήσει στις Βρυξέλλες ως διπλωματικός υπάλληλος, θέση που σίγουρα απαιτεί γνωριμίες και «σπρώξιμο». Εμφανίζεται ως υπερασπιστής της αλήθειας και της αθωότητάς της, αλλά δεν επιστρέφει στην Ελλάδα για να τα υπερασπιστεί.
Στη συζήτησή μας, η Τόνια Ηλία προσπάθησε να εμφανίσει τα ελληνικά εντάλματα πως ακυρώθηκαν από τα βρετανικά δικαστήρια, ενώ η αλήθεια είναι πως τα εντάλματα εκτελέστηκαν μέσα από την πληρωμή των ποινών, αφού προηγήθηκε νόμος που την εξυπηρέτησε. Λίγο αργότερα ωστόσο παραδέχθηκε πως έτσι ήταν. Για την ουσία των υποθέσεων για τις οποίες διώκεται, για τις δικαστικές αποφάσεις δηλαδή που έβγαλε υπέρ συγκεκριμένων συνηγόρων παρά τα αντίθετα αποδεικτικά στοιχεία, υποστήριξε πως αυτή ήταν η κρίση της και το δικαίωμα του δικαστή.
Είναι δικαίωμα της Τόνιας Ηλία να εκθέσει την αλήθεια της και μέσα από αυτή να προσπαθήσει να επηρεάσει την κοινή γνώμη και τους διώκτες της. Υποχρέωση του δημοσιογράφου είναι όχι μόνο η καταγραφή της αλλά και να προσπεράσει την παγίδα που δημιουργεί η προσωπική επαφή και η υπεράσπιση όποιου βρίσκεται σε δυσμενή θέση. Τέλος, η επιμονή της κυρίας Ηλία στη σφαίρα του ερωτικομεταφυσικού και της παρουσίασης όλης της υπόθεσης ως πράξη ερωτικής αντεκδίκησης μπορεί να είναι πεποίθησή της, πλάνη της ή ισχυρισμός που αποδυναμώνει την κατηγορία. Δεν καλείται, πάντως, να δικαστεί για αυτά.

Γιατί αποφεύγετε να δικαστείτε;

Δεν αποφεύγω. Έφυγα από την Ελλάδα πανηγυρικά. Θα μπορούσαν να με σταματήσουν τότε, αλλά δεν το έκαναν. Το 2005 έφυγα για συγκεκριμένο λόγο, για πολύ σοβαρή απειλή κατά της ζωής μου, την οποία δέχθηκα μετά από συνέντευξη που είχα δώσει. Σ’ αυτή τη συνέντευξη έκανα αποκαλύψεις για την υπόθεση Λυμπέρη και για άλλες υποθέσεις διαφθοράς στη Δικαιοσύνη. Ανώτεροι δικαστές, ένας εκ των οποίων είχε δεσμούς με ισχυρό επιχειρηματία των Αθηνών, ήθελαν την κλινική του Λυμπέρη. Λίγο μετά τη συνέντευξη, συγκεκριμένος επιχειρηματίας μου μετέφερε το μήνυμα ότι η ζωή μου βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο και σκοπός τους είναι να με φορτώσουν με κακουργήματα, για να με οδηγήσουν στη φυλακή, όπου θα κατέληγα σε θάνατο είτε από ατύχημα, είτε από αυτοκτονία.
Ποιοι δικαστές ήταν αυτοί;
Σ’ εμένα είχε μιλήσει ο κ. Παναγιώτης Αθανασόπουλος, ο οποίος αμέσως μετά τη συνέντευξή μου παραιτήθηκε. Έχω καταδικαστεί για συκοφαντική δυσφήμηση από τον κ. Μπάγια, με τον οποίο δεν είχα μιλήσει ποτέ. Όλες οι πληροφορίες σχετικά με τον Μπάγια διαβιβάστηκαν σ’ εμένα από τον τότε προϊστάμενο του Πρωτοδικείου Αθηνών, τον κ. Νεκτάριο Βαζαίο. Ο κ. Βαζαίος μου είχε πει ότι λίγες ημέρες πριν από την απολογία του Λυμπέρη, του είχε τηλεφωνήσει ο Μπάγιας και τον είχε ρωτήσει «τι ρόλο παίζει η Ηλία;». Ο κ. Βαζαίος απάντησε «είναι αριστούχος δικαστής με πολύ ελεύθερες ιδέες» και ο Μπάγιας αντέτεινε: «δεν με ενδιαφέρουν αυτά, με ενδιαφέρει μην κάνει καμιά πατάτα και αφήσει τον Λυμπέρη έξω».
Αυτό πώς συνδέεται με τον επιχειρηματία;
Διότι πίσω από συγκεκριμένο δικαστή, υπήρχε συγκεκριμένος επιχειρηματίας, το όνομα του οποίου, καθώς και το όνομα του επιχειρηματία που μου διαβίβασε την πληροφορία περί απειλής ζωής, έχω καταθέσει στο υπουργείο Εσωτερικών της Αγγλίας και αντίστοιχος φάκελος έχει παραδοθεί σε άγγλο συμβολαιογράφο, με εντολή ό,τι και να μου συμβεί να παραδοθεί σε συγκεκριμένα άτομα. Δεν μπορώ να πω λεπτομέρειες γιατί με δεσμεύει το άσυλο. Ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας, ο οποίος ενδιαφερόταν για την κλινική του Λυμπέρη, μου έστειλε εξώδικο, χωρίς εγώ να τον έχω κατονομάσει στη συνέντευξή μου.
Εσείς κατηγορηθήκατε την εποχή εκείνη από τα ΜΜΕ και βάσει κάποιων δικογράφων…
Δεν κατηγορήθηκα. Διασύρθηκα από τα ΜΜΕ. Το 2005 οι δημοσιογράφοι πήρατε την τροφή αμάσητη και με συνδέσατε με τη διαφθορά. Οι περισσότεροι ήταν κάτω από διατεταγμένη υπηρεσία. Γνωρίζω ότι οι πληροφορίες δεν μεταφέρθηκαν από άγνωστα άτομα, αλλά από δικαστικές και πολιτικές πηγές.
Δεν απαντάτε στο γιατί δεν επιστρέψατε στην Ελλάδα για να δικαστείτε.
Να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Κάποιος δεν φεύγει επειδή είναι ένοχος. Φεύγει κι επειδή ξέρει ότι δεν μπορεί να βρει το δίκιο του και το σπουδαιότερο, κινδυνεύει η ζωή του.
Ή τον φυγαδεύουν κάποιοι οι οποίοι θα ενοχοποιηθούν αν μείνει εκεί.
Αυτό δεν ισχύει στη δική μου περίπτωση. Από την ώρα που πήρα αυτό το εξώδικο, του οποίου το ύφος είναι απειλητικό, μου προκλήθηκε φόβος. Η Δικαιοσύνη λειτουργεί πολύ σωστά ωσότου υπεισέλθει η λέξη «εντολή».
Στη δικογραφία υπάρχουν καταθέσεις της κ. Χριστίνας Καλαμιώτη, η οποία υποστηρίζει ότι σας χρημάτισε μέσω του κ. Λαμπίρη, για να αποφυλακιστεί ο σύζυγός της.
Δεν λέει κάτι τέτοιο. Λέει ότι με γνώρισε ως ερωμένη του κ. Λαμπίρη και ουδέποτε έγινε συναλλαγή χρημάτων μεταξύ μας. Δεν υπάρχει καμία κατάθεση, που να λέει ότι κάποιος μου έδωσε χρήματα.
Υπάρχουν ηχογραφημένες συνομιλίες με τον Τόσκα;
Οι συνομιλίες αυτές είναι προϊόν συρραφής. Για τις κασέτες αυτές -οι οποίες δεν ενοχοποιούσαν εμένα, γιατί δεν ήμουν εγώ δικαστής- ζήτησα πραγματογνωμοσύνη από τον κ. Σανιδά, η οποία δεν έγινε ποτέ. Έκανα μήνυση επειδή αποτελούσαν προϊόν συρραφής, αλλά απορρίφθηκε με το σκεπτικό ότι οι κασέτες ήταν τότε νόμιμο αποδεικτικό μέσο, διότι εξυπηρετούσαν το δημόσιο συμφέρον. Αμέσως μετά, το 2007, ένα βούλευμα έκρινε τις κασέτες ως παράνομο αποδεικτικό μέσο. Δηλαδή, οι κασέτες ήταν νόμιμο αποδεικτικό μέσο, ώσπου να καταδικαστώ στην κοινή γνώμη και να μπορούν εύκολα να με δικάσουν και στο δικαστήριο.
Είχατε πει στο παρελθόν ότι ο Σανιδάς είναι ένας από αυτούς που επένδυσαν στην δίωξή σας. Γιατί;
Το λέω και το εννοώ. Ο κ. Σανιδάς κρίθηκε. Το κατηγορητήριό του κατέρρευσε. Θα επαναφέρω τη φράση που είχα πει στον ίδιο κατά την απολογία μου: «μην προσπαθείτε σε καμία περίπτωση να βγάλετε δωροδοκία μέσα από τα δάνεια. Δεν θα σας προκύψει. Όποια πέτρα κι αν σηκώσετε για εμένα, δάνειο θα βρείτε». Από το 2005 είμαι στο μικροσκόπιο των αρχών και δεν έχει βρεθεί τίποτα.
Μια απόδειξη που δεν βρέθηκε δεν σημαίνει απουσία απόδειξης.
Το 2014 συνελήφθην από την αγγλική αστυνομία. Στην Αγγλία, όταν μέσα στις κατηγορίες συμπεριλαμβάνεται ξέπλυμα, γίνεται έλεγχος όλων των περιουσιακών στοιχείων, από την ώρα που μπήκες στη χώρα. Κρίθηκα επίσημα άπορη.
Θεωρείτε πως η αλλαγή του νόμου για τις υποκλαπείσες συνομιλίες είναι πολιτικά παράνομη;

Βεβαίως. Η δε δίκη των συγκατηγορουμένων μου, προχώρησε εν απουσία μου. Η δίκη αυτή κράτησε δύο χρόνια και σε δεύτερο βαθμό όλοι οι συγκατηγορούμενοί μου αθωώθηκαν αμετάκλητα για τις ίδιες κατηγορίες μ’ εμένα, γιατί προέκυψε ότι ουδέποτε μου υποσχέθηκαν κάτι, ουδέποτε μου έδωσαν κάτι, ουδέποτε αποδείχθηκε οποιαδήποτε συναλλαγή μεταξύ μας.
Το γεγονός ότι για παράδειγμα ο Κεχαγιόγλου αθωώθηκε, δεν σημαίνει και δική σας αθώωση.
Νομικά σημαίνει. Ο κ. Κεχαγιόγλου αθωώθηκε για την υπόθεση Λυμπέρη, με το παραπάνω σκεπτικό. Κανένας μάρτυρας, κανένας άνθρωπος δεν υπέβαλε μήνυση σε βάρος μου, ότι του ζήτησα χρήματα.
Δεν ξέρουμε για τι άλλο κατηγορείστε. Πρέπει να δικαστείτε.
Δεν υπάρχει καμιά κατηγορία που εκκρεμεί σε βάρος μου. Σαφώς πρέπει να δικαστώ, αν εννοείτε ότι θα πρέπει η Ελλάδα να πει τη λέξη «αθώα». Δεν πρέπει να εκδοθώ όμως. Πρώτον, γιατί είναι καταχρηστικό να ζητάς την έκδοση κάποιου όταν το αδίκημα δεν υφίσταται πλέον νομικά και δεύτερον, γιατί ένας εισαγγελέας εκδόσεων αναφέρει ψευδή στοιχεία. Τα στοιχεία που κατά την άποψή μου στοιχειοθετούν συγκεκριμένα αδικήματα σε βάρος των εισαγγελέων είναι: Πρώτον, η κ. Άννα Ζαΐρη ανέφερε σε έγγραφό της, ότι η αθώωση του Εμμανουηλίδη και του Κεχαγιόγλου είναι για τελείως άσχετες υποθέσεις με τη δική μου. Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται ακριβώς για την ίδια υπόθεση δωροδοκίας και ξεπλύματος για την οποία ζητάει η Ελλάδα την έκδοση μου. Δεύτερον, ο κ. Γιάννης Αγγελής, σε άλλο έγγραφο, αναφέρει ότι η συνολική ποινή μπορεί να διασπαστεί στην περίπτωση μου, ενώ αυτό δεν ισχύει. Και το δεύτερο συμπέρασμά του είναι ότι: «η κ. Ηλία είναι νομικός άριστη, έχει διατελέσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, γνωρίζει άριστα κοινοτικό δίκαιο, δίκαιο ενταλμάτων, ελληνικό δίκαιο και θα χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε νομικό τερτίπι για να αποφύγει την έκδοση. Όμως, για εμάς είναι σοβαρή υπόθεση διαφθοράς». Διαφθορά νομικά, εννοούμε δωροδοκία. Ο κ. Αγγελής ξέρει ότι αδίκημα δωροδοκίας δεν υφίσταται στην περίπτωσή μου. Διότι αθωώθηκαν οι δικηγόροι που κατηγορήθηκαν πως με δωροδόκησαν. Ο δικηγόρος που με εκπροσωπεί έστειλε επιστολή με τις καταγγελίες αυτές στον υπουργό Δικαιοσύνης, ο οποίος έχει από τον νόμο την ευθύνη και εποπτεία σε θέματα έκδοσης. Από τις 3 Απριλίου του 2014, ο κ. Αθανασίου όφειλε να διατάξει προκαταρκτική για τους εισαγγελείς.
Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι ισχύει αυτό, την υπόθεση δεν θα την κρίνουν αυτοί που έστειλαν τα ψευδή στοιχεία.
Σωστά. Όμως πιστεύω ακράδαντα, ότι τα ψευδή στοιχεία εστάλησαν κατόπιν εντολής. Έχω κάθε λόγο να φοβάμαι. Είναι πολύ πιθανό να βρεθώ νεκρή σε κάποιο κελί, διότι όσο ζω, δηλώνω ότι δεν τους φοβάμαι και θα τους αποκαλύπτω. Ξέρετε πολλούς που θα έλεγαν δημόσια ότι ψεύδονται εισαγγελείς;
Δολοφονούμε κάποιον για να του κλείσουμε το στόμα…
Μόνο; Όταν υπάρχει εκδίκηση και συσσωρευμένο μένος εναντίον του; Μην ξεχνάτε ότι η πληροφορία που μου μεταδόθηκε το 2005 και με ανάγκασε να φύγω πανικόβλητη, συστήθηκε ξανά με τα ψευδή στοιχεία. Σε καμιά περίπτωση εισαγγελείς δεν θα έστελναν ψευδή στοιχεία. Άραγε ποια είναι η εντολή και από ποιον; Από τον κ. Αθανασίου; Ο κ. Αθανασίου είχε προσωπική άποψη για την υπόθεση μου. Όταν ήμουν ανακρίτρια στο Πρωτοδικείο, με είχε επισκεφτεί. Του είχα πει για τις πιέσεις που κρύβονται πίσω από την υπόθεση και με είχε συμβουλεύσει να συνεχίσω να επιμένω στην ανανέωση της θητείας μου.
Ο κ. Αθανασίου γιατί να σας επισκεφτεί;
Δεν είναι παρεξηγήσιμο αυτό, διότι ήταν μέλος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων. Εγώ την ίδια συμπεριφορά που κρατάω τώρα και εμμένω στο να μην εκδοθώ, τηρούσα και με την ανανέωση της θητείας μου. Πληροφορήθηκε λοιπόν και ήρθε να με ρωτήσει τι συμβαίνει, γιατί δεν θέλουν να μου ανανεώσουν τη θητεία. Του εξήγησα, ότι πίσω απ’ αυτό κρύβεται η υπόθεση Λυμπέρη. Με είχε συμβουλεύσει να μην το βάλω κάτω και να πω ευθέως τους λόγους και τα επιχειρήματά μου. Ξέρει ο κ. Αθανασίου, γι’ αυτό αποκλείω να είναι πίσω από τους εισαγγελείς. Δεν μπορώ, όμως, να εξηγήσω την ένοχη σιωπή του.
Νομίζετε πώς οι εισαγγελείς είναι κατευθυνόμενοι;
Δεν έχουν απολύτως τίποτα προσωπικό μαζί μου. Οι εισαγγελείς όμως δεν κάνουν τέτοια λάθη. Είμαι πεπεισμένη, ότι λειτουργούν κατόπιν εντολής, διότι εξαρχής υπήρξα ξένο σώμα. Ήμουν αντισυστημική. Ανθρώπινη, επιεικής και φειδωλή στην προσωρινή κράτηση. Ταυτόχρονα είχα κάνει καταγγελίες για διαφθορά και είχα αρνηθεί επανειλημμένως να υπακούσω σε παράνομες εντολές.
Κι αν απλώς υποθέτουν πως πίσω από μια δικαστικό που έφυγε, μπορεί να κρύβονται πρόσωπα που θέλουν να συγκαλύψουν την υπόθεση;
Δεν είναι έτσι. Οι υποθέσεις έχουν τελεσιδικήσει και οι εισαγγελείς δεν άσκησαν έφεση στην προθεσμία που έπρεπε.
Υπάρχουν πέντε εντάλματα σύλληψης και έκδοσης εναντίον σας. Υπήρξε εκτέλεση των ενταλμάτων; Πληρώσατε κάποιο χρηματικό ποσό προκειμένου να μην εκδοθείτε;
Τα τέσσερα εντάλματα ακυρωθήκαν, από την Ελλάδα, αφού έγιναν αιτήσεις δοσοποίησης.
Δοσοποίηση δεν σημαίνει ότι το ποσό αυτό που αντιστοιχούσε στην καταβολή δοσοποιήθηκε και δώσατε ένα τμήμα προκειμένου να μην εκδοθείτε;
Ναι.
Άρα δεν ακυρώθηκαν. Η Εισαγγελία λέει ότι τα τρία εντάλματα έχουν εκτελεστεί.
Η Εισαγγελία ψεύδεται. Διότι τα τέσσερα εντάλματα ακυρώθηκαν, βάσει εγγράφου που η ίδια έχει στείλει. Το πέμπτο ένταλμα, αυτό για το οποίο εστάλησαν τα ψευδή στοιχεία, δεν έχει ακυρωθεί.
Η αποδοχή πληρωμής τι σημαίνει;
Σημαίνει ότι τα εντάλματα εκτελέστηκαν από την πλευρά της Εισαγγελίας, όμως επειδή υποβλήθηκαν αιτήσεις δοσοποίησης κι έγιναν δεκτές, δεν μπορούσαν πλέον να σταθούν. Έτσι ακυρώθηκαν.
Σε συνεντεύξεις σας αφήνετε να εννοηθεί ότι αν επιστρέψετε τα πράγματα για ορισμένους θα είναι δύσκολα. Τι ακριβώς εννοείτε;
Αναφέρεστε σε συνέντευξη που είπα ότι γνωρίζω πολλούς δικαστές που έχουν πλουτίσει. Αυτή δεν ήταν εκβιαστική, αλλά ουσιαστική δήλωση. Έχω ανοίξει τον δρόμο, για να δείτε, ποιοι από τους συναδέλφους μου, οι περισσότεροι εκ των οποίων βρίσκονται ψηλά στην ιεραρχία, μένουν στα βόρεια και στα νότια προάστια και σπουδάζουν παιδιά στο εξωτερικό, ενώ έχουν μισθό του δικαστή, δεν προέρχονται από πλούσια σπίτια και δεν έχουν κάνει πλούσιο γάμο.
Έχει σημασία να πούμε πώς ξεκίνησε η ιστορία. Υπήρξε μια σχέση δική σας με κάποιον δικηγόρο;

Πριν πούμε αυτό, θέλω να μιλήσω για την ερήμην καταδίκη μου για το «πόθεν έσχες». Επειδή ήμουν το ανυπάκουο παιδί του συστήματος, καταδικάστηκα εκ δόλου σε τρία χρόνια.
Προέκυψε από τον έλεγχο του «πόθεν έσχες» τίποτα;
Τίποτα απολύτως. Μάλιστα, υποβλήθηκε ερώτημα από το αγγλικό δικαστήριο, και ο τότε εισαγγελέας εκδόσεων, ο κ. Παντιώρας, απάντησε ότι «δεν υπέβαλε πόθεν έσχες προφανώς διότι ήθελε να αποκρύψει παρανόμως αποκτηθέντα περιουσιακά στοιχεία». Το «προφανώς» δεν ισχύει νομικά, όμως αυτή την απάντηση έδωσε ο εισαγγελέας εκδόσεων.

(Στο σημείο αυτό, κι έπειτα από ολιγόλεπτη διακοπή, η κ. Ηλία επανέρχεται στο θέμα των ενταλμάτων και παραδέχεται ότι αυτά είχαν πράγματι εκτελεστεί).
Θέλω όμως να πω κάτι πολύ σοβαρό, σχετικά με τον λόγο για τον οποίο έκανα τις αιτήσεις δοσοποίησης. Το έκανα για να αποφύγω την έκδοση. Όπως πολύ σωστά είπατε, αυτό σημαίνει αποδοχή. Το πρώτο ένταλμα είναι αυτό για το «πόθεν έσχες». Το δεύτερο ένταλμα είναι μήνυση για εκβίαση που έκανε ερήμην μου κάποιος δικηγόρος ονόματι Γαβαλάς. Δεν τον είχα εκβιάσει ποτέ, αντίθετα του είπα αυτό που είπα και σ’ εσάς: «Αντρέα μου οι κασέτες είναι συρραφή, ουδέποτε ανέφερα το όνομά σου στις κασέτες. Είχα δεσμό με τον Γιάγκο (σ.σ. Λαμπίρη) όπως ξέρεις, εκεί αναφέρθηκε το όνομά σου». Παρ’ όλα αυτά ίσως τον έβαλαν να μου κάνει μήνυση και καταδικάστηκα για εκβίαση εν αγνοία μου, σε δύο χρόνια. Το τρίτο ένταλμα είναι η συκοφαντική δυσφήμηση, για την οποία καταδικάστηκα σε πέντε χρόνια. Κανένας έλληνας πολίτης δεν έχει καταδικαστεί σε πέντε χρόνια για συκοφαντική δυσφήμηση. Και στο τέταρτο ένταλμα, υποστηρίζεται, πως ξέχασα να υποβάλω τη λήψη δανείου από την Αγροτική. Μα η μισθοδοσία των δικαστών γινόταν από την Αγροτική. Και να το ξέχασα, μου κρατούσαν τα λεφτά από τον μισθό. Τι δόλο να είχα; Και καταδικάστηκα γι’ αυτό σε δύο χρόνια. Το δεύτερο και το τέταρτο ένταλμα εκ του νόμου είχαν μετατραπεί σε χρηματικές ποινές από την ημέρα που εκδόθηκαν οι αντίστοιχες αποφάσεις. Στο πρώτο και το τρίτο, επωφελήθηκα -όπως πολύ σωστά λέει ο κ. Αγγελής- νόμου που προέβλεπε δυνατότητα μετατροπής πλημμελημάτων σε χρηματικές ποινές. Όντως έκανα αιτήσεις δοσοποίησης για να αποσυρθούν από την έκδοση, όντως εκτελέστηκαν τα εντάλματα, όπως σωστά σας πληροφόρησε η Εισαγγελία. Και τα τέσσερα πάντως, είναι ψευδείς και κατασκευασμένες κατηγορίες.
Για ποιον τον έκαναν αυτόν τον νόμο;
Όχι για εμένα πάντως. Αν μπορούσαν να επιβάλουν στον νομοθέτη να εξαιρούμαι απ’ όσους ευνοϊκούς νόμους εκδίδονται, θα το είχαν κάνει.
Είχατε συχνές διαφωνίες με εισαγγελείς ως ανακρίτρια;
Δεν ανανεώθηκε η θητεία μου με την αιτιολογία των διαφωνιών με τους εισαγγελείς. Δεν υπάρχει άλλος δικαστής που έχει διαφωνήσει νόμιμα 25-27 φορές. Το Συμβούλιο δεν με δικαίωσε ούτε μία φορά.
Δεν θα μπορούσε να είναι λάθος η κρίση σας, ως ανακρίτρια;
Δεν ελέγχεται η κρίση του δικαστή. Είναι απαραβίαστο δικαίωμα.
Ναι αλλά τόσες φορές διαφορετική κρίση με τον εισαγγελέα σημαίνει ενδεχομένως λανθασμένη κρίση του ανακριτή κατ’ επανάληψη. Ή μήπως λανθασμένη κρίση τόσων εισαγγελέων;
Μπορεί και δική μου κρίση, μπορεί και τον εισαγγελέων, μπορεί και του Συμβουλίου. Όμως, σε καμιά περίπτωση οι διαφωνίες μου δεν συνιστούν διαφθορά.
Το ίδιο μπορεί να λένε οι εισαγγελείς και το Συμβούλιο. Ότι «εμείς είχαμε όλα τα στοιχεία για να προφυλακίσουμε κάποιους που η Ηλία αποφυλάκιζε».
Δικαίωμα τους. Τα όργανα είναι ανεξάρτητα. Το Εφετείο πάντως στις περισσότερες διαφωνίες δικαίωσε εμένα.
Αυτές τι υποθέσεις ήταν;
Μικροποσοτήτων ναρκωτικών και όχι εμπορίας.
Σε όλη αυτή την υπόθεση υπάρχει μια σχέση η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο. Εννοώ τη σχέση με τον Γιάννη Λαμπίρη, μ’ έναν δικηγόρο του οποίου το όνομα ακούστηκε στις συνομιλίες του Παραδικαστικού.
Υπήρξε αυτή η σχέση με τον δικηγόρο Γιάννη Λαμπίρη και ήταν καθαρά ερωτική και αποστεωμένη από οποιοδήποτε στοιχείο διαφθοράς.
Υπήρξε το σενάριο, ότι η ανακρίτρια που είχε σχέση μ’ έναν δικηγόρο «καθάριζε» υποθέσεις του επί πληρωμή;
Όχι. Ούτε έχει αναφερθεί αυτό από κανέναν, ούτε προκύπτει από κάπου, ούτε ο ίδιος έχει καταθέσει κάτι τέτοιο. Στη δικογραφία αναφέρονται υποθέσεις του κ. Λαμπίρη τις οποίες δεν είχα χειριστεί εγώ ως ανακρίτρια.
Ο Λαμπίρης ή κάποιος συνεργάτης του ηχογραφούσε συνομιλίες;
Η δική μου εκδοχή είναι ότι η συρραφή και η αθλιότητα αυτή, έγινε από τον συνεργάτη του κ. Λαμπίρη, τον κ. Τόσκα. Το ποινικό του μητρώο είναι πολύ βεβαρημένο και οι μάρτυρες που κατέθεσαν στη δίκη τον αποκαλούν απατεώνα. Ο κ. Τόσκας είναι ο μόνος που δεν ερευνήθηκε και πλούτισε από την ιστορία αυτή. Σε κανέναν άλλον δεν βρέθηκε αδικαιολόγητος πλουτισμός, συμπεριλαμβανομένου και του κ. Λαμπίρη, που ελέω του μπαμπά του δεν ήταν κατηγορούμενος.
Ελέω μπαμπά δεν ήταν κατηγορούμενος; Δηλαδή τον ενοχοποιούσε η δικογραφία και τον απάλλαξαν;
Βεβαίως. Έτσι όπως τα είχε παρουσιάσει ο κ. Τόσκας, τον ενοχοποιούσε η δικογραφία και τον απάλλαξε ο κ. Σανιδάς, επειδή ήταν πολύ φίλος και υφιστάμενος του πατέρα του, του Γιώργου Λαμπίρη, του γνωστού εισαγγελέα του Αρείου Πάγου που είχε χειριστεί και την υπόθεση Κοσκωτά.
Εννοείται ότι παρενέβη σε κάποιους ο Σανιδάς, για να μην συμπεριληφθεί ο Λαμπίρης;
Φυσικά! Και οι ανακριτικές αρχές, ο κ. Σίδερης και ο κ. Φιοράκης. Δεν έπρεπε να είναι κατηγορούμενος, όπως όμως στρέβλωσε τα πράγματα ο κ. Τόσκας, θα έπρεπε να συμπεριληφθεί στο κατηγορητήριο.
Ο κ. Λαμπίρης είχε καταθέσει εναντίον σας;
Δεν γνωρίζω τις καταθέσεις του. Ξέρω όμως -αν έχει καταθέσει- κάτω από ποιο κλίμα θα το έκανε…
Από ερωτική εκδίκηση;
Ακριβώς.

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #62, τον Οκτώβρη του 2014

Extra Hot άρθρο

Το «εγώ» ξεπηδά μέσα από το Twitter, ακμάζει στο Facebook, ανθίζει στο Instagram. «Με αγαπώ, άρα υπάρχω», «Με βλέπουν, άρα αξίζω». Αν η γενιά του Selfie αποτυπωνόταν σε συνθήματα, τότε ενδεχομένως να ήταν αυτά. Όχι όμως βασισμένα στην καρτεσιανή λογική, ούτε συνδεδεμένα με την πραγματική ζωή, αλλά με την εικονική, τη ζωή στο web… Με άλλα λόγια; Μετανεωτερικότητα: η ζωή στον πρώτο ενικό στο πλαίσιο ενός φρενήρους διαγωνισμού δημοτικότητας στις μικρές οθόνες. Το γαλλικό περιοδικό Nouvel Observateur δημοσιεύει μια έρευνα για το «νέο ναρκισσιστικό κύμα», η διαδικτυακή έκδοση του Forbes αναρωτιέται αν η «Selfie Generation» θα βαδίσει στα χνάρια της «γενιάς της χιλιετίας», δηλαδή αν θα ζήσει κι εκείνη μια εξίσου παρατεταμένη εφηβεία και συνεπώς την αντίστοιχη δυσκολία ενηλικίωσης. Ένα είναι βέβαιο, όπως λένε οι ειδικοί: «Τα ψηφιακά εργαλεία στην ουσία κάνουν ορατή την ψυχική διαταραχή της Selfie Generation, η οποία είναι εθισμένη στην εικόνα της και στην online υπερέκθεσή της – φαινόμενο που απασχολεί έντονα πλέον τα ψυχαναλυτικά και ψυχιατρικά συνέδρια. Εξάλλου, τα συμπτώματα του «νεο-ναρκισσισμού » και της selfie παθολογίας στην εποχή του Instagram -επιδειξιομανία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη ενσυναίσθησης- έχουν λάβει πια διαστάσεις επιδημίας.

Η λέξη «selfie», επιλέχθηκε ως «Λέξη της Xρονιάς» για το 2013 από το Βρετανικό Λεξικό της Οξφόρδης. Αν υπήρχε και «Kίνηση της Xρονιάς», τότε αυτή δεν θα μπορούσε να ήταν παρά «ένα υψωμένο χέρι με μια έξυπνη συσκευή στην παλάμη και έναν αντίχειρα να ακουμπά την οθόνη για να απαθανατίσει μια προσωπική στιγμή του ίδιου προσώπου».
Η selfie φωτογραφία όμως, δεν μένει στο αρχείο του ιδιοκτήτη της, αλλά εμφανίζεται σχεδόν αυτόματα -μετά τη λήψη της- στο διαδίκτυο. Κοινωνικά δίκτυα λοιπόν στην υπηρεσία εγωκεντρικών όντων που ζουν, επιβεβαιώνονται, θριαμβολογούν μέσα από τις προσωπικές τους ιστοσελίδες. Όσο περισσότερο πίξελ μπορεί να σηκώσει το είδωλο μας, μετά από απειράριθμα φωτογραφικά κλικ για την απαθανάτιση της καλύτερης εκδοχής μας, με στόχο την εξασφάλιση ακόμα περισσότερων διαδικτυακών λάικ, τόσο περισσότερο θα ενισχυθεί ο υπερ-ναρκισσισμός μας και θα «κουμπώσουν» τα κενά της αληθινής μας ζωής.
Το BBC επέλεξε να τοποθετηθεί επί του θέματος με ένα ερώτημα: «Γιατί η Γενιά Selfie δεν μπορεί να βρει δουλειά;», εννοώντας εμμέσως πλην σαφώς πως οι ψηφιακοί αυτόχθονες είναι εκτός από νάρκισσοι και άνεργοι…
Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα του Nouvel Obs, η γενιά Selfie με τον εθισμό στην απαθανάτιση του ειδώλου της, και στην ανάρτηση των αυτo-πορτρέτων της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -απευθυνόμενη συχνά πυκνά ακόμα και σε μάνατζερ που σε βοηθούν να χτίσεις ιδανικά fan bases στο Facebook- αντανακλά στην πραγματικότητα μια επιδειξιομανή κοινωνία. Στις ΗΠΑ λένε χαρακτηριστικά πως η «me me me generation», δηλαδή η «γενιά εγώ εγώ εγώ» διαδέχτηκε τη «me generation» -τη γενιά του ενός εγώ.
Όπως επισημαίνουν οι ειδήμονες, «η ανωνυμία σκοτώνει τους σύγχρονους εφήβους. Έχουν μάθει να φωτογραφίζονται από την κούνια και ξέρουν από πολύ νωρίς το ψέμα της εικόνας και τα μυστικά του photoshop».
Τα χρόνια της σεμνότητας έλαβαν τέλος. Και ο ναρκισσισμός μοιάζει πια με επιδημία. Ο γάλλος ψυχίατρος Λοράν Σμιτ κάνει λόγο για «τοξικές προσωπικότητες που στερούνται ενσυναίσθησης και αυτοεκτίμησης, ενώ βρίσκονται σε έναν διαρκή ανταγωνισμό».
Λένε πως η περίφημοι baby boomers -η προηγούμενη γενιά- μεγάλωσαν σαν μικροί βασιλιάδες και με τη σειρά τους έγιναν γονείς «παιδιών αυτοκρατόρων». Αυτά τα παιδιά, μπορεί να στερούνται φιλοδοξιών και ικανότητας συγκέντρωσης, μοιάζουν όμως να γνωρίζουν πώς να διαχειρίζονται τις αναρτήσεις τους με στρατηγικό τρόπο έτσι ώστε να γίνονται δημοφιλείς.
«Η μόδα με τις selfie φυσικά είναι σύμπτωμα και όχι η αιτία. Αντανακλά μια γενικότερη ναρκισσιστική αντίληψη και υποδηλώνει την ύπαρξη βαθύτερου καταθλιπτικού συναισθήματος.
Τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης ζωής ενισχύουν το ναρκισσισμό. Ο κόσμος μεταβάλλεται ραγδαία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τρέφουν τη ματαιοδοξία και την απληστία μας, ενώ ο υλισμός κυριαρχεί σε βάρος της ανθρώπινης αξίας. Ζούμε σε μια εποχή που η εικόνα υποκαθιστά την ουσία και η τελειότητα είναι το ζητούμενο. Καθένας είναι σημαντικός για τους άλλους όχι γι αυτό που πραγματικά είναι, αλλά για το είδος της λειτουργίας που εκπληρώνει. Με βλέπουν, άρα υπάρχω. Τα “like” καθορίζουν την αξία σε μια εποχή απαξίας, όπου κυριαρχεί η μοναξιά και η θλίψη και υπάρχει απεγνωσμένη ανάγκη για λίγη έστω ψευδαίσθηση αποδοχής.
Όλα γίνονται για το θεαθήναι και όλα μένουν επιφανειακά. Γι’ αυτό όταν έρχεται μια ματαίωση από την πραγματικότητα, καταρρέει πολύ εύκολα ο “ψευδής εαυτός” και γίνεται εμφανές ότι η υπερπροβολή της εικόνας κρύβει μειωμένη αυτοεκτίμηση, θλίψη, μοναξιά και αυτοϋποτίμηση.
Εστιάζουμε στην εικόνα που προβάλλουμε προς τα έξω προκειμένου ν’ αντισταθμίσουμε το εσωτερικό κενό και την προσωπική μας μοναξιά. Όσο λιγότερο καλά νιώθω μέσα μου, τόσο περισσότερο προβάλλω προς τα έξω μια υπερβολική εικόνα που ενέχει κάτι το ψευδές και το επιφανειακό», εξηγεί στο HOT DOC η Νίκη Δαρμογιάννη, παιδαγωγός-ψυχοθεραπεύτρια εφήβων και ενηλίκων.
«Αρρωστημένοι με τις selfie για να εμφανιστούν στη σκηνή του web και για να δώσουν αθανασία στις πιο προσωπικές τους στιγμές», σημειώνει από τη μεριά του το ιταλικό περιοδικό Espresso σε ένα δημοσίευμα που εκθέτει κάποια από τα πιο εμβληματικά παραδείγματα της «selfie παθολογίας»: Τότε που μια συμμορία Ιταλών εφήβων τράβαγε selfie την ώρα της ληστείας με οπλισμένα τα χέρια -φωτογραφία που οδήγησε στη σύλληψη τους-, τότε που ένα ζευγάρι Πολωνών έπεσε από το γκρεμό στην προσπάθεια του να τραβήξει μια μια selfie τουριστική φωτογραφία, τότε που τρεις Ιταλοί μικροαπατεώνες, αφού έκλεψαν ένα iPhone από μια τουρίστρια τράβηξαν τους εαυτούς τους φωτογραφία με αποτέλεσμα να εντοπιστούν, τότε που μια 17χρονη Ρωσίδα έπεσε στο κενό ενώ προσπαθούσε να βγάλει μία selfie από την κορυφή σιδηροδρομικής γέφυρας στην Αγία Πετρούπολη, τότε που μια νεαρή από την Αλαμπάμα, ανέβασε στο Twitter μία selfie φωτογραφία της, στην οποία χαμογελά πλατιά, με φόντο το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Το απόγειο της selfie παθολογίας; Ο 19χρονος Ντάνι Μπάουμαν είναι ο πρώτος επίσημα καταγεγραμμένος Βρετανός με εθισμό στα selfies. Η επιθυμία του τραβήξει την «τέλεια selfie» μετεξελίχθηκε σε νοσηρή εμμονή. Εγκατάλειψε το σχολείο, κλείστηκε στο σπίτι για περίπου ένα εξάμηνο, έπαψε να τρώει, έχασε βάρος και για περισσότερες από δέκα ώρες ημερησίως δεν έκανε τίποτα άλλο από τον να τραβά φωτογραφίες του εαυτού του. Μέχρι που η μητέρα του τον βρήκε λιπόθυμο, όταν αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει παίρνοντας χάπια καθώς δεν κατάφερνε να τραβήξει την selfie που ονειρευτόταν.
Το γαλλικό περιοδικό L’ Express αναφέρεται στους υπερ-νάρκισσους σαν ένα σύμπτωμα μιας «κοινωνίας σε βλάβη» όσον αφορά στις συλλογικές αξίες και εκθέτει μια σειρά παραδειγμάτων «του σύγχρονου και δίχως όρια εγωκεντρισμού» από τους πολιτικούς μέχρι τις διασημότητες. Από τον Μύθο του Νάρκισσου, του νέου, που καθρεφτίζεται στο νερό και θαμπωμένος από την ομορφιά του πεθαίνει από μαρασμό εξαιτίας του ανικανοποίητου έρωτα προς τον ίδιο του τον εαυτό, μέχρι τον Πάπα Φραγκίσκο. Εξάλλου η γενιά Selfie δείχνει να τρέχει στην κούρσα για μια «ζωή σελέμπριτι»… Με αυταρέσκεια εμφανίζονται βγάζουν τα αυτό-πορτρέτα τους, όταν τρώνε, όταν διασκεδάζουν, όταν κοιμούνται, όταν πάνε για ψώνια, στις διακοπές, στη δουλειά, στο σχολείο…Η λίστα δεν έχει τέλος. Οι στιγμές χάνονται, μένουν όμως οι selfie.
«Μα γιατί τόσο εγωκεντρισμός;» αναρωτιέται από τη μεριά του το γαλλικό Nouvel Observateur, αναφερόμενο στα κορίτσια που αφού λεπτύνουν την μέση τους και φουσκώσουν τα στήθη τους, αναρτούν τις selfieς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όπως και στα αγόρια που αναδεικνύουν μέσα από σκιάσεις τους μύες τους. Με άλλα λόγια, οι έφηβοι είναι τόσο Πυγμαλίωνες του εαυτού τους…όσο και Νάρκισσοι.
Η κλινική ψυχολόγος-ψυχαναλύτρια Μαρίνα Φρανγκιαδάκη εξηγεί στο HOT DOC πως «το σώμα μας είναι πλέον μονίμως συνδεδεμένο με ένα μηχάνημα και η επικοινωνία με τον άλλο περνάει μέσω αυτού και μάλιστα μέσω της απεικόνισης της εικόνας μας ή με έναν λόγο όλο και περισσότερο φτωχά κωδικοποιημένο. Σαν να χρειάζεται μονίμως να επιβεβαιώνουμε στον άλλο αλλά και στον ίδιο μας τον εαυτό ότι το σώμα μας, ότι η ίδια μας η ύπαρξη υφίσταται και είναι σταθερή και να πρέπει να τη διασώζουμε από την ευθραυστότητα που την απειλεί. Η ειρωνεία αυτής της ιστορίας είναι ότι το κάνουμε προβάλλοντας τον εαυτό μας μέσα σε έναν virtual χώρο. Ο Λακάν ήδη από τη δεκαετία του ’70 προμήνυε πως η εμφάνιση των κάθε είδους γκάτζετ και της εικονικής πραγματικότητας θα αλλάξουν ριζικά τη σχέση του ανθρώπου με την πραγματικότητα. Η εποχή μας εξελίσσεται όλο και περισσότερο σε μια εποχή όπου η εικόνα παίζει πρωταρχικό ρόλο, υποβιβάζοντας το λόγο και την επικοινωνία μέσω αυτού».
Η γενιά selfie που μεγάλωσε με chat στο web και youtube, είναι πλήρως εξαρτημένη από την τεχνολογία και έχει μάθει να ονειρεύεται μόνο υπό καθεστώς ανασφάλειας και δίχως προοπτικές μιας καλύτερης ζωής από τους προκατόχους της. Επιδίδεται μετά μανίας και μέχρι εξαντλήσεως στην αυτοφωτογράφηση, ενίοτε αναζητά πλασματικούς social media followers, σε ένα κυνήγι μάταιης διαδικτυακής αποδοχής. Ίσως γιατί δεν βλέπει να έχει απομείνει κάτι άλλο. Γεννήθηκε μετά το Παγκόσμιο Ξύπνημα του Διαδικτύου, μεγάλωσε μέσα σε οθόνες και ενηλικιώνεται μέσα σε μια κρίση διαρκείας. Ακόμα και όταν εξεγείρεται, αρέσκεται στο να τραβά τις αυτοπροσωπείες της, με ένα «λάγνο βλέμμα» μόνιμα στραμμένο στην κάμερα ενός smartphone. «Κάμερα καμερούλα μου, πες μου ποια είναι η πιο όμορφη και πόσα λάικς θα πάρω…».

το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Hot Doc # 64, που κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 2014

Extra Hot άρθρο

Η σχολική αίθουσα μοιάζει με φυλακή και το προαύλιο ακόμα χειρότερα. Το μοναδικό διάλειμμα στη σκληρή καθημερινότητά του είναι τα Σαββατοκύριακα, που δεν χρειάζεται να πηγαίνει σχολείο και να συναναστρέφεται με τους συμμαθητές του. Ο Γιάννης είναι 13 χρονών, είναι ντροπαλός και καθημερινά πέφτει θύμα ενδοσχολικής βίας. Αν ερωτηθούν οι καθηγητές του, ακόμα και αυτοί που επιτηρούν το προαύλιο στην ώρα του διαλείμματος, το πιθανότερο είναι να μην γνωρίζουν τίποτα, όχι γιατί δεν το έχουν παρατηρήσει αλλά γιατί δεν έχουν τον τρόπο και τις γνώσεις να το αντιμετωπίσουν. Κι αν είναι από τις περιπτώσεις που έχουν διάθεση να ασχοληθούν, ενδεχομένως να πέσουν και εκείνοι κατά κάποιο τρόπο θύματα… bullying από τον διευθυντή του σχολείου και των σύλλογο γονέων και κηδεμόνων, που δεν θέλει να βγει παραέξω το περιστατικό και να χαλάσει η φήμη του σχολείου, όπως δηλώνει στο Hot Doc ο ψυχοθεραπευτής Γιώργος Στυλιαράς «Τις περισσότερες φορές οι εκπαιδευτικοί εμφανίζονται άτολμοι και αμήχανοι. Συνήθως αντιμετωπίζουν τα περιστατικά στα σχολεία με μια διάθεση να τα αποκρύψουν ή να τα υποβαθμίσουν, για να μην αποκτήσει κακή φήμη το σχολείο, ακόμη και για να μην τους εγκαλέσει η ιεραρχία».

Αυτός ήταν ο τρόπος λειτουργίας της πλειονότητας των ελληνικών σχολείων αλλά και της ελληνικής κοινωνίας τα τελευταία χρόνια, μέχρι τη στιγμή που η εξαφάνιση και εν συνεχεία ο θάνατος του Βαγγέλη Γιακουμάκη απασχόλησε τα τηλεοπτικά παράθυρα .Από εκείνη την ημέρα και μετά εμφανίστηκαν ειδικοί… μπουλινγκολόγοι και έκαναν τις υπερευαισθητοποιημένες μαμάδες να αποτροπιάζουν όταν ο μικρός Γιωργάκης σπρώχνει στο διάλειμμα το γιο τους.

Πού όμως βρίσκεται το όριο ανάμεσα στην ενδοσχολική βία και στη φυσιολογική διεκδικητικότητα των παιδιών μεταξύ τους, και γιατί η πλειοψηφία θεωρεί ότι το bullying είναι ένα πρωτοεμφανιζόμενο γεγονός στα σχολεία; Την ίδια ώρα, η αύξηση των περιστατικών, είτε αυτό αφορά την ενδοσχολική βία είτε αφορά τον εκφοβισμό μέσω διαδικτύου, αύξησε και τις τηλεφωνικές γραμμές στήριξης, με τις οποίες δοκιμάσαμε επανειλημμένα να επικοινωνήσουμε αλλά δεν τα καταφέραμε. Άραγε ένας έφηβος σε απόγνωση τι θα έκανε αν ακόμα και η γραμμή στήριξης δεν ήταν εκεί για να τον στηρίξει;

Το bullying δεν είναι ούτε ελληνικό ούτε φαινόμενο των τελευταίων ετών. Η ενδοσχολική βία είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, που δεν κοιτά χώρες. Bullying κάνουν όλοι, οι πλούσιοι, οι φτωχοί, οι μορφωμένοι, οι αμόρφωτοι, οι υγιείς, οι λευκοί και οι μαύροι. Μπορεί στις λαϊκές συνοικίες η βία να αποτελεί καθημερινότητα, ωστόσο η πραγματικότητα λέει άλλα. Δεν είναι τυχαίο ότι χοντρά περιστατικά συμβαίνουν συνεχώς στα καλύτερα πανεπιστημιακά ιδρύματα του κόσμου, όπου οι φοιτητές είναι πλούσιοι και μορφωμένοι. Όπως εξηγεί στο Hot Doc ο ψυχοθεραπευτής Γιώργος Στυλιαράς, «ο εκφοβισμός, η παρενόχληση, το νταηλίκι κλπ. σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, δεν είναι κάτι καινούργιο. Είναι φαινόμενα που συνέβαιναν από τα αρχαία χρόνια. Τι έχει αλλάξει; Απλά, τις τελευταίες δεκαετίες οι κοινωνικοί επιστήμονες τα παρατηρούμε πιο συστηματικά, τα καταγράφουμε, τα κωδικοποιούμε και τα αναλύουμε».

Η 16χρονη Α.Π. θυμάται ότι στο δημοτικό υπήρχε ένα κορίτσι προερχόμενο από ίδρυμα, που δεν του μίλαγε κανείς, με αποτέλεσμα σύντομα το κοριτσάκι να φύγει από το σχολείο. Και η 13χρονη Π.Α. μιλάει για ένα κορίτσι στο δημοτικό, από άλλη χώρα, που ήταν τελείως μόνη της στο σχολείο. Την επόμενη μέρα από τον εντοπισμό του Βαγγέλη Γιακουμάκη, στο σχολείο τους δεν έγινε καμία αναφορά στο περιστατικό από τους καθηγητές.Από πάντα ο παχουλός, ο έγχρωμος, ο γιαλάκιας ή και ο συνεπής μαθητής ήταν σαν τη μύγα μέσα στο γάλα και ανάλογα τη διαπαιδαγώγηση των συμμαθητών τους και τη στάση του σχολείου, γι’ αυτούς η αίθουσα μπορούσε να γίνει εφιάλτης ή παράδεισος. Άλλωστε, όπως εξηγεί ο ψυχοθεραπευτής Γιώργος Στυλιαράς, «το γονίδιο της βίας δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη. Προφανώς και δεν υπάρχει. Η βίαιη συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα αγωγής, κοινωνικών σχέσεων και κοινωνικών καταστάσεων. Συμπεριφέρομαι βίαια, επειδή έχω ανατραφεί – συνειδητά ή ασυνείδητα – για να είμαι βίαιος. Εκφράζομαι βίαια, όταν οι συνθήκες μού το επιτρέπουν. Αντιδρώ βίαια, όταν οι καταστάσεις μού το επιβάλλουν».

Στην περίοδο του ’90, η «μόδα» επέβαλλε τα αγόρια να συγκεντρώνονται σε ομάδες-συμμορίες και να κλέβουν, πολλές φορές με τη βοήθεια ενός σουγιά, μπουφάν και αρβύλες από άλλες ομάδες αγοριών. Την ίδια εποχή, οι κοριτσίστικες εφηβικές παρέες είχαν κολλήσει το «μικρόβιο» του fashion victim, με αποτέλεσμα τα κορίτσια που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να ντυθούν όπως επέβαλλε η μόδα, ή ακόμα χειρότερα, εκείνα που το σώμα τους δεν το επέτρεπε, απευθείας να γίνονται ο πιο αδύναμος κρίκος και στιγματίζονταν στο σχολείο. Ακόμα παλιότερα, τα παιδιά που δεν ήταν ιδιαίτερα επικοινωνιακά τα πηγαίνανε στον παπά να τα διαβάσει, και ειδικά στην επαρχία, ήταν στο περιθώριο. Έτσι αποκτούσαν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα και στο τέλος γίνονταν οι «τρελοί του χωριού».

Με λίγα λόγια, μπορεί η ενδοσχολική βία να έχει πάρει άλλες μορφές, αλλά ποτέ δεν σταμάτησε να υπάρχει. Την ίδια ώρα, η Ελλάδα, από τότε αλλά μέχρι και σήμερα, είναι ίσως από τις μοναδικές χώρες της Ευρώπης που τα δημόσια σχολεία δεν έχουν ψυχολόγους, ώστε να ενημερώνουν και τους καθηγητές για τον τρόπο αντιμετώπισης του φαινομένου, ενώ η κοινωνία αλλά και η οικογένεια μέχρι πρότινος επιβράβευε το δυνατό αγόρι-μαθητή, που μπορεί και δέρνει τους αδύναμους, νιώθοντας παράλληλα και μια κρυφή περηφάνια για τον «ανδρισμό» του παιδιού.

Τα ιδιωτικά σχολεία

Μπορεί τόσο οι μαθητές όσο και οι γονείς στα ιδιωτικά σχολεία να έχουν την πολυτέλεια να συμβουλευτούν ψυχολόγους των ιδιωτικών σχολείων ως προς την αντιμετώπιση του φαινομένου, ωστόσο και ο χώρος αυτών των σχολείων δεν έχει μεγάλες διαφορές σε σχέση με τα δημόσια σχολεία. Όπως αναφέρει εκπαιδευτικός μεγάλων ιδιωτικών, που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, «το bullying στα ιδιωτικά σχολεία έχει άλλη μορφή», και εξηγεί: «Τα παιδιά που φοιτούν σε τέτοια σχολεία λόγω κάποιας υποτροφίας, ενώ ανήκουν στη μεσαία τάξη, βιώνουν καθημερινά την κοινωνική περιθωριοποίηση λόγω της ταξικής ανωτερότητας που νιώθουν ότι έχουν οι υπόλοιποι συμμαθητές τους». Τα περιστατικά βίας στα προαύλια των ιδιωτικών σχολείων δεν λείπουν, με τους καθηγητές να λειτουργούν ως πυροσβέστες, χωρίς όμως να μπορούν να αντιμετωπίσουν ριζικά το θέμα, καθώς ο κύριος υπεύθυνος είναι η οικογένεια. Άλλωστε, όπως εξηγεί στο Hot Doc ο καθηγητής εγκληματολογίας Άγγελος Τσιγκρής, «έχει αποδειχθεί ότι ο χαλαρός έλεγχος στο πλαίσιο της οικογένειας και η έλλειψη επικοινωνίας ανάμεσα στον γονιό και στο παιδί, ευνοούν την παραβατικότητα. Εάν λείπει αυτό το στοιχείο της επικοινωνίας με τους γονείς, αντίστοιχα το παιδί αδιαφορεί για το σχολείο και εμπλέκεται σε ομάδες άλλων νεαρών, που μπορεί να εκδηλώσουν παραβατική συμπεριφορά».

Το προφίλ των βίαιων παιδιών

*Τουλάχιστον 2 φορές το μήνα, κατά το τελευταίο δίμηνοΠΗΓΗ: ΕΠΙΨΥ – Πανελήνια έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων-μαθητών – HBSC/WHO 2014

Η κακή συμπεριφορά των νέων απέναντι σε συνομηλίκους τους, είτε μέσα στο σχολείο είτε στις παρέες τους, έχει τη ρίζα της κυρίως μέσα στην οικογένεια. Ο καθηγητής εγκληματολογίας κ. Άγγελος Τσιγκρής εξηγεί ποιο είναι το προφίλ τους: «Η εγκληματολογική έρευνα, αναφορικά με τους έφηβους παραβάτες στα σχολεία, έχει αποδείξει ότι πρόκειται κυρίως για αγόρια, μέσης ηλικίας. Οι παραβατικές παρέες των νέων σχολικής ηλικίας είναι σχετικά πολυμελείς και στελεχώνονται κυρίως με άτομα του ίδιου φύλου. Τα μέλη της παρέας προέρχονται κυρίως από το σχολείο, αλλά επίσης από τη γειτονιά, το χώρο εργασίας και τους τόπους νυκτερινής διασκέδασης. Στην παρέα μετέχουν συνήθως για να βρουν φίλους, χωρίς να έχουν συνήθως κάποιον αρχηγό ή ιεραρχική δομή ώστε να μπορεί να γίνει λόγος για «συμμορίες ανηλίκων».

Και συμπληρώνει: «Πολυετείς επιστημονικές έρευνες απέδειξαν ότι οι οικογένειες των νεαρών παραβατών έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Το ένα χαρακτηριστικό είναι ότι συνήθως πρόκειται για φτωχές οικογένειες. Ωστόσο, δεν είναι μόνον η φτώχεια που προκαλεί την εγκληματικότητα. Πολύ συχνά η φτώχεια ωθεί τους νέους να ξεπεράσουν άλλους συνομηλίκους τους από εύπορες οικογένειες και να μεγαλουργήσουν».

Να σημειωθεί ότι, όπως εξηγεί ο καθηγητής εγκληματολογίας κ. Τσιγκρής, «οι ανήλικοι με παραβατικό ιστορικό (π.χ. τέλεση κλοπών, πρόκληση επεισοδίων στα γήπεδα και φθορές ξένης ιδιοκτησίας) παρουσιάζουν αντίστοιχα προβλήματα στην οικογένεια και το σχολείο, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν σε παραβατικές ομάδες, προκειμένου να αναπληρώσουν εκεί την ανθρώπινη επικοινωνία και την αναγνώριση που τους λείπει».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πανελλήνια έρευνα που πραγματοποίησε το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής για τους έφηβους και το σχολικό εκφοβισμό, το 2014. Σε ποσοστό 7,5% οι έφηβοι ανέφεραν τον εκφοβισμό άλλου μαθητή στο σχολείο τουλάχιστον δύο φορές τον μήνα. Το 6,4% των μαθητών έχουν πέσει θύματα εκφοβισμού το τελευταίο δίμηνο. Σχετικά με τις μορφές εκφοβισμού, η έρευνα αποκαλύπτει ότι τα λεκτικά πειράγματα είναι στην πρώτη θέση, με τις χειρονομίες να ακολουθούν στη δεύτερη θέση και τη διάδοση ψεμάτων με σκοπό τον αποκλεισμό από τις παρέες να είναι στην τρίτη θέση.

Τα σημάδια ότι το παιδί έχει πέσει θύμα ενδοσχολικής βίας:

• Σωματικά σημάδια, όπως κοψίματα, μώλωπες κλπ.
• Κατεστραμμένα ρούχα, παιχνίδια, βιβλία, ηλεκτρονικά είδη.
• Το παιδί δεν θέλει να πάει σχολείο ή να συμμετέχει σε άλλες δραστηριότητες με τους συνομηλίκους του.
• Ξαφνικά προσκολλάται πάνω σας.
• Παρατηρείτε αλλαγές στην τυπική συμπεριφορά ή την προσωπικότητά του.
• Εμφανίζεται λυπημένο, κυκλοθυμικό, θυμωμένο, αγχωμένο χωρίς γνωστή αιτία.
• Παρατηρείτε αλλαγή στις διατροφικές του συνήθειες.
• Αρχίζει να εκφοβίζει τα αδέρφια του ή μικρότερα παιδιά. (Ένα παιδί, που πέφτει θύμα εκφοβισμού, μερικές φορές για να αναστρέψει το ρόλο του γίνεται και το ίδιο επιθετικό…)
• Ξαφνικά έχει λιγότερους φίλους ή δεν μπορεί να συνεργαστεί με μια ομάδα.
• Παρουσιάζει απότομη και σημαντική πτώση στους βαθμούς του στο σχολείο.

το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Hot Doc  #73 το Μάρτιο του 2015

Extra Hot άρθρο