Θανάσης Παπακωνσταντίνου
«Με εξαίρεση τη χούντα δεν έχω βιώσει πιο σκληρό καθεστώς»

Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου μιλάει στο Hot Doc για τη ζώσα πολιτική πραγματικότητα, τον έρωτα σαν ενστικτώδη άμυνα στην αθλιότητα που μας έχει κυκλώσει, την εξέγερση που είναι δύσκολα προσβάσιμη και τις δυνατότητες του κόσμου για συλλογική δράση και αυτοοργάνωση.
Τι είναι αυτό που προκαλεί το κοινό στις συναυλίες σας να φωνάζει «το πάθος για τη λευτεριά είναι δυνατότερο από όλα τα κελιά»;
Νομίζω, η αφορμή είναι κάποια τραγούδια μου, που περιγράφουν είτε την αίσθηση της ελευθερίας είτε αναφέρονται σε ανθρώπους που αγωνίστηκαν γι’ αυτήν. Αλλά η αιτία είναι η λαχτάρα για αλληλεγγύη ανθρώπων που αγωνιούν ή –και– έχουν οργιστεί για το συνεχές σφυροκόπημα που υφίσταται ο λαός μας, ειδικά τα τελευταία μνημονιακά χρόνια. Στα 55 μου χρόνια, αν εξαιρέσω την επταετία της χούντας, δεν έχω βιώσει πιο σκληρό καθεστώς.
Εκτός από το πάθος για την ελευθερία, ποια άλλα πάθη τρομάζουν τους εκπροσώπους των κρατικών μηχανισμών καταστολής;
Όλα τα άλλα πάθη είναι τροχοπέδη στην ανάπτυξη της συνειδητότητας και γι’ αυτόν τον λόγο δεν νομίζω να τους τρομάζουν.
Είναι ο έρωτας πολιτική πράξη;
Είναι ενστικτώδης άμυνα απέναντι σε αυτή την άθλια πραγματικότητα που είναι αποτέλεσμα πολλών αιώνων επικράτησης της σκοτεινής πλευράς του ανθρώπου. Δημιουργεί ένα μαγικό περίβλημα και μπορεί να ανυψώσει και τους πιο καταφρονεμένους. Είναι αυτό που λέει και ο Οκτάβιο Πας στην «Ηλιόπετρα»:
«Αλλάζει ο κόσμος, όταν φιλιούνται δυο, μεταμορφώνεται, όλα αγιάζουν.
Ο σκλάβος βγάζει στους ώμους του φτερά.
Παύεις να είσαι ένας ακόμα ίσκιος…»
Είναι πιο εύκολο για δύο νέους ανθρώπους, ακούγοντας τα τραγούδια σας, να ερωτευτούν ή να εξεγερθούν;
Να ερωτευτούν. Ούτως ή άλλως, ο έρωτας είναι πιο προσβάσιμη κατάσταση από την εξέγερση. Κι επίσης, η μουσική και τα τραγούδια δεν μπορούν άμεσα να οδηγήσουν τους ανθρώπους σε επαναστάσεις και ανατροπές. Μπορούν να βοηθήσουν τον καθένα ξεχωριστά να στοχαστεί και να θελήσει κάτι καλύτερο για τον εαυτό του και για τους άλλους, αλλά αυτό είναι μια μακρόσυρτη και επίπονη διαδικασία.
Παρόλο που οι στίχοι και η μουσική σας είναι πολύ ιδιαίτεροι και απαιτούν «δεύτερη και τρίτη ανάγνωση», είστε από τους δημιουργούς με το πιο νεανικό φανατικό κοινό. Πώς συμβαίνει να συνεπαίρνει ανθρώπους νέους σε ηλικία η αυτόματη γραφή και ο υπερρεαλισμός των στίχων σας;
Υποθέτω πως από τη γέννησή του ο υπερρεαλισμός άγγιζε τους ανήσυχους νέους, που δεν βολεύονται σε καλούπια, γιατί, όπως πολύ εύστοχα λέει ο Magritte, διεκδικεί για την καθημερινή ζωή μια ελευθερία παρόμοια με εκείνη του ονείρου.
Αρκετά τραγούδια σας θυμίζουν έναν ξεχασμένο, αρχαίο τόπο, τον τόπο της συλλογικής δράσης και της αυτοοργάνωσης της κοινότητας. Σήμερα μπορούν να υπάρξουν εκ νέου αυτοί οι τόποι;
Δύσκολο μεν –γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος, είτε ως εγωπαθής εξουσιαστής είτε ως φοβισμένος εξουσιαζόμενος, οδηγείται σε ένα ατομικό σάπισμα–, αλλά όχι και ακατόρθωτο. Υπάρχουν κάποια παραδείγματα στην εποχή μας. Αναγκαία προϋπόθεση είναι το μικρό μέγεθος της κοινότητας, όπου, όταν όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους, όταν κοιτάς τον άλλον στα μάτια την ώρα που μιλάει, είναι πιο δύσκολο να εμφανιστούν τα εκφυλιστικά φαινόμενα της αντιπροσωπευτικής –ονομαζόμενης– δημοκρατίας.
Αν ο πυρήνας της αναρχίας είναι ποιητικός, ο πυρήνας της καθημερινότητάς μας από ποια στοιχεία αποτελείται;
Αρχικά να σημειώσω ότι αυτό το είπα κάποια στιγμή, σχεδόν αυθόρμητα και χωρίς να ξέρω καλά καλά τι εννοώ, όπως περίπου γράφω και τους στίχους. Νομίζω ήθελα να πω ότι το να παλεύεις να πραγματωθεί μια τόσο –ιδανική για τον άνθρωπο– αδύνατη κατάσταση, που προϋποθέτει βαθιά πνευματικότητα των υποκειμένων, και να συνεχίζεις ανά τους αιώνες, παρ’ όλα τα στραπάτσα, χωρίς να χάνεις το κέφι σου, αυτή η αποκοτιά, χαρμάνι με την ιδανική ουτοπία, είναι στα πρόθυρα της ποίησης. Πυρήνας της καθημερινότητάς μας είναι ο φόβος και κυρίως ο φόβος του θανάτου, τον οποίο φαίνεται να τιθασεύουμε, αλλά είναι μια πλάνη. Συνεχίζει να υπάρχει σαν «θόρυβος βάθους», ή, πιo ποιητικά, σύμφωνα με τον Ρίλκε:
«Ο θάνατος είναι μεγάλος.
Είμαστε δικοί του κι όταν γελούμε.
Κι εκεί που θαρρούμε
πως η ζωή μας ζώνει,
τολμά να κλάψει
στο κέντρο της καρδιάς μας…»
Δεν μιλάτε πολύ συχνά δημοσίως. Νιώθετε ότι εκφράζεστε καλύτερα μέσα από την τέχνη σας;
Δεν ισχύει αυτό. Νομίζω τελευταία το ’χω ξεφτιλίσει!
Είχατε δηλώσει σε κάποια συνέντευξή σας πως μια εποχή υποστηρίζατε τον Ολυμπιακό και είχατε ινδάλματα τον Σιδέρη και τον Δεληκάρη. Φαντάζομαι ότι τον Ολυμπιακό δεν τον βλέπατε, παρά ακούγατε τους αγώνες του από το ραδιόφωνο. Άρα ο Σιδέρης και ο Δεληκάρης ήταν για σας μια «ακουστική εικόνα». Πόση δύναμη κρύβει μια «ακουστική εικόνα», τι ενεργοποιεί στην ψυχή του ανθρώπου και πόση φαντασία μας ευνουχίζει η κοινωνία του θεάματος;
Πολύ σωστός! Όντως, ακούγοντας την αναμετάδοση, η φαντασία οργίαζε, κατασκευάζοντας το γήπεδο, τους πρωταγωνιστές, τα σηκωμένα χέρια στο γκολ, τα τσόφλια από τα σπόρια στις κερκίδες, τα σύννεφα στον ουρανό. Όσο πιο πολύ βάζεις τον εαυτό σου σε κάτι, τόσο πιο λυτρωτικό είναι. Και η εικόνα, μέσω της τέχνης, έχει προσφέρει πολλές λυτρωτικές στιγμές, αλλά τις παίρνει πίσω, με τη χρήση της στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, σαν αγωγός προπαγάνδας, διαστρέβλωσης, παθητικοποίησης και χειρισμού των μαζών.
Τι σας δίνει έμπνευση;
Οτιδήποτε.
Αν μαθαίνατε πως κάποια ημέρα θα τελείωνε ο κόσμος μας, ποιο βιβλίο, ποιον δίσκο και ποια ταινία θα επιλέγατε να σώσετε προκειμένου να τα βρουν οι επόμενες γενιές, οι αποξενωμένες από τα προϊόντα του μαζικού πολιτισμού;
Είναι λίγο αστεία αυτή η ερώτηση, μα θα σου κάνω το χατίρι! Από βιβλίο θα διάλεγα το «Σιντάρτα» του Χέσε, από μουσική, μία όπερα του Φίλιπ Γκλας και από ταινίες, το «Χάος» των αδερφών Ταβιάνι.
Ποιους τρόπους βλέπετε για να ξεπεράσουμε τη σημερινή «μαύρη» κατάσταση, τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο;
Δημιουργικότητα, συντροφικότητα, θάρρος, ανοιχτό μυαλό, καθημερινή άσκηση στη θνητότητα.
άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc#61, τον Οκτώβρη του 2014
Extra Hot άρθρο
Ο ευεργέτης της Γαλλίας

Ο Ναπολέων κατόρθωσε να εξαγάγει τη Γαλλική Επανάσταση στην Ευρώπη και μερικά από τα θαυμαστά επιτεύγματά της. Στο Αμπουκίρ, στο Άουστερλιτζ, στην Ιένη, στο Μποροντίνο κέρδισε, άλλοτε με συντριπτικά χτυπήματα και άλλοτε με μεγάλες απώλειες, τους ηγεμόνες της παλιάς ευρωπαϊκής τάξης. Κάποιοι από αυτούς άλλαξαν τον τρόπο σκέψης τους, ενσωμάτωσαν αρχές και ιδέες της Γαλλίας και επανέκαμψαν για ένα καίριο χτύπημα στη Λειψία, στις 19 Οκτωβρίου 1813.
Στο συνέδριο της ειρήνης που ακολούθησε οι νικητές δεν επέλεξαν να συντρίψουν τη Γαλλία και έστειλαν τον Βοναπάρτη στην εξορία. Όλα άλλαξαν όμως όταν ο Κορσικανός δραπέτευσε από τη νήσο Έλβα και οδήγησε μια νέα στρατιά απέναντι στους ενωμένους εχθρούς του, στις 18 Ιουνίου 1815. Ήταν οι 100 ημέρες της τελευταίας αναλαμπής του ολετήρα της ηπείρου μας.
Ο στρατάρχης Μπλούχερ και ο Ταλλεϋράνδος
Το καλοκαίρι του 1815 οι Πρώσοι και οι σύμμαχοί τους μπήκαν στο Παρίσι. Ο στρατάρχης Μπλούχερ ναρκοθέτησε τη γέφυρα της Ιένης στον Σηκουάνα, που χτίστηκε για να θυμίζει στον κόσμο την οδυνηρή ήττα των Πρώσων από τους Γάλλους το 1806. Ο επανακάμψας Ταλλεϋράνδος, πρωθυπουργός της Γαλλίας, απείλησε μέσω απεσταλμένου ότι θα σταθεί ο ίδιος στο κέντρο της γέφυρας για να μην την ανατινάξει ο γερμανός στρατηγός.
Ο Μπλούχερ σκέφτηκε λίγο και ζήτησε από τους στρατιώτες του να μην πυροδοτήσουν τα εκρηκτικά, μέχρι να φτάσει όντως ο Ταλλεϋράνδος στο κέντρο της γέφυρας, για να τον ανατινάξει κι αυτόν. «Μπλούχερ» ονόμαζαν οι Γάλλοι τα άγρια, αιμοβόρα σκυλιά τους για αιώνες μετά. Τον Ταλλεϋράνδο, αντίθετα, τον θεωρούν ευεργέτη της Γαλλίας, καθώς με περίτεχνες διπλωματικές ενέργειες κατάφερε να αποτρέψει τη διάλυσή της. Αυτό τουλάχιστον διδάσκεται στα γαλλικά σχολεία. Η αλήθεια όμως είναι ότι οι ιστορικοί πιστεύουν σήμερα τη θεωρία του ευεργέτη Ταλλεϋράνδου έχοντας ως πηγή ένα κείμενο της εποχής: Το πόνημα του ίδιου του γάλλου ευγενή για τις ενέργειές του στα συνέδρια της ειρήνης.
Η αλήθεια είναι επίσης ότι, σε αυτή την πιο κρίσιμη φάση για τη Γαλλία, είχε ξεμείνει από ραδιουργίες και παλιομοδίτικη ακόμα και για την εποχή γοητεία. Απείλησε τους συμμάχους ότι θα παραιτηθεί αν η Γαλλία διαμελιζόταν. Οι σύμμαχοι αδιαφόρησαν και ο βουρβόνος βασιλιάς δέχτηκε την παραίτησή του.
Ο πέμπτος δούκας του Ρισελιέ
Ο Armand Emmanuel de Vignerot du Plessis, 5ος δούκας του Ρισελιέ, είχε τόσο μακρά σχέση με τους νόμιμους βασιλιάδες της Γαλλίας όση υποδηλώνει το όνομά του. Έφυγε από τη Γαλλία μετά την επανάσταση και υπηρέτησε τον ρώσο αυτοκράτορα. Αυτός του ανέθεσε μεταξύ άλλων την ίδρυση της πόλης της Οδησσού. Η οργανωτική του ικανότητα ήταν πολύ πάνω του μετρίου. Μια λαμπρή ρωσική πρωτεύουσα θα δέσποζε πια στη Μαύρη Θάλασσα για τους αιώνες που θα έρχονταν. Ο Ρισελιέ γύρισε στη Γαλλία μαζί με τους βουρβόνους και ανέλαβε την πρωθυπουργία μετά τον Ταλλεϋράνδο. Μετέβη απελπισμένος στα δωμάτια που είχε καταλύσει ο τσάρος στο Παρίσι. Του είχαν μόλις ανακοινώσει τη διάλυση της Γαλλίας, τόσο εδαφική όσο και οικονομική. Τον δέχτηκε ο νέος εξ απορρήτων του Αλέξανδρου Α΄, ο κόμης Ιωάννης Καποδίστριας, με τον οποίο φαίνεται να γνωρίζονταν καλά. Ο Ρισελιέ μίλησε στον Καποδίστρια για τα δεινά που περίμεναν τη Γαλλία. Αυτός τον άκουσε ήρεμος και του είπε:
«Κατέχω έναν αλάνθαστο τρόπο για να σωθεί η χώρα σας σήμερα. Αύριο θα είναι αργά. Θέλετε να τον ακούσετε;»
«Εννοείται», απαντά ο Ρισελιέ. Ο Καποδίστριας πήγε στο διπλανό δωμάτιο και υπαγόρεψε στον γραμματέα του, Αλέξανδρο Στούρτζα, μια ψεύτικη επιστολή από τον Λουδοβίκο ΙΗ΄ προς τον τσάρο. Σε αυτήν έλεγε πώς προτιμούσε να ακουμπήσει την κορώνα κάτω από τον θρόνο για να την πάρουν οι σύμμαχοι, παρά να παραδώσει τη Γαλλία ταπεινωμένη και διαμελισμένη σε αυτούς.
Η επιστολή αντιγράφτηκε πιστά από τον Λουδοβίκο και ιδιοχείρως. Την επομένη ο Στούρτζα την μετέφερε στον ειδοποιημένο τσάρο την ώρα που συνεδρίαζε με τους συμμάχους. «Όπως το περίμενα», αναφώνησε ο τσάρος έκπληκτος. «Είμαστε τώρα πιο ντροπιασμένοι από ποτέ. Ο Λουδοβίκος παραιτείται και καλά κάνει. Η Γαλλία δεν έχει βασιλιά. Βρείτε μου έναν άλλον, αν μπορείτε. Όσον αφορά εμένα, δεν έχω καμία σχέση με αυτό. Ήρθε ο καιρός να πάω σπίτι μου και όλο αυτό να τελειώσει».
Η αποφασιστικότητα του Αλέξανδρου θορύβησε τους πάντες. Η οργή του καταλάγιασε τα πάθη εναντίον της Γαλλίας. Εκείνη την ημέρα, εκείνη τη στιγμή, σώθηκε η Γαλλία από την καταστροφή. Και την έσωσε η διορατικότητα του κερκυραίου κόμη και η υποκριτική τέχνη, αυτού που ο Ναπολέων αποκαλούσε τον μεγαλύτερο ηθοποιό της Ανατολής (με τον οποίο, όπως επίσης έλεγε, αν ήταν γυναίκα, σίγουρα θα είχε συνάψει σχέση).
Οι μαρτυρίες
Η μικρή αυτή ιστορία είναι εξόχως σημαντική για τους Γάλλους. Αν δεν υπήρχε αυτή η παρέμβαση, η χώρα τους σήμερα δεν θα ήταν αυτή που είναι. Αν δεν υπήρχε η πολιτική που ο Καποδίστριας εισηγήθηκε στον τσάρο και οδήγησε τρία χρόνια μετά στην οριστική επανένταξη της Γαλλίας στο κογκλάβιο των μεγάλων δυνάμεων, η Γαλλία θα ήταν σήμερα μια μικρή χώρα, σαν το Βέλγιο, με ένδοξο όμως, επαναστατικό παρελθόν. Και η Ευρώπη θα είχε τσακιστεί από δεκάδες πολέμους πολύ πριν από τους μεγάλους πολέμους που προκάλεσε η Γερμανία τον επόμενο αιώνα.
Ο Ρισελιέ έγραψε στον τσάρο την 1η Οκτωβρίου 1815: «Εξαιτίας της δικής του στιβαρής παρέμβασης λάβαμε τη χαλάρωση των όρων. Γνωρίζω ότι ο κόμης Καποδίστριας ήταν εκτός των οδηγιών του. Τολμώ να παρακαλέσω τη μεγαλειότητά σας να μην τον αποκηρύξετε».Κι ανάμεσα σε άλλους ο κόμης Μολέ έγραφε στα απομνημονεύματά του: «Αν η Γαλλία είναι ακόμα η Γαλλία, το οφείλει σε τρεις άνδρες, των οποίων δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσει τα ονόματα. Στον Αλέξανδρο και δυο υπουργούς του. Τον Καποδίστρια και τον Πότσο Ντι Μπόργκο».
Η αμοιβή
Δεν χωράει αμφιβολία ότι ο Καποδίστριας, εκτός από την καθαρά διπλωματική μεγαλοφυή του σύλληψη για τη θέση της Γαλλίας στην ισορροπία των δυνάμεων που θα ειρήνευε την ήπειρο, προσδοκούσε και άλλα κέρδη από τη στάση του προς αυτήν. Πίστευε ότι στον σχεδιαζόμενο από τότε ξεσηκωμό των Ελλήνων η Γαλλία θα στεκόταν αρωγός και αντίβαρο στην αρνητική στάση της Αγγλίας. Η ιστορία τον δικαίωσε στο ακέραιο.
Είναι άγνωστο αν ο Ρισελιέ και ο Λουδοβίκος ήταν γνώστες αυτού του σχεδιασμού. Ίσως γι’ αυτό του πρότειναν πιο χειροπιαστές ανταμοιβές. Ο Λουδοβίκος του πρότεινε χρυσάφι. Ο Καποδίστριας αρνήθηκε. Ζήτησε μόνο τα διπλά αντίτυπα των βιβλίων που υπήρχαν στις βιβλιοθήκες της Γαλλίας με αρχαία ελληνικά κείμενα. Ήθελε να τα στείλει στην Κέρκυρα, στη βιβλιοθήκη που σχεδίαζε να ιδρύσει. Το αίτημα του έγινε μεν δεκτό, όμως δεν υλοποίηθηκε ποτέ, από όσο γνωρίζουμε. Αντ’ αυτού, η επόμενη δυναστεία της Γαλλίας φρόντισε να συνδράμει την Αγγλία και τους έλληνες κοτσαμπάσηδες στο σχέδιο της δολοφονίας του κυβερνήτη της Ελλάδας, 17 χρόνια μετά.
Στην πρεσβεία της Γαλλίας κατέφυγε ο ένας από τους δύο δολοφόνους του, ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης, όπως είχε συμφωνηθεί πριν από το φονικό. Σήμερα είναι αναγκαίο να μαθευτεί αυτό το περιστατικό στον γαλλικό λαό. Ίσως γιατί η ιστορία οφείλει να αποκαθιστά την αλήθεια, έστω και 200 χρόνια μετά. Ίσως γιατί οι λαοί της Ευρώπης πρέπει τώρα, περισσότερο από ποτέ, να μάθουν ότι η ύπαρξη του ενός εξυπηρετεί την ύπαρξη και του άλλου, και ότι η ίδια η ήπειρος ποτέ δεν κέρδισε από τη διάλυση ενός από τα παιδιά της. Ίσως απλώς για να γίνει εντέλει αυτή η δωρεά και να ανοίξει στην Κέρκυρα μια νέα βιβλιοθήκη με το όνομα «Ιωάννης Καποδίστριας».
άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #39, το Νοέμβρη του 2013
Extra Hot άρθρο
Η ναυαγός

«Μας διέταξαν να ανεβούμε στο κατάστρωμα και στάθηκα στη σειρά, μαζί με τις υπόλοιπες γυναίκες του πληρώματος…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Το ημερολόγιο ενός πραξικοπήματος

Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, η πολιτική ιστορία της χώρας μας θυμίζει «δημοκρατία της μπανανίας». Διάφορες «γκανγκστερικές» ομάδες ξεπετάγονται από καιρού εις καιρόν, μέσα από αιματηρές κόντρες ή ανίερες συμμαχίες, δυναμώνουν και διεκδικούν μερίδιο στην εξουσία μέσω πολιτικών πάντα πειθήνιων και πάντα αχόρταγων…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Ιεροκλής Μιχαηλίδης
«Δεν μπορούμε να μιλάμε για αλλαγή, αν δεν αλλάξουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι»

Μία σύγκρουση, σαν εκρηκτική παρτίδα σκάκι, εξελίσσεται αυτό τον καιρό στο Θέατρο Άνεσις: ανάμεσα στον «υπεράνθρωπο» Ρασκόλνικοφ και τον γειωμένο ανακριτή Πορφύρη Πέτροβιτς. Ο λόγος, για τη θεατρική μεταφορά του μυθιστορήματος «Έγκλημα και Τιμωρία» του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, που μας έδωσε την αφορμή για να συζητήσουμε με τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη, ο οποίος ενσαρκώνει τον ανακριτή Πορφύρη, το ηττημένο alter ego του Ρασκόλνικοφ.
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Χρόνης Μίσσιος
«Χαμογέλα ρε, τι σου ζητάνε;»

Λάτρης της ζωής και της ελευθερίας, ο Χρόνης Μίσσιος ήταν από την πάστα ανθρώπων που ποτέ δεν κινήθηκαν από ωφελιμιστικά κίνητρα. Στα βιβλία του μίλησε για τα προσωπικά του βιώματα. Δεν υπήρξε όμως απλώς ο μάρτυρας, που κατέγραψε τη βαναυσότητα μιας σκοτεινής εποχής, αλλά έκανε την ίδια τη ζωή του μια πολιτική πράξη με πολύ βαθύτερη διάσταση. «Όταν συνειδητοποίησα ότι δεν μπορώ να αλλάξω το σύστημα, άρχισα να αγωνίζομαι να μη με αλλάξει αυτό. Αγωνίζομαι να μείνω άνθρωπος. Και αυτό είναι η κορυφαία πολιτική μάχη. Να μπορείς να αποφύγεις τη βαρβαρότητα της εποχής».
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Η ρατσιστική βία θεριεύει στα γήπεδα

Η επίθεση σε μαύρους οπαδούς μπροστά στα μάτια των ανθρώπων της UEFA ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Οι ακροδεξιοί Ουκρανοί ultras, αφού γαλουχήθηκαν στα πεδία μάχης, ξεπερνούν τα μέχρι πρότινος δικά τους όρια. Και το χειρότερο είναι ότι οι ποδοσφαιρικές αρχές τούς «χαϊδεύουν» τα αυτιά…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Χρίστος Καλουντζόγλου
«Mίλα στα παιδιά με αγάπη, μήπως και…»
Βιβλιοπροτάσεις

«Πιστεύω ότι το παιδικό βιβλίο δεν (θα έπρεπε να) είναι άλλο ένα καταναλωτικό αγαθό, όπως τα γαριδάκια, τα γκατζετάκια και τα λογής-λογής σινιέ αξεσουάρ. Άρα, βρίσκομαι στην απέναντι όχθη μαζί με εκείνους που αναρωτιούνται “πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά… έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα” και το στοίχημα είναι να τους πεις μια διαφορετική κουβέντα, με αγάπη, μήπως και…» λέει στο Hot Doc ο Χρίστος Καλουντζόγλου, δημοσιογράφος και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, υπογράφοντας το «Σταχτί Πέπλο», ένα οικολογικό παραμύθι που μιλά σε μικρούς και μεγάλους για το περιβάλλον μέσα από την ιστορία των περιβαλλοντικών προσφύγων…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Τουρκία
Το «come back» του Ερντογάν

Δημοσκοπήσεις ήθελαν προεκλογικά τον Ερντογάν στριμωγμένο, και αναλυτές, επανάληψη του αποτελέσματος των εκλογών του Ιουνίου, στις οποίες η είσοδος του HDP στη Βουλή είχε αφαιρέσει από το κυβερνών ΑΚΡ την πλειοψηφία. Οι εκλογές έγιναν μέσα σε κλίμα φόβου και οργής, μετά τις πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις στην Άγκυρα και το Σουρούτς και τις νέες συγκρούσεις με μαχητές του ΡΚΚ στη Νοτιοανατολική Τουρκία. Δημοσκόποι και αναλυτές, έπεσαν έξω. Κι ο φόβος επέστρεψε στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την πλειοψηφία στη Βουλή. Κι αν καταγράφηκαν τίτλοι όπως «τραυματισμένος μπάτλερ», άλλοι μιλούσαν για διακυβέρνηση σε στυλ Πούτιν, με τον Αχμέτ Νταβούτογλου στο ρόλο του Μεντβέντεφ…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Χωρίς φύλαξη ο αρχαιολογικός χώρος

Πρόκειται για ένα από τα στολίδια της Αθήνας, που όλοι μας θα θέλαμε να περπατάμε τα βράδια. Ποιος δεν θα ήθελε, ειδικά μια βραδιά με αστροφεγγιά, να περπατήσει αμέριμνος στους λόφους της Πνύκας, των Νυμφών και των Μουσών-Φιλοπάππου. Περπατώντας κανείς βρίσκεται μακριά από τους θορύβους της μεγαλούπολης που έχει γίνει η Αθήνα. Αυτή τη θέληση έρχεται λίγο- πολύ να υλοποιήσει η απόφαση του ΣτΕ. Όμως, βετεράνοι αρχαιολόγοι, που γνωρίζουν πολύ καλά τα ζητήματα της περιοχής, είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Αλί ο Πόντιος

Τη κο Φίλη, Αλί τη ξέρει πολύ καλά. Πώς αλλιώς ήταν δυνατό δηλαδή, δεδομένης ότι Αλί έχει δουλέψει πολλές χρόνια ως σερβιτόρο, μάγειρα, και ντιλίβερι. Κι όπως φίλοι εσείς καταλαβαίνετε Αλί δεν τη συμπαθεί και πάρα πολύ, γιατί άμα εσύ τύχει και σερβίρεις κο Φίλη, σε φάει τη ποδαρόδρομος, και μπουρμπουάρ πάρεις κανονικές πενταροδεκάρες, όχι από τη άλλες…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
«Ξεμπριζώσαν » το σύστημα εισροών-εκροών
Τουλάχιστον 300 εκατ. ευρώ η χασούρα του κράτους σε ένα χρόνο

Όνειρο απατηλό μοιάζει η συλλογή εσόδων από την πάταξη της παράνομης διακίνησης καυσίμων, τη στιγμή που η κυβέρνηση ψάχνει μανιωδώς ισοδύναμα. Το πιο συντηρητικό σενάριο διαφυγόντων εσόδων από τα δημόσια ταμεία υπολογίζεται στα τουλάχιστον 300 εκατ. ευρώ μόνο για το 2014, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, λόγω είτε καταδολίευσης είτε δυσλειτουργιών που έχουν προκύψει με τα συστήματα εισροών-εκροών στα πρατήρια υγρών καυσίμων. Συγκεκριμένα, τα λογισμικά των συστημάτων εισροών-εκροών δύνανται να «πειραχτούν», με αποτέλεσμα τα στοιχεία για την ποσότητα των καυσίμων, που εισήχθησαν ή πωλήθηκαν από τα πρατήρια, να μην είναι αληθή. Εκτός από αυτό, μέσα στο χάος που επικρατεί με το σύστημα εισροών-εκροών, αν κάποιος πρατηριούχος «ξεμπριζώσει» το σύστημα από το ρεύμα, κανένας δεν μπορεί να το αντιληφθεί…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
H ΔΕΠΑΝΟΜ σε ρόλο προστάτη του αναδόχου
Πορίσματα φωτιά για «Αλεξανδρούπολη» και «Σωτηρία»

Ταβάνια που στάζουν, μηχανοστάσια πλημμυρισμένα με νερά, ανύπαρκτος κλιματισμός και εξαερισμός, σκουριασμένοι σωλήνες, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά νεόδμητων κτιρίων δημόσιων νοσοκομείων. Κι αν το θέμα ήταν μόνο οι κακοτεχνίες και οι ελλείψεις, τότε θα μπορούσε να αποδοθεί σε ανθρώπινο λάθος. Δεν ήταν όμως, καθώς τα έργα κόστισαν πολλά εκατομμύρια, δόθηκαν με κλειστούς διαγωνισμούς και τα κέρδη για τους αναδόχους, σε κάποιες περιπτώσεις, διπλασιαστήκαν μετά από παρατάσεις στις συμβάσεις χωρίς να πληρώσουν τις ρήτρες που ανέφεραν αυτές. Το ρόλο του μαέστρου σε όλο αυτό είχαν στελέχη της ΔΕΠΑΝΟΜ (Δημόσια Επιχείρηση Ανέγερσης Νοσηλευτικών Μονάδων), τα οποία κάθισαν στο σκαμνί μετά από έρευνες επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης που αποκάλυψαν ότι το πάρτι κρατούσε πολλά χρόνια…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Η αβάσταχτη ελαφρότητα του… ξύνε

Γιατί χαμογελούσε ο Γιάννης Πανούσης βγαίνοντας από το γραφείο της εισαγγελίας; Γιατί κατέθεσε στη Δικαιοσύνη μαγνητοφωνημένες συνομιλίες στελεχών του ΣΥΡΙ ΖΑ με φυλακισμένους και ύποπτους για τρομοκρατία. Και πού τις βρήκε αυτές τις συνομιλίες, που ήταν προϊόν «κοριών» της ΕΥΠ;
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Η πολιτική της επικοινωνίας και η επικοινωνία της πολιτικής

Η επικοινωνία είναι ένας τρόπος να γίνεται εύληπτη η πολιτική, να κατανοείται και να αφομοιώνεται. Με αυτή την έννοια, η επικοινωνία υπηρετεί την πολιτική και την προάγει. Τώρα, που τελειώσαμε με τη ρομαντική θεώρηση, ας πάμε στην ουσία. Το πρόβλημα είναι ότι η επικοινωνία, το μέσο δηλαδή, στις μέρες μας γίνεται σκοπός, δηλαδή εμφανίζεται η ίδια ως πολιτική…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Λαθρεμπόριο χρυσού και εκβιασμοί
Η εμπλοκή Εκκλησίας και ΣΔΟΕ

Στα τέλη Νοεμβρίου του 2013, τα μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν μια ιστορία που έχει όλα τα συστατικά του καταναλώσιμου ρεπορτάζ: λαθρεμπόριο χρυσού, επίορκα στελέχη του ΣΔΟΕ, μεγαλοδικηγόρους που συνελήφθησαν και μια καλά στημένη επιχείρηση του τμήματος Εσωτερικών Υποθέσεων της Αστυνομίας. Η ιστορία, που περιγράφει το αστυνομικό ρεπορτάζ, μοιάζει με καλό αστυνομικό μυθιστόρημα. Μια 36χρονη επιχειρηματίας, η οποία μπήκε στην αγορά χρυσού μετά την κρίση, εκβιάστηκε από στέλεχος του ΣΔΟΕ προκειμένου να της επιστρέψει 16 κιλά κατασχεμένου χρυσού και να της παράσχει μελλοντική ασυλία από ελέγχους…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Γιατί καίγεται η «ηλιακή επανάσταση» στη χώρα του ήλιου

Στις 30 Οκτωβρίου 2015 θα μπορούσε να έχει αρχίσει στην Ελλάδα μια μεγάλη οικονομική, κοινωνική και οικολογική επανάσταση, που θα δημιουργούσε νέες οικονομικές προοπτικές στους πολίτες και θα έδινε αέρα στα πανιά της κυβέρνησης της Αριστεράς…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Η εμμονή του Σόιμπλε με το Grexit

Η διεθνής των συνωμοσιολόγων, που συναντήθηκε στα λουσάτα καταγώγιά της το περασμένο σαββατοκύριακο, είχε σαν αποκλειστικό θέμα συζήτησης την εμμονή του Σόιμπλε με το Grexit…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Αναγκαία μια ελληνική μεγάλη πολιτική για το προσφυγικό

Τρεις πολιτικές θέσεις, που διατυπώθηκαν τελευταία για το προσφυγικό από ευρωπαίους ηγέτες, καταδεικνύουν τις επικίνδυνες διαστάσεις που έχει λάβει το πρόβλημα, πέρα από την ανθρωπιστική του πλευρά με τα δεκάδες θύματα κάθε μέρα. Η Ευρώπη, όχι αναίτια ίσως, παραμένει φοβική έως αδιάφορη, υποκριτική αλλά και βίαια. Η κατανόηση και η ανθρωπιά, όπου και όπως εκφράζεται ή και εκδηλώνεται, προέρχεται από την κοινωνία των πολιτών. Ανάμεσα σε αυτές τις δύο καταστάσεις, η ανάγκη για μια υψηλή ευρωπαϊκή πολιτική είναι αναγκαία, όπως άλλωστε και μια καθαρά ελληνική πολιτική μακράς πνοής…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Ένας για 10
Κατερίνα Πολυχρονοπούλου

Ένας αστυνομικός των ΜΑΤ έρχεται αντιμέτωπος στη διαδήλωση με τη μονάκριβη κόρη του. Πώς θα αντιδράσει; Η Κατερίνα Πολυχρονοπούλου σκηνοθετεί το έργο «ΜπΑΤσος» του Félix Estaire, που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα στον Πολυχώρο Vault, και μας μιλάει για τον κύκλο της βίας, την εξουσία και την ευθύνη που έχουμε απέναντι στις επιλογές μας…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 88 (A' Νοέμβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Το Κουρδικό διαμορφώνει τη Μέση Ανατολή

Μέχρι πριν από κάποιους μήνες θεωρείτο ένας από τους μάγους της διπλωματίας. Ο λόγος για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που έφτασε κάποια στιγμή να βάλει στο ίδιο τραπέζι Σύρους και Ισραηλινούς να διαπραγματευτούν. Οι πρόσφατες ταραχές στην Τουρκία με αφορμή το πάρκο Γκεζί δεν ήταν μόνο μια αντίδραση των τούρκων πολιτών στην ισλαμική ατζέντα Ερντογάν, αλλά και τα απόνερα μιας παρεμβατικής πολιτικής στη Συρία που κατέστρεψε ό,τι χτίστηκε τα προηγούμενα χρόνια και μετέτρεψε σε ρυθμιστή των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή το κουρδικό ζήτημα. Με μια προσεκτική ματιά θα καταλάβει κανείς ότι ποτέ άλλοτε το κουρδικό δεν ήταν τόσο ψηλά στη διεθνή ατζέντα και ποτέ μέχρι τώρα οι Κούρδοι δεν βρέθηκαν σε τόσο ισχυρή διαπραγματευτική θέση. Συνοπτικά, η κατάσταση στην περιοχή καθορίζεται από δύο σημαντικές εξελίξεις. Πρώτον, την επικράτηση –όπως δείχνουν τα πράγματα– του PYD (που είναι το συριακό παρακλάδι του PKK) στη βόρεια Συρία και τη δημιουργία αυτόνομης περιοχής στα πρότυπα του ιρακινού Κουρδιστάν. Δεύτερον, το ειρηνευτικό σχέδιο αποχώρησης του PKK από την Τουρκία που βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη.
Η Άγκυρα έχει μεν τον πρώτο λόγο στο κουρδικό, αλλά η εξέλιξή του περνά από το Ερμπίλ και τον πρόεδρο της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης του Ιράκ, Μασούντ Μπαρζανί. Έχοντας διαρρήξει τις σχέσεις του με την κυβέρνηση της Βαγδάτης, ο Ερντογάν βρήκε στους Κούρδους του Ιράκ –ποιος θα το πίστευε– τον καλύτερο σύμμαχο στην περιοχή, όχι μόνο επειδή ως πολιτική οντότητα η Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση μπορεί να επηρεάσει το κουρδικό, αλλά και για οικονομικούς λόγους, που έχουν να κάνουν με το εμπόριο και φυσικά την ενέργεια.
Το ιρακινό Κουρδιστάν είναι το μέσο που θα απελευθερώσει την Τουρκία από τη ρωσική εξάρτηση για πετρέλαιο, και ο Ερντογάν προχωρά σε αυτή την κατεύθυνση ακάθεκτος, παρά τις αντιρρήσεις των Αμερικανών. (Στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Άγκυρα ο αμερικανός ΥΠΕΞ εξέφρασε τις αντιρρήσεις του για τη δημιουργία αγωγού που θα φέρνει πετρέλαιο από το ιρακινό Κουρδιστάν στην Τουρκία.)
Η Τουρκία είναι για το Ερμπίλ ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος. Το μεταξύ τους εμπόριο αγγίζει τα 9 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο (είναι το 70% των τουρκικών εξαγωγών στο Ιράκ), αλλά όπως είπαμε το πετρέλαιο είναι εκεί που στοχεύει ο Ερντογάν, αλλά και ο Μπαρζανί. Ο Ερντογάν γιατί θα απεξαρτηθεί από τους Ρώσους και από το Ιράν, και ο Μπαρζανί γιατί θα παρακάμψει ακόμη περισσότερο την κυβέρνηση της Βαγδάτης (από την οποία σήμερα εισπράττει μόνο το 17% των εσόδων από το πετρέλαιο), η οποία ωρύεται και αντιδρά στο σχέδιο του αγωγού. Σημειωτέον, ο αγωγός θα είναι έτοιμος σε μερικούς μήνες και η δυναμικότητά του θα είναι 300.000 βαρέλια ημερησίως.
Η εξέλιξη αυτή αποτελεί στρατηγική νίκη του Ερμπίλ έναντι της Βαγδάτης,διαρρηγνύει εντελώς τις σχέσεις Άγκυρας-Βαγδάτης, αφήνοντας περισσότερο χώρο στην ιρανική επιρροή στο Ιράκ, προς απογοήτευση των Αμερικανών. Στο κέντρο αυτής της γεωπολιτικής σκακιέρας βρίσκονται οι Κούρδοι, κρατώντας το μυστικό της παρτίδας. Για να προχωρήσουν οι φιλοδοξίες του Ερντογάν, θα πρέπει να λυθεί το κουρδικό και να υπάρξει τάξη και ασφάλεια στην περιοχή. Με λίγα λόγια, οι δύο εμπλεκόμενοι να κάνουν υποχωρήσεις στις κουρδικές απαιτήσεις. Ο Μπαρζανί έχει μπροστά του τον δύσκολο στόχο να ενσωματώσει τα στοιχεία αυτά του PKK που θα αποχωρήσουν από την Τουρκία. Σύντομα ίσως βρεθεί αντιμέτωπος με μια ισχυρή αντιπολίτευση. Από την άλλη, το θετικό γι’ αυτόν είναι ότι, πρώτον, κρατά ανοιχτές τις πόρτες της Τουρκίας για συνέχιση της στρατηγικής συνεργασίας και, δεύτερον, γίνεται ο κύριος εκφραστής του κουρδικού ζητήματος, αποκτώντας τη δύναμη να διαπραγματεύεται για ένα ευρύτερο Κουρδιστάν.
Δυσκολότερα είναι τα πράγματα για το Ιράν. Η Τεχεράνη βλέπει να χάνει έναν ακόμη καλό πελάτη για το πετρέλαιό της, όπως την Τουρκία, αλλά πολύ φοβάται ότι σύντομα θα έχει πολιτικό πρόβλημα με τους Κούρδους. Η κυβέρνηση του Ιράν έχει καταλήξει εδώ και χρόνια σε συμφωνία με το ιρανικό PKK και η έλευση Κούρδων από την Τουρκία εκφράζονται φόβοι ότι θα δημιουργήσει κλίμα αλυτρωτισμού και θα διαταράξει το ειρηνικό κλίμα στο βόρειο κομμάτι της χώρας.
Τελευταίος σταθμός του κουρδικού ζητήματος, η Βόρεια Συρία. Πριν από δύο χρόνια οι Κούρδοι της περιοχής ούτε μπορούσαν να φανταστούν ότι σήμερα θα έχουν αυτονομία. Το συριακό παρακλάδι του PKK διατηρεί μια μετριοπαθή στάση, τηρώντας όσο το δυνατόν τις εντολές του Αμντουλάχ Οτζαλάν να μην πολεμά την κυβέρνηση Άσαντ, ενώ παράλληλα αποτρέπει τους αντάρτες να δρουν στα εδάφη του.
«Οι Κούρδοι θέλουν να πάρουν θέση για την επόμενη μέρα στη Συρία. Η Τουρκία δεν έχει πρόβλημα με αυτό», υπογραμμίζει στο Hot Doc o καθηγητής του πανεπιστημίου Yildirim Beyazit και πρόεδρος του Ινστιτούτου Στρατηγικών Επιστημών της Άγκυρας, Γιαζίν Ακτάι. «Το πρόβλημα για την Τουρκία είναι ο οπορτουνισμός και ο αλυτρωτισμός, και αυτό που φοβάται η Άγκυρα είναι η δημιουργία ενός de facto ανεξάρτητου κράτους στα βόρεια τη Συρίας. Η αυτονομία των Κούρδων της βόρειας Συρίας στο πλαίσιο ενός ομόσπονδου κράτους δεν θεωρώ ότι είναι πρόβλημα», καταλήγει ο κ. Ακτάι.
Η Τουρκία θα ήθελε στην παρούσα φάση να θέσει το PYD υπό τη σκέπη του Κουρδικού Εθνικού Συμβουλίου του Ιράκ. Γι’ αυτό και έχει ανάγκη τον Μπαρζανί. Ένα ιδανικό σενάριο θα ήταν ένα ομόσπονδο συριακό κράτος με αυτόνομο τον συριακό βορρά, αλλά το PYD ευθυγραμμισμένο στην πολιτική Μπαρζανί, δηλαδή της ήπιας διπλωματίας και της καλής γειτονίας με την Άγκυρα.
Εν κατακλείδι, είναι πολύ νωρίς να πει κανείς πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα με τη Συρία, και ο Ερντογάν δεν έχει αποφασίσει ακόμη αν θα πρέπει να βάλει το συριακό ζήτημα στις διαπραγματεύσεις του με το PKK. Το σίγουρο είναι ότι, μετά και τις εξελίξεις στη Συρία, οι Κούρδοι ως οντότητα, παρότι πολυκερματισμένοι, είναι πλέον ο νέος ισχυρός παίχτης στη Μέση Ανατολή και ο όποιος σχεδιασμός θα πρέπει να τους λαμβάνει σοβαρά υπόψη.
άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc#36, τον Σεπτέμβρη του 2013
Extra Hot άρθρο
ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ
«Φοβούνται τα τραγούδια μας, μη τους τσακίσουν»

Στα ποιήματα του Ναζίμ Χικμέτ δεν υπάρχουν νοήματα που πρέπει να ανακαλύψεις πίσω από τις γραμμές. Οι λέξεις είναι απλές, στέκονται εκεί μπροστά και βροντοφωνάζουν την αλήθεια τους. Έχοντας βαθιά συναίσθηση της ευθύνης του ποιητή απέναντι στην εποχή του, μιλά για την ελευθερία, για τους αγώνες του ανθρώπου, για την ομορφιά. Θα καταφέρει να κάνει την τουρκική ποίηση να ακουστεί σε όλο τον κόσμο και θα προσθέσει το όνομά του στην μακροσκελή αλυσίδα των ποιητών της Ανατολής, που πλήρωσαν τη ρωμαλέα φωνή τους με φυλακίσεις, εξορίες ή θάνατο…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Ένας άδικος θάνατος…

Η φωτιά ξέσπασε ξαφνικά, ξημερώματα της 10ης Μαρτίου 1948. Ξεκίνησε από την κουζίνα και μέσα σε λίγα λεπτά άρχισε να καταστρέφει το κυρίως κτίριο. Όσοι θυμούνται εκείνη τη νύχτα, την περιγράφουν ως εφιαλτική. Το προσωπικό του νοσοκομείου στο Άσβιλ, στη Νότια Καρολίνα, μαζί με τους πυροσβέστες, προσπαθούσαν να το εκκενώσουν παίρνοντας σηκωτούς τους ασθενείς από τα κρεβάτια τους, με τους περισσότερους απ’ αυτούς να είναι τρόφιμοι της ψυχιατρικής κλινικής και ανήμποροι να αντιδράσουν. Κραυγές τρόμου και απόγνωσης ακούγονταν όλη τη νύχτα, όσο η φωτιά αργούσε να τεθεί υπό έλεγχο. Μέσα στον πανικό, εννέα ασθενείς δεν τα κατάφεραν…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Πνεύμα και Ηθική

Η χούντα δεν ήρθε μόνο διά της στρατιωτικής επιβολής, αλλά και διά των ιδεών της. Γι’ αυτό άλλωστε κατάφερε να κυβερνήσει σχεδόν αδιατάρακτα 7 ολόκληρα χρόνια. Οι συνταγματάρχες υποσχέθηκαν μια Ελλάδα Ελλήνων και Χριστιανών. Μια Ελλάδα που θα ανήκει στους Έλληνες, όπως το έθεσαν κατοπινοί κυρίαρχοι του πάντα νικηφόρου εθνολαϊκιστικού πολιτικού σχεδιασμού…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Οι Ισραηλινοί που νίκησαν το ρατσισμό

Την ώρα που η διεθνής κατακραυγή για την Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία του Ισραήλ και τη στάση της χώρας κατά της Παλαιστίνης (και) στο ποδόσφαιρο αυξάνεται, ένα σημαντικό κομμάτι οπαδών της Μπεϊτάρ Ιερουσαλήμ, αηδιασμένο από το ρατσιστικό μίσος στις κερκίδες της ιστορικής ομάδας τους, δημιούργησε μια νέα, αυτοοργανωμένη ομάδα, αποφασισμένη να γίνει παράδειγμα αντιρατσισμού…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Ο τρόμος των γαλάζιων ουρανών

Πώς είναι δυνατόν ένα παιδί στην ηλικία των 13 ετών να δηλώνει μπροστά στην αμερικανική πολιτική ελίτ της Ουάσιγκτον ότι τρέμει στη θέα ενός καθαρού ηλιόλουστου ουρανού, κι αντ’ αυτού ότι αισθάνεται ασφαλής μόνον όταν πυκνή συννεφιά γεμίζει τον ορίζοντα; «Δεν αγαπώ πια τους καθαρούς ουρανούς. Στην πραγματικότητα, προτιμώ τα γκρίζα σύννεφα. Τα drones δεν πετούν όταν ο ουρανός είναι γκρίζος», είπε τον Οκτώβριο του 2013 ο πακιστανός Ζουμπάιρ ενώπιον του αμερικανικού Κογκρέσου…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Ησυχία! Oι ηγέτες συσκέπτονται

Εν 21ω αιώνα, πανάκριβα πολεμικά αεροσκάφη επιφέρουν πλήγματα θαυμαστής ακριβείας, περισσότερο στη Συρία, αλλά και σε Ιράκ, Αφγανιστάν, Υεμένη… Ταυτοχρόνως, ο αιώνας μεταμφιέζεται σε μεσαίωνα φρικαλεοτήτων, με χαλιφάτα, αποκεφαλισμούς «απίστων» από τους τζιχαντιστές. Αλλά, κυρίως, όταν αντί για αποτελεσματικές αερομεταφορές προσφύγων εμπόλεμων περιοχών, γινόμαστε μάρτυρες μια επαίσχυντης περιφοράς, παγίδευσης, ουσιαστικά αργού βασανισμού γυναικόπαιδων και ευάλωτων ανθρώπων, στο πουθενά…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Το πόρισμα για το δυστύχημα στο Αλμπαθέτε
Μοιράζει τις ευθύνες σε εταιρία και πιλότους

Στις 26 Ιανουαρίου του 2015, η Πολεμική Αεροπορία και η Ελλάδα θρήνησαν δύο πιλότους, που έχασαν τη ζωή τους όταν το αεροπλάνο, το οποίο χειρίζονταν, έπεσε πάνω σε άλλα ΝΑΤΟικά, στην ισπανική αεροπορική βάση του Αλμπαθέτε. Το ελληνικό αεροπλάνο συμμετείχε σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα-άσκηση του ΝΑΤΟ στην ιβηρική χώρα…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Χρυσή μπίζνα με προϊόντα τα παιδιά

«Η μητέρα μοιάζει με πηγή σε βουνό, που ποτίζει το δέντρο στις ρίζες του βουνού. Εκείνη, όμως, που μεγαλώνει το παιδί μιας άλλης μητέρας μοιάζει με το νερό που γίνεται σύννεφο και διασχίζει μια μεγάλη απόσταση για να ποτίσει ένα μοναχικό δέντρο στην έρημο». Ταλμούδ (στο Watkins & Fisher, 2007)…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
ΕΕΤΤ προς Digea: Και η συχνότητες, χάρισμα!

Ο βασικός λόγος που επικαλέστηκε ο Σίμος Κεδίκογλου στην ιστορική του πλέον ανακοίνωση, για να δικαιολογήσει το βάρβαρο κλείσιμο της ΕΡΤ, ήταν η οικονομική επιβάρυνση, που υφίσταντο οι έλληνες πολίτες από τη λειτουργία της. Η αναφορά, ωστόσο, του υπουργού Υποδομών και Δικτύων, Χρήστου Σπίρτζη, προς τον εισαγγελέα, που φέρνει στη δημοσιότητα το Hot Doc, σχετικά με το ρόλο που έπαιξε η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων κατά τη δημοπράτηση των τηλεοπτικών ψηφιακών συχνοτήτων υπέρ της Digea, οδηγεί στο συμπέρασμα πως κάποιοι λειτουργοί ζημίωσαν το δημόσιο συμφέρον. Υπό πολιτική καθοδήγηση;
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Σαββαΐδου και στο βάθος Κόκκαλης και απόλυτη σιωπή…

Η πρώην γενική γραμματέας Εσόδων, Αικ. Σαββαΐδου, ελέγχεται από τη Δικαιοσύνη, γιατί, σύμφωνα με όσα της καταλογίζουν οι εισαγγελείς Γιάννης Δραγάτσης και Αγγελική Τριανταφύλλου, απέτρεψε την είσπραξη προστίμου 78 εκατομμυρίων από εταιρία, η οποία είχε κόψει εικονικά τιμολόγια για να εμφανίσει την τοκογλυφία στην οποία επιδιδόταν ως συναλλαγές. Η Σαββαΐδου, αντί να υπογράψει τις διαδικασίες που θα οδηγούσαν σε καταλογισμό των προστίμων, ζήτησε τον επανέλεγχο της εταιρίας. Δηλαδή, αμφισβήτησε τα πορίσματα των εφοριακών, που αφορούσαν την τοκογλυφία, και έδειξε να πιστεύει τους υπευθύνους της εταιρίας, που έλεγαν πως επρόκειτο για πραγματικές συναλλαγές. Ως εδώ η υπόθεση φαντάζει ως μια υπόθεση εξυπηρέτησης μιας άγνωστης εταιρίας, η οποία, ακόμη και αν δεν έκανε τοκογλυφία, έπρεπε να πληρώσει και στη συνέχεια να προσφύγει – όπως είναι αναγκασμένες να κάνουν ακόμα και ταβέρνες, στις οποίες η εφορία καταλογίζει πως δεν έκοψαν αποδείξεις…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Η «προσωπική εγγύηση» και τα κόκκινα δάνεια

Οι πιέσεις του κουαρτέτου για τους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας είναι ένα από τα κεντρικά ζητήματα της διαπραγμάτευσης, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα κλείσει εντός του Νοεμβρίου. Το κουαρτέτο θεωρεί ότι αν δεν υπάρχει απειλή έξωσης και πλειστηριασμού τα νοικοκυριά δεν θα πληρώνουν. Συνδυασμένες πληροφορίες, πάντως, δείχνουν πως τα ξένα κερδοσκοπικά funds επιδιώκουν εισβολή στην ελληνική αγορά, προφανώς για να ψωνίσουν τα στεγαστικά δάνεια στο 30% και να πουλήσουν στη συνέχεια τα ακίνητα είτε σε εταιρίες διαχείρισης ακινήτων είτε στη λιανική αγορά των γερμανών συνταξιούχων…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Αλί ο εκβιαστής

Κυριακή σήμερα, ωραίο ημέρα, Αλί ήθελε πολύ είναι τώρα στο Βιέννη και βάζει μουσική Νίκο Σκαλκώτα, Il mare, suite dal balletto, και κάνει στη υπολογιστή μία σχόλιο για το συγγνώμη Τόνι Μπλερ, που έκανε τόσες μαλακίες στη Ιράκ…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
«Γύπες», «αρπακτικά» και «καρακάξες»

Το τελευταίο διάστημα, το ξενοδοχείο Hilton της Αθήνας γνωρίζει πιένες. Και όχι μόνον γιατί στις νοικιασμένες αίθουσες γίνεται η διαπραγμάτευση των κυβερνητικών στελεχών με τους δανειστές για το πώς θα αντιμετωπιστεί το μέγα θέμα των «κόκκινων» δανείων, αλλά γιατί στους διαδρόμους καιροφυλαχτούν έτοιμοι να πέσουν στα γόνατα για μια ολιγόλεπτη έστω συνάντηση με τους «Δρακουλέσκους» οι συνήθειες ύποπτοι αγγελιοφόροι των ιθαγενών κουκουλοφόρων…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Διαπλοκή: Εφτά ψυχές, ένας στόχος

Η ιστορία έχει το δικό της ενδιαφέρον: Οι μεγαλοεκδότες, σε μια συμμαχία, που αποδείχτηκε πρώτο στάδιο ή πρόδρομος της διαπλοκής, έστειλαν πριν 26 χρόνια τον Ανδρέα Παπανδρέου στο ειδικό δικαστήριο. Και μπορεί τελικώς ο κατηγορούμενος να αθωώθηκε, αλλά εδραιώθηκε τότε η γενική πεποίθηση ότι στην Ελλάδα η «μαφία» της κατ’ ευφημισμόν ενημέρωσης έχει τη δυνατότητα και τη δύναμη να καθίζει στο σκαμνί ακόμα και έναν πρωθυπουργό, ο οποίος έχει εκλεγεί με μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Είναι δύσκολο να είσαι ωραίος Τύπος

Το νομοσχέδιο για τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είναι μια πραγματικότητα. Μια δεύτερη πραγματικότητα είναι οι αντιδράσεις των μιντιαρχών απέναντι στο νομοσχέδιο. Οι ψυχές και οι Ψυχάρηδες των συγκροτημάτων έχουν πάψει να επιχειρηματολογούν για το πόσο αναγκαίοι είναι στο επιχειρηματικό και μιντιακό τοπίο, κι απλώς δείχνουν ποιοι είναι, πράγμα το οποίο δεν στοιχειοθετεί το «αναγκαίος» αλλά ικανοποιεί την ανάγκη τους.
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 87 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Η μέρα που τον καθήλωσε σε αναπηρική καρέκλα

Ο πιο -κατά κοινή ομολογία- αντιδημοφιλής ευρωπαίος πολιτικός και υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ζει και δρα σ’ ένα αναπηρικό καροτσάκι από τις 12 Οκτωβρίου 1990.
Έμεινε παράλυτος στα κάτω άκρα όταν έπεσε θύμα δολοφονικής επίθεσης, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας. Στις 2 Δεκεμβρίου θα διεξάγονταν οι πρώτες εκλογές μετά τη γερμανική ενοποίηση.
Τις εκλογές είχε προκηρύξει ο χριστιανοδημοκράτης καγκελάριος Χέλμουτ Κολ, ο οποίος ήταν ο αρχιτέκτονας της γερμανικής ενοποίησης, ελπίζοντας σε μία θριαμβευτική επικράτηση της κεντροδεξιάς κυβερνητικής συμμαχίας, που την αποτελούσαν οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU), οι Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας (CSU) και οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP).
O υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης Κολ, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ένας 48χρονος πρώην εφοριακός και επίδοξος δελφίνος του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών, με το οποίο είχε εκλεγεί για πρώτη φορά βουλευτής το 1972, περιόδευε στην εκλογική του περιφέρεια στο ομοσπονδιακό κρατίδιο της Βάδης – Βυρτεμβέργης, διεκδικώντας μία ακόμη επανεκλογή στην Ομοσπονδιακή Βουλή.
Το βράδυ της 12ης Οκτωβρίου βρέθηκε στο Όπεναου, ένα κεφαλοχώρι στο Μέλανα Δρυμό, κοντά στα σύνορα με τη Γαλλία, το οποίο είθισται να ψηφίζει Χριστιανοδημοκράτες. Στους 300 ενθουσιώδεις ψηφοφόρους του, που πήγαν στην τοπική μπυραρία για να τον ακούσουν, βρισκόταν και ο παρολίγον δολοφόνος του, Ντίτερ Κάουφμαν.
Γύρω στις 10 το βράδυ και μετά το τέλος της ομιλίας του, ο Σόιμπλε συνομιλούσε σε χαλαρό κλίμα με τους ψηφοφόρους του. Τότε, ο 31χρονος βοηθός τοπογράφου Ντίτερ Κάουφμαν, αφού περίμενε καρτερικά να τελειώσει την ομιλία του ο τότε υπουργός Εσωτερικών, έβγαλε από τη μαύρη δερμάτινη καμπαρντίνα του ένα 38άρι περίστροφο τύπου Smith &Wesson, το οποίο είχε κλέψει από τον πατέρα του, και πυροβόλησε τρεις φορές προς το μέρος του Σόιμπλε.
Δύο σφαίρες πέτυχαν τον γερμανό πολιτικό, η μία συνέθλιψε τη δεξιά πλευρά του σαγονιού του και η άλλη καρφώθηκε στη σπονδυλική του στήλη, ενώ η τρίτη τραυμάτισε έναν από τους σωματοφύλακές του, ο οποίος προσπάθησε ενστικτωδώς να τον προστατέψει.
Ο δημοσιογράφος και φίλος του Σόιμπλε, Χανς-Πέτερ Σιτζ, που ήταν αυτόπτης μάρτυρας, ανακαλεί στη μνήμη του το περιστατικό λέγοντας πως «αρχικά νόμιζα ότι έσκασαν δύο μπαλόνια, που ήταν άφθονα στην αίθουσα, μέχρις ότου είδα τον Σόιμπλε να σωριάζεται δίπλα μου και να ψελλίζει “δεν αισθάνομαι το πόδι μου”».
Και συμπληρώνει: «Αποτελούσε τη μεγάλη ελπίδα του Χέλμουτ Κολ. Προδιαγραφόταν μια σπουδαία καριέρα. Το μοιραίο βράδυ είχε συνεπάρει τα πλήθη με το λόγο που εκφώνησε, αποσπώντας θερμό χειροκρότημα». «Η κόρη του», διηγείται, «η Κριστίν ούρλιαζε, βλέποντας τον πατέρα της πεσμένο στο έδαφος».
Ο αιφνιδιασμός της αστυνομίας ήταν πλήρης, καθώς δεν μπόρεσε να προστατεύσει τον πολιτικό της προϊστάμενο. Ο Σόιμπλε μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Φράιμπουργκ, όπου ξεκίνησε ένας αγώνας δρόμου των γιατρών για να τον κρατήσουν στη ζωή.
Μετά από επίπονες προσπάθειες, οι γιατροί κατάφεραν να σώσουν τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά με τίμημα να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του σε αναπηρική καρέκλα, καθώς η δεύτερη σφαίρα, που έπληξε τη σπονδυλική του στήλη, είχε προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά. Εν τέλει, ο κ. Σόιμπλε πήρε εξιτήριο από την κλινική Λάνγκερσταϊνμπαχ στις 22 Νοεμβρίου 1990.
Ποιος ήταν ο δράστης
Ο δράστης της επίθεσης, Ντίτερ Κάουφμαν, ήταν γιος δημάρχου της περιοχής και στα νιάτα του, θέλοντας να αναζητήσει την προσωπική του ελευθερία και την αυτοεπιβεβαίωση, έφυγε από τη Γερμανία και έζησε για πολλά χρόνια στην Ασία. Επίσης, ο Κάουφμαν υπήρξε χρήστης ναρκωτικών, γεγονός που του δημιούργησε σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα.
Στους αστυνομικούς, που τον συνέλαβαν, δήλωσε ότι ήθελε να εκδικηθεί το γερμανικό κράτος, και με δεδομένο ότι ο Σόιμπλε αποτελεί σύμβολο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας ήθελε με την πράξη του αυτή να του προκαλέσει ψυχολογικό αλλά και σωματικό τρόμο.
Το Μάιο του 1991, προσήχθη σε δίκη, αλλά κρίθηκε ανίκανος για τον καταλογισμό της πράξης του, καθώς έπασχε από βαριάς μορφής σχιζοφρένεια, με αποτέλεσμα να εγκλεισθεί σε ψυχιατρείο και να αφεθεί ελεύθερος υπό όρους το φθινόπωρο του 2004.
Η πολιτική «εκτόξευση» του Σόιμπλε
Αρχικά, υπήρχαν επιφυλάξεις για το εάν ο Σόιμπλε θα μπορούσε να ασκεί τα καθήκοντά του επιτυχώς, όμως έξι μόλις εβδομάδες μετά την απόπειρα δολοφονίας, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε όχι μόνο επέστρεψε στους γνώριμους ρυθμούς της ζωής του, αλλά και στο πολιτικό του γραφείο, αποδεχόμενος το παιχνίδι που του επιφύλαξε η μοίρα.
Η απόπειρα δολοφονίας του εκτόξευσε τη δημοφιλία του. Εξελέγη πανηγυρικά βουλευτής στις εκλογές, που διεξήχθησαν στις 2 Δεκεμβρίου 1990, συνεχίζοντας την πολιτική του καριέρα από το αναπηρικό καροτσάκι. Η δημοφιλία του αυξήθηκε ακόμα περισσότερο στις 12 Οκτωβρίου 1995, όταν συγχώρεσε δημοσίως τον παρ’ ολίγον δολοφόνο του.
Το 1991 ο καγκελάριος της ενοποίησης, Χέλμουτ Κολ, του παρέδωσε τα ηνία του CDU, και ο Σόιμπλε επέστρεψε δριμύτατος στην κεντρική πολιτική σκηνή ως πρόεδρος πλέον της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης. Ο Κολ του αναγνώριζε έτσι τον καθοριστικό ρόλο, που διαδραμάτισε, από τη θέση του υπουργού Εσωτερικών, στην πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Ως εκ τούτου, αναδεικνύεται σε κεντρική φιγούρα της γερμανικής πολιτικής. Στη Γερμανία θεωρήθηκε από τις σημαντικότερες προσωπικότητες, που ανέδειξε το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα τις τελευταίες δεκαετίες, και μπορεί να συγκριθεί μόνο με τον Χέλμουτ Κολ.
Μάλιστα, πολλοί έχουν εκφράσει την άποψη πως ήταν πολύ πιθανόν να είχε περάσει το κατώφλι της καγκελαρίας, αν οι Χριστιανοδημοκράτες δεν έχαναν τις εκλογές του 1998 και δεν βρισκόταν στο δρόμο του η ανατολικογερμανίδα Άνγκελα Μέρκελ.
άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc#81, τον Ιούλιο του 2015
Extra Hot άρθρο
Τα κόκκινα και τα γκρίζα δάνεια και οι διοικήσεις των τραπεζών

Δύο παράξενα πράγματα έχουν συμβεί τελευταία στο χώρο των τραπεζών και φαίνεται πως ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας το κατάλαβε, γι’ αυτό και στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησής του επεσήμανε πως είναι η «τελευταία ευκαιρία» για την εξυγίανσή τους, καθώς «οι προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις απέτυχαν παταγωδώς». Ξεκαθάρισε επίσης ότι «οι τράπεζες που θα χρειαστούν ανακεφαλαιοποίηση θα έχουν και τις ανάλογες διοικήσεις»…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Ο Αλί στη Τζιχάντ

Αλί τόσα χρόνια γράφει στη περιοδική Hot Doc ποτέ δε ζήτησε τίποτα από εκδότη. Μόνο 5 φορές αύξηση, 21 φορές να τη διορίσει στη δημόσιο, και 11 φορές να τη γνωρίσει τη Ραχήλ Μακρή. Εκδότη, δεν ενέδωσε ποτέ σε καμία αίτημα τη Αλί. Μια φορά που την έπρηζε πολύ, φίλο Βαξεβάνη υποσχέθηκε τη γνωρίσει σε Νίκο Νικολόπουλο, αντί για Ραχήλ Μακρή…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Λέσβος
Το νησί της προσφυγιάς

Λεπτά πριν την προσγείωση του αεροπλάνου στο «Οδυσσέας Ελύτης», το πρώτο πράγμα που παρατηρείς κοιτώντας από το παράθυρο είναι οι εκατοντάδες πορτοκαλί κουκίδες στα παράλια. Αυτά τα σωσίβια αποτέλεσαν το μόνο διαβατήριο από τη μία όχθη στην άλλη, για μία ζωή μακριά από τους βομβαρδισμούς και τις σφαίρες των εχθροπραξιών στις χώρες της Μέσης Ανατολής…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Κίνα
Τα νέα πρόσωπα του Κόκκινου Δράκου

Πώς συνδυάζεται ο κομμουνισμός με τον άκρατο καπιταλισμό; Ποια είναι τα νέα πρόσωπα του Κόκκινου Δράκου; Πώς ένας άνθρωπος μπορεί να διοικεί την αχανή αυτή χώρα; Ποιους συνδέει σήμερα ο Δρόμος του Μεταξιού;
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
MEGAλα δάνεια, MEGAλη διαπλοκή

Στις 31 Δεκεμβρίου του 2012, το κανάλι MEGA, δηλαδή η επιχείρηση ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ των μεγαλοεκδοτών, χρωστούσε σε οκτώ ελληνικές τράπεζες 125 εκατομμύρια ευρώ. Οι έξι από αυτές τις τράπεζες, το 2012, σε εποχή κρίσης δηλαδή και στενής τραπεζικής πολιτικής, χορήγησαν στο «μεγάλο» κανάλι κοινοπρακτικό δάνειο 98 εκατομμυρίων ευρώ. Τα 88 από αυτά τα εκατομμύρια χρησιμοποιήθηκαν για αναδιάρθρωση των υπαρχόντων δανείων και τα 10 εκατομμύρια για να λειτουργήσει το κανάλι. Η σικ φράση «αναδιάρθρωση δανείων» περιγράφει την απόφαση των τραπεζών να δώσουν δάνειο για να αποπληρωθούν τα προηγούμενα και να ξεκινήσει ένας νέος κύκλος δανείων, όπου η επιχείρηση ξεκινά από μηδενική βάση ενώ νομικά διατηρεί την εικόνα του πελάτη που αποπληρώνει τα δάνεια. Όλη αυτή η διαδικασία είναι πρακτικά η απόφαση των τραπεζών να κρατήσουν στον αναπνευστήρα μια επιχείρηση, που από το 2004 δανείζεται συνεχώς και από το 2009 έχει δείξει πως πεθαίνει. Όχι μόνο τη δανείζουν, αλλά την πληρώνουν και με διαφήμιση. Το 2013, ο οικονομικός εισαγγελέας ζήτησε από την Τράπεζα της Ελλάδος να παραδώσει πόρισμα, που αφορά το δανεισμό του MEGA. Το πόρισμα παραδόθηκε και είναι αποκαλυπτικό, αν και φροντίζει να μην μπαίνει στην ουσία του θέματος. Στα μάτια ενός εισαγγελέα, οι περιγραφές του δανεισμού μπορεί να φαντάζουν σαν μια σειρά από νόμιμες ενέργειες, αλλά τα πραγματικά γεγονότα περιγράφουν μια σκανδαλώδη διαδικασία, που χαρακτηρίζεται με μια λέξη που δεν έχει πάντα νομικές επιπτώσεις: Διαπλοκή…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Καταλονία
Ο πικρός δρόμος προς την ανεξαρτησία

Την 11η Σεπτεμβρίου, ημέρα εθνικής εορτής της Καταλονίας, περίπου 1,5 εκατομμύριο Καταλανοί βγήκαν στους δρόμους για να θυμηθούν ξανά την απώλεια του «ονείρου» της ανεξαρτησίας τους στο μακρινό 1714 αλλά και να στείλουν ένα σαφές μήνυμα για τις τοπικές εκλογές, που θα ακολουθούσαν, λίγες μέρες αργότερα. Μια έμπρακτη απόδειξη ότι τουλάχιστον οι μισοί κάτοικοι της περιφέρειας δηλώνουν «παρών» στο κάλεσμα των πολιτικών δυνάμεων, που απαιτούν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για απόσχιση από την Ισπανία. Παρ’ όλα αυτά, οι κάλπες της 27ης Σεπτεμβρίου έδειξαν μεν ότι το πολιτικό κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας είναι ισχυρό, όμως αυτό δεν αρκεί για να ανατρέψει τα σχέδια της Μαδρίτης, η οποία αναζήτησε και βρήκε στιβαρούς συμμάχους στις Βρυξέλλες αλλά και στα παγκόσμια οικονομικά κέντρα…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Εκρηκτική ασάφεια γύρω από τη Συρία

Η έναρξη των ρωσικών βομβαρδισμών θέσεων του ISIS στη Συρία μοιάζει να κατέλαβε εξαπίνης τους Δυτικούς και υποχρέωσε σε μια σειρά αναθεωρήσεων. Μεταξύ άλλων, της τακτικής, που ακολουθούσε μέχρι πρόσφατα η ηγεσία των ΗΠΑ, να εξοπλίζει, εκπαιδεύει και ενισχύει «φιλικές» ομάδες ανταρτών σε χώρες του πάλαι ποτέ «άξονα του κακού», που εκ των υστέρων αποδεικνύονται πιο επικίνδυνοι από τους διακηρυγμένους αντιπάλους. Ο τωρινός άξονας; Το πόρισμα δεν έχει ολοκληρωθεί, ενώ παράλληλα είναι σε εξέλιξη μία άνευ προηγουμένου διεθνής τραγωδία. Εκατομμύρια Συρίων στους δρόμους της προσφυγιάς, με μια Ευρώπη απρόθυμη και δυσλειτουργική στην αντιμετώπιση αυτής της κρίσης. Εκατόμβη νεκρών από ύποπτες επιθέσεις αυτοκτονίας στην Άγκυρα. Ένα ποτάμι αίματος και καταστροφών, ως «παράπλευρη απώλεια» των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που σχεδιάζονται επί χάρτου. Και μέσα στην αναμπουμπούλα, οι λύκοι χαίρονται. Αναζωπύρωση των επιθέσεων Ισραηλινών κατά Παλαιστινίων, πόλεμος «χαμηλής έντασης» στην Υεμένη κι ο χαλίφης του τρόμου, Μπαγκνατί, να βγαίνει αλώβητος από πλήγμα των ιρακινών δυνάμεων, όπως άλλοτε ο Οσάμα Μπιν Λάντεν. Σαν παραμύθι-εφιάλτης, με σπαρακτικό τέλος…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Πολύ κακό για να μην είναι αληθινό!

Με την πρώτη ανάγνωση, όλοι θα αναφωνήσουν ότι πρόκειται απλώς για μια ακραία θεωρία συνωμοσίας κι ότι τίποτε από αυτά δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
ΦΡΙΝΤΑ ΚΑΛΟ
¡Viva la vida!

Η εικόνα της, τα έντονα φρύδια και το χνούδι στο πάνω χείλος, είναι ίσως πιο αναγνωρίσιμη από τους πίνακές της. Η Φρίντα Κάλο, σχεδόν άγνωστη μέχρι τη στιγμή που γράφτηκε η βιογραφία της και έγινε ταινία η ζωή της, έχει πλέον καθιερωθεί ως ένα πολιτιστικό είδωλο. Είναι η ηρωίδα, που με ένα κορμί «σπασμένο» κατάφερε να χαράξει το δικό της δρόμο, η γυναίκα με την πολυτάραχη μυθιστορηματική ζωή. Θα αδικούσαμε όμως πολύ την πραγματική της φύση αν παραμέναμε μόνο σε αυτό, γιατί πάνω απ’ όλα η Φρίντα Κάλο ήταν μια κόρη της Επανάστασης…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Δεν υπάρχει ανάπτυξη με διαφθορά

Ακόμη και στη διαδικασία παρουσίασης των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, η επιχειρηματικότητα παρουσιάστηκε ως μια αναγκαία συνθήκη για να βγει η Ελλάδα από το τέλμα. Είναι μια πραγματιστική αντίληψη. Ανεξάρτητα με το τι θα γίνει στο μέλλον με το χρέος, η χώρα πρέπει να ρίξει μια ματιά στην παραγωγική της βάση, στους ανθρώπους που θέλουν να δημιουργήσουν, στις νέες ιδέες και την ανάπτυξή τους. Η Αριστερά, για πρώτη φορά, φεύγει από το βολικό κάποιες φορές μοτίβο πως για όλα φταίει μια καταστραμμένη οικονομία και αναγκαστικά προσεγγίζει το ερώτημα τι κάνουμε σε μια τέτοια οικονομία. Το παλιό μαρξιστικό «εποικοδόμημα», που δομείται πάνω στη «βάση» που είναι η οικονομία, αποδεικνύεται πιο δύσκολο στην ανάλυση και τις συνταγές απ’ ό,τι πίστευαν οι εραστές του αριστερού εμπειρισμού. Ώσπου να φτιαχτεί η οικονομία και πολλές φορές για να φτιαχτεί η οικονομία χρειάζεται όχι μόνο να οραματίζεσαι τις γενικές σχέσεις που πρέπει να τη διέπουν, και μάλιστα τοποθετημένες υπέρ των συμφερόντων του εργαζόμενου, αλλά και να εξυπηρετείς κάθε μέρα τον εργαζόμενο…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Ένας σύντομος πόλεμος

Στην εκπνοή του καλοκαιριού του 1896, οι Βρετανοί συγκέντρωσαν ξαφνικά στο λιμάνι της Ζανζιβάρης τρία καταδρομικά, δύο κανονιοφόρους, 150 πεζοναύτες και 900 Ζανζιβαρινούς, πιστούς στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στόχος, το παλάτι του Σουλτάνου Χαλίντ μπιν Μπαργκάς, ο οποίος είχε διαδεχθεί μετά το θάνατό του τον φιλοβρετανό Σουλτάνο Χαμάντ μπιν Θουγουαΐνι. Ωστόσο, δεν είχε πάρει την έγκριση του βρετανικού θρόνου γι’ αυτό και του έστειλαν τελεσίγραφο να εγκαταλείψει το παλάτι…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Βαγγέλης Προβιάς
«Ποιος μπορεί να πει με απτούς όρους τι κάνει έναν εραστή εξαιρετικό;»
Βιβλιοπροτάσεις

«Η δημιουργική γραφή δεν κάνει τους ανθρώπους συγγραφείς. Η δουλειά τους, τους κάνει. Αυτό που τους δίδει όμως είναι ένα ξεκάθαρο και βιωμένο μήνυμα. Ότι αν θέλουν, μπορούν να γίνουν. Και την αυτοπεποίθηση να ξεκινήσουν», λέει στο Hot Doc o Βαγγέλης Προβιάς, συγγραφέας, μπλόγκερ, εισηγητής σεμιναρίων δημιουργικής γραφής στο Λεξικοπωλείο και συντονιστής της «Ομάδας Συγγραφής Πεζογραφίας» του προγράμματος Greece-UK Creative Writing Exchange, που διοργανώνει το Βρετανικό Συμβούλιο σε συνεργασία με το Kingston Writing School του Λονδίνου… Το πρώτο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Τα Μαύρα Παπούτσια της Παρέλασης», κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ολκός τον Ιούνιο του 2014 και σε λιγότερο από ένα χρόνο έφτασε στη γ’ έκδοση…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Δεξιές αγωνίες

Δεν χρειάζεται να είσαι πολιτικός αναλυτής, για να διαπιστώσεις ότι μετά τις εκλογές η ΝΔ δεν αισθάνεται καθόλου καλά. Δεν είναι καθόλου καλά. Τα ψέματα με τον ψευτράκο και τον αγύρτη Τσίπρα τελείωσαν όταν άνοιξαν οι κάλπες και ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε πρώτος με μεγάλη διαφορά. Το τέλμα της κάποτε μεγάλης Κεντροδεξιάς αποδείχτηκε μόνιμη κατάσταση – δεν ξεκολλάει με τίποτε από τα ιστορικά χαμηλά ποσοστά της. Και το μέλλον δείχνει όχι απλώς άδηλο, αλλά μαύρο, αν δεν υπάρξουν οι αλλαγές που απαιτούν οι καιροί…
Άρθρο από το περιοδικό HOTDOC Τεύχος 86 (B' Οκτώβριος 2015)
για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο.
Οι Αμερικανοί και ο έλληνας κατάσκοπος των υποκλοπών

Το μαύρο AUDI πλησίασε στην μπάρα που έκλεινε την είσοδο στις εγκαταστάσεις του κτιρίου της οδού Εθνικής Αντιστάσεως στο Χαλάνδρι. Ο φύλακας στο γυάλινο κουβούκλιο έριξε μια ματιά και αναγνώρισε τον οδηγό. Δεν χρειαζόταν στοιχεία. Το συγκεκριμένο αυτοκίνητο και ο οδηγός δεν έπρεπε να έχουν κανένα έλεγχο. Το AUDI πάρκαρε μπροστά στην πόρτα, ακριβώς κάτω από το κόκκινο σήμα της VODAFONE, και ο οδηγός του βγήκε γρήγορα μέσα στην αυγουστιάτικη ζέστη και χάθηκε στο εσωτερικό του κτιρίου. Μια κοπέλα τον περίμενε ακριβώς έξω από το ασανσέρ. Τον χαιρέτησε με χαμόγελο και του παρέδωσε ένα φάκελο. Της χαμογέλασε, τον πήρε κι έφυγε χωρίς καθυστέρηση.
Σε λιγότερο από επτά λεπτά υπολόγιζε να είναι πίσω. Θα έφτανε ως το μέγαρο της ΕΥΠ στην Κατεχάκη, θα παρέδιδε τον φάκελο στο γραφείο του υποδιοικητή και ίσως προλάβαινε να πιει έναν καφέ και να δει ίσως λίγο από Ολυμπιακούς Αγώνες. Αύγουστος 2004. Η Αθήνα ζει στον ρυθμό των Ολυμπιακών. Εθνική υπερηφάνεια, μεγάλες κουβέντες και πολλές ανοιχτές τηλεοράσεις. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες διαξάγονται με ηρεμία, παρά τον εκφοβισμό για πιθανή τρομοκρατική επίθεση. Τα ακριβά συστήματα ασφάλειας που έχουν αγοραστεί, ανάμεσά τους και το C4I, δεν είναι καν σε λειτουργία, για τεχνικούς λόγους. Ο έλληνας πρωθυπουργός, ωστόσο, ξέρει πως δεν θα υπάρξει καμιά τρομοκρατική επίθεση.
Ο ίδιος ο πρέσβης της Παλαιστίνης έχει μεταφέρει στην ελληνική πλευρά τη διαβεβαίωση της Αλ Κάιντα πως δεν πρόκειται να επιχειρήσει κανένα χτύπημα στην Ελλάδα.
Στην αυλή του κτιρίου της ΕΥΠ στην Κατεχάκη, δύο μεγάλα τροχόσπιτα με δορυφορικά πιάτα και παράξενο ηλεκτρονικό εξοπλισμό έχουν εγκατασταθεί και φρουρούνται ακόμη και από τους έλληνες πράκτορες. Οι αμερικανοί χειριστές κρατούν αποστάσεις από το ελληνικό προσωπικό, αφήνοντας μόνο δύο Έλληνες να συνεργάζονται μαζί τους. Η ελληνική Υπηρεσία επίσημα δεν έχει καμιά ιδιαίτερη επιχειρησιακή συμμετοχή, πέρα από τη γενική πληροφόρηση. Οι Αμερικανοί επιλέγουν προσεκτικά για τι πράγμα θα ενημερώσουν τους έλληνες συναδέλφους τους.
Μία φορά τη μέρα μόνο, το υπηρεσιακό AUDI του υποδιοικητή της ΕΥΠ πηγαίνει ως τις κεντρικές εγκαταστάσεις της VODAFONE και ο οδηγός παραλαμβάνει ένα φάκελο με CDs, που περιέχουν συνομιλίες από υποκλοπές που γίνονται σε προεπιλεγμένους στόχους, μέσω του συστήματος καταγραφής του δικτύου κινητής τηλεφωνίας.
Οι Αμερικανοί δηλώνουν συνεχώς ικανοποιημένοι στην διοίκηση της ΕΥΠ.
Μετά το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων και λίγο πριν αποχωρήσουν, εκτός από αναμνηστικές πλακέτες, αφήνουν στην ελληνική ομάδα των συνεργατών τους και ένα δώρο: Ένα φορητό βαλιτσάκι υποκλοπών και μπόλικα ανταλλακτικά.
Ξέρουν πολύ καλά πως η ομάδα θα χρησιμοποιήσει το βαλιτσάκι για τους δικούς της λόγους, για να κάνει «ιδιωτικές» παρακολουθήσεις, αλλά αυτό δεν τους ενδιαφέρει. Οι ίδιοι έχουν αυτό που θέλουν: Την Ελλάδα στο πιάτο, ηλεκτρονικά.
Όταν τα ροζ σύννεφα γίνονται μαύρα
Στις 2 Φεβρουαρίου 2006 τρεις υπουργοί της κυβέρνησης Καραμανλή καλούν τους δημοσιογράφους σε έκτακτη συνέντευξη Τύπου. Ο Θόδωρος Ρουσόπουλος, υπουργός Επικρατείας ,ο Γιώργος Βουλγαράκης, υπουργός Δημόσιας Τάξης, και ο Αναστάσιος Παπαληγούρας, υπουργός Δικαιοσύνης, ανεβαίνουν στο βήμα και αφήνουν εμβρόντητους τους πάντες. Τα τηλέφωνα του πρωθυπουργού, υπουργών, αξιωματούχων του ελληνικού κράτους και δημοσίων προσώπων είναι υπό παρακολούθηση από άγνωστους, από το 2005, μέσα από το δίκτυο της VODAFONE, στης οποίας τις εγκαταστάσεις βρέθηκε παρείσακτο λογισμικό παρακολούθησης. Η κυβερνητική τριάδα επιδεικνύει περίεργα σχεδιαγράμματα και αναλύσεις για να εξηγήσει την τεχνική πλευρά των παρακολουθήσεων. Αλλά δεν δίνει καμία εξήγηση για το γιατί καθυστέρησε ένα χρόνο να ενημερώσει την κοινή γνώμη και για το αν πήρε μέτρα για να βρεθούν οι δράστες.
Στη συνέντευξη Τύπου αφήνονται κάποια υπονοούμενα, πως η τεχνολογική δραστηριότητα της παρακολούθησης εντοπίζεται σε ένα τρίγωνο γύρω από την αμερικανική πρεσβεία, αλλά μόνο αυτό. Αντί για απαντήσεις, από έρευνα ενός χρόνου, ανακοινώνεται πως τόσο το λογισμικό όσο και άλλα στοιχεία που μπορούσαν να οδηγήσουν στους υποκλοπείς έχουν καταστραφεί αντί να αξιοποιηθούν. Ένα σκάνδαλο κατασκοπίας ενάντια στον πυρήνα του κράτους μετατρέπεται σε παράσταση, όπου πολιτικοί αναλύουν τεχνικές λεπτομέρειες αντί να ανησυχούν επειδή κινδυνεύει η εθνική ασφάλεια.
Οι επίσημες διαρροές αφήνουν να εννοηθεί πως οι υποκλοπές ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, μετά από κοινή απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης και των Αμερικανών, για λόγους που αφορούσαν στην ασφάλεια. Στη συνέχεια όμως κάποιοι, άγνωστοι στην ελληνική κυβέρνηση, χρησιμοποίησαν τον μηχανισμό της παρακολούθησης για να παρακολουθούν 106 έλληνες πολίτες.
Είναι φανερό πως τα ροζ σύννεφα των σχέσεων με την αμερικανική πλευρά έχουν διαλυθεί, αλλά κάποιοι επιμένουν πως με όλα αυτά πέφτουν από τα, μαύρα έστω, σύννεφα της μπόρας. Σε κάθε περίπτωση όμως δεν κατονομάζεται δράστης. Κάποιος, κάπου, κάποτε άνοιξε μια τρύπα ασφαλείας στη μέση της ελληνικής επικράτειας, αλλά δεν τον ξέρει κανείς. Ούτε η ΕΥΠ.
Το έξυπνο λογισμικό αναζητά βλάκες
Η ελληνική κυβέρνηση και οι υπηρεσίες του κράτους γνώριζαν για τις παρακολουθήσεις ένα χρόνο πριν. Στις 25 Ιανουαρίου 2005, η εταιρία κινητής τηλεφωνίας Q-telecom, η οποία χρησιμοποιεί το δίκτυο της Vodafone, διαμαρτύρεται γιατί μηνύματα που φεύγουν από χρήστες της δεν φτάνουν ποτέ στον προορισμό τους. Για το πρόβλημα ενημερώνεται η ERICSSON, η οποία είναι η προμηθεύτρια εταιρία του λογισμικού που χρησιμοποιεί η VODAFONE.
Η ERICSSON εντοπίζει πως στο σύστημα υπάρχει παρείσακτο λογισμικό και ενημερώνει την VODAFONE .
Στις 7 Μαρτίου 2005, ο διευθύνων σύμβουλος της VODAFONE έχει πλήρη ενημέρωση πως στις εγκαταστάσεις κινητής τηλεφωνίας υπάρχει λογισμικό υποκλοπών.
Στις 8 Μαρτίου, στην εταιρία λαμβάνει χώρα σύσκεψη, στην οποία συζητείται το θέμα.
Συμμετέχει ο Κώστας Τσαλικίδης, στέλεχος της εταιρίας, ο οποίος μάλιστα είχε παραλάβει το σύστημα νόμιμης συνακρόασης από την ERICCSON στο παρελθόν. Την ίδια μέρα ο Κορωνιάς δίνει εντολή να απομακρυνθεί το λογισμικό των παράνομων παρακολουθήσεων από το σύστημα. Δεν ενημερώνει ούτε την Εισαγγελία ούτε την ΑΔΑΕ, η οποία είναι κατά νόμο υπεύθυνη. Την επόμενη μέρα, ο Τσαλικίδης βρίσκεται κρεμασμένος στο σπίτι του. Στις 10 Μαρτίου, ο Κορωνιάς ενημερώνει το πρωθυπουργικό γραφείο για τις υποκλοπές. Τέσσερις μέρες αφότου έμαθε για τις υποκλοπές.
Στις 11 Μαρτίου, ο διοικητής και ο υπο- διοικητής της ΕΥΠ ενημερώθηκαν από τον υπουργό Δημόσιας Τάξης για την κατάσταση και έλαβαν εντολή έρευνας. Τον Ιούλιο, συνέταξαν ένα πόρισμα, το οποίο –όπως θα δούμε αργότερα– είναι περισσότερο αποπροσανατολιστικό παρά διευκρινιστικό για το τι συνέβη.
Μόλις τον Φεβρουάριο του 2006, η αρμόδια αρχή, η ΑΔΑΕ, ενημερώνεται ταυτόχρονα με την κοινή γνώμη για την υπόθεση και ξεκινά έρευνα. Πολλά από τα στοιχεία έχουν ήδη καταστραφεί.
Η VODAFONE δίνει ελλειπή στοιχεία στην έρευνα της ΑΔΑΕ. Η Αρχή προχωρά σε επιτόπιες έρευνες, κατασχέσεις στοιχείων και προσομοιώσεις λειτουργίας του συστήματος για να δει τι συνέβη. Ανακαλύπτει, όπως περιγράφεται στο απόρρητο πόρισμά της, ότι η εγκατάσταση του παρείσακτου λογισμικού έγινε σε τρία από τα κέντρα, στις αρχές Αυγούστου, λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες δηλαδή. Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι υπό παρακολούθηση αριθμοί διαγράφηκαν και στη συνέχεια ξαναμπήκαν στο σύστημα τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο. Στη ψηφιακό κέντρο της Παιανίας (εγκαταστάσεις ΙΝΤΡΑΚΟΜ), η εγκατάσταση λογισμικού παρακολούθησης έγινε τον Οκτώβριο του 2004, μετά τους Ολυμπιακούς. Η φόρτωση αυτού του λογισμικού ήταν που επέφερε την ανωμαλία στην απο- στολή μηνυμάτων της Q-telecom και την τυχαία ανακάλυψή του.
Το λογισμικό, σύμφωνα με το πόρισμα της ΑΔΑΕ, τοποθέτησαν ειδικευμένα άτομα, τα οποία είχαν πρόσβαση στα ψηφιακά κέντρα. Στην Παιανία υπήρχαν 33 άτομα που είχαν πρόσβαση, ανάμεσά τους και ο χρήστης TSALIKID (προφανώς Τσαλικίδης). Παρότι εντοπίστηκε ακριβώς η ώρα τοποθέτησης του λογισμικού, δεν βρέθηκε ποιος ήταν αυτός που βρισκόταν στον χώρο, γιατί η VODAFONE είχε καταστρέψει τα βιβλία εισόδου εξόδου στις εγκαταστάσεις.
Το παρείσακτο λογισμικό ενεργοποιούσε το λογισμικό νόμιμης συνακρόασης. Κατάφερνε όμως να κρύβεται από τεχνικούς ελέγχους και να σβήνει τα ίχνη του χωρίς να δημιουργεί συναγερμούς, όπως συμβαίνει όταν σβήνονται ίχνη στο σύστημα. Πρόσθετε στο ψηφιακό κέντρο έναν χρήστη και είχε προεγκατεστημένο ένα συνθηματικό. Δίνοντας οποιαδήποτε αθώα εντολή και προσθέτοντας στο τέλος έξι κενούς χαρακτήρες και ENTER, μπορούσαν να εισαχθούν στη συνέχεια αριθμοί υπό παρακολούθηση. Παρείχε ακόμη τη δυνατότητα να προσδιορίζεται η θέση και η κίνηση των υπό παρακολούθηση αριθμών.
Τηλέφωνα-σκιές και σκιές πρακτόρων
Το σύστημα έστελνε τη συνομιλία σε προκαθορισμένα τηλέφωνα-σκιές, τα οποία μπορούσαν να στείλουν με τη σειρά τους για καταγραφή τις συνομιλίες αλλού. Υπήρχαν 14 τέτοια τηλέφωνα- σκιές. Η θέση αυτών των τηλεφώνων θα μπορούσε να προσδιοριστεί πλήρως, αν η ΑΔΑΕ είχε ενημερωθεί ώστε να επέμβει. Πράγμα που δεν έγινε, όπως και πολλά άλλα.
Τα τηλέφωνα-σκιές ήταν χωρισμένα σε δύο ομάδες. Η κάθε ομάδα δεν είχε καμία διασύνδεση με την άλλη. Αν υπήρχε μια κλήση σε κάποιο κινητό της ομάδας, και αυτό ήταν απασχολημένο, τότε γινόταν προώθηση της κλήσης σε άλλο κινητό της ομάδας. Τα τηλέφωνα-σκιές έκαναν κλήσεις μόνο για να ανανεώσουν χρόνο ομιλίας. Κάποια από αυτά δέχονταν μηνύματα από κέντρα μηνυμάτων στη Μεγάλη Βρετανία, τις ΗΠΑ, την Αυστραλία, τη Σουηδία και από δορυφορικό τηλέφωνο στη Ρωσία.
Οι κυψέλες από τις οποίες παίρνουν σήμα τα τηλέφωνα-σκιές βρίσκονται κυρίως στο τρίγωνο γύρω από την αμερικανική πρεσβεία. Ογδόντα δύο τηλέφωνα επικοινωνούν με τα τηλέφωνα-σκιές.
Οι περισσότερες κλήσεις φαίνεται να μην έχουν σχέση με τις υποκλοπές, καθώς πρόκειται για τηλέφωνα που καλούν στην πραγματικότητα τον προ- ηγούμενο χρήστη του τηλεφώνου, που είναι ένας συνδρομητής ο οποίος δεν το έχει πια. Υπάρχουν όμως τηλέφωνα που σχετίζονται με τις υποκλοπές. Ένα κινητό τηλέφωνο με αριθμό 69446975** εμφανίζεται να επικοινωνεί με τρία τηλέφωνα-σκιές, πράγμα που το καθιστά άμεσα σχετιζόμενο μαζί τους. Στο άκρως απόρρητο πόρισμα της ΕΥΠ για τις υποκλοπές, παρότι εντοπίζεται η σημασία αυτής της «σύμπτωσης», η έρευνα δεν προχωράει. Αυτή η λεπτομέρεια, μαζί με ένα μοιραίο λάθος όμως, ήταν που οδήγησε στο δράστη των υποκλοπών. Η εξέταση της σύμπτωσης από τον τότε εισαγγελέα Εφετών Δημήτρη Δασούλα οδήγησε απευθείας σ τ η ν αμερικανική πρεσβεία.
Ο πράκτορας «Μάρκος Πέτρου» και η αμερικανική πρεσβεία
Η αρχική ανάληψη της εισαγγελικής έρευνας για τις υποκλοπές από τον Δημήτρη Παπαγγελόπουλο οδήγησε σε 13 μόλις καταθέσεις. Το 2006, την ανάκριση ανέλαβε ο εφέτης ανακριτής Παν. Πετρόπουλος, ο οποίος τελικά την έβαλε στο αρχείο. Είναι μάλλον περίεργο πως στην υπόθεση αυτή δεν ασκήθηκε καμία δίωξη στον διευθύνοντα σύμβουλο της VODAFONE Γ. Κορωνιά, ο οποίος κατέστρεψε αποδεικτικά στοιχεία (το λογισμικό) και δεν ενημέρωσε την αρμόδια αρχή (ΑΔΑΕ) για να ξεκινήσει έρευνα. Το 2010, η υπόθεση άνοιξε και πάλι. Ο εισαγγελέας Εφετών Δημ. Δασούλας στηρίχτηκε περισσότερο σ τ α επιστημονικά στοιχεία από την έρευνα της ΑΔΑΕ και λιγότερο στις καταθέσεις, στις οποίες οι μάρτυρες αναμασούσαν πως δεν ξέρουν τίποτα. Προσπάθησε να εντοπίσει τα σημεία απ’ όπου αγοράστηκαν τα τηλέφωνα-σκιές. Τρία από τα τηλέφωνα-σκιές είχαν αγοραστεί από το κατάστημα κινητής τηλεφωνίας του Θωμά Μπουρτσάλα στον Πειραιά. Ο εισαγγελέας ζήτησε τα τιμολόγια πώλησης από το κατάστημα. Του δόθηκαν και διαπιστώθηκε πως τα τρία τηλέφωνα είχε αγοράσει πελάτης με το όνομα «Μάρκος Πέτρου», στις 8 Ιουνίου 2004. Δεν είχε αγοράσει όμως μόνο τα τρία τηλέφωνα- σκιές αλλά και ένα τέταρτο. Το τέταρτο δεν χρησιμοποιήθηκε στις υποκλοπές ως τηλέφωνο-σκιά, αλλά ο αγοραστής έκανε ένα μοιραίο λάθος. Το έβαλε στην μπρίζα για να φορτίσει κι έτσι έδωσε στο δίκτυο την ταυτότητά του, δηλαδή τον αριθμό ΙΜΕΙ (International Mobile Equipment Identifier). Τοποθέτησε την κάρτα SIM που αντιστοιχούσε στον αριθμό 69429778**, αλλά στη συνέχεια σε αυτή τη συσκευή τοποθετείται μια άλλη κάρτα SIM με αριθμό 69443939**.
Ο εισαγγελέας αναζήτησε τον συνδρομητή του αριθμού που τοποθετήθηκε στο τηλέφωνο που αγοράστηκε από τον «Πέτρου» μαζί με τα τηλέφωνα-σκιές και ανακάλυψε πως είναι η αμερικανική πρεσβεία στην Ελλάδα. Αυτό το τηλέφωνο καλεί ακόμη σταθερούς αριθμούς της πρεσβείας, καθώς και κινητά τηλέφωνα των υπαλλήλων της αμερικανικής πρεσβείας, Paul Johnson, Barus Nathan και Gude Saqve.
Αυτή όμως δεν είναι η μόνη σχέση των στοιχείων από την έρευνα των υποκλοπών με την αμερικανική πρεσβεία. Η έρευνα αποκάλυψε και μία τρίτη κατηγορία τηλεφώνων, που μοιάζουν με τα τηλέφωνα-σκιές, τα οποία είναι της εταιρίας ΤΙΜ. Οι αριθμοί αυτοί επικοινωνούν με τα τηλέφωνα-σκιές. Ένας από τους αριθμούς, ο 69394572** (στο πόρισμα της ΑΔΑΕ είναι το τηλέφωνο Τ1), χρησιμοποιεί την τέταρτη συσκευή που αγοράστηκε από τον Πειραιά. Προφανώς ο «Μάρκου» θεώρησε ασφαλές να αλλά- ζει κάρτες SIM σε μια συσκευή που θεωρούσε πως δεν θα συνδεθεί με τις υποκλοπές. Η συσκευή με τον αριθμό 69394572**, στις 2 και 3 Ιουλίου 2004, καλεί τους αριθμούς 0014102452450 και 0014104615388 στο Μέριλαντ των ΗΠΑ.
Η αίτηση δικαστικής συνδρομής που έκανε ο Εισαγγελέας Δημ . Δασούλας, προκειμένου να διευκρινιστεί σε ποιον ανήκουν αυτά τα νούμερα, δεν είχε αποτέλεσμα.
Η βίλα του Π. Ψυχικού και το τηλέφωνο Γ45
Τα τηλέφωνα του «Πέτρου», ο οποίος σύμφωνα με καταθέσεις πρέπει να είναι Έλληνας, καλούν μια σειρά από τηλέφωνα στην Αθήνα και την επαρχία. Ένα από αυτά, με μεγάλη συχνότητα.
Η έρευνα γύρω από το ποιο είναι αυτό το άτομο αποκάλυψε πως πρόκειται για τον σπιτονοικοκύρη του «Πέτρου» στο Παλαιό Ψυχικό. Στην κατάθεσή του υποστηρίζει πως νοικιάζει το σπίτι από το 1996 στην αμερικανική πρεσβεία και κατά καιρούς μένουν εκεί διάφοροι υπάλληλοι. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού δεν μπορεί να πει ποιος είναι αυτός που διέμενε την περίοδο των υποκλοπών στο νοικιασμένο σπίτι.
Ένας από τους αριθμούς που εμφανίζεται να κάνει διαδοχικές κλήσεις στα τρία τηλέφωνα-σκιές που αγοράστηκαν από τον «Πέτρου» είναι ο αριθμός 69446975**, ο οποίος στο πόρισμα της ΑΔΑΕ αναφέρεται με τον κωδικό Γ45.
Η έρευνα γύρω από τον αριθμό οδήγησε σε έναν έλληνα ναυτικό, ο οποίος είχε το κινητό με σύνδεση μέχρι πριν τις υποκλοπές. Όταν έκλεισε τη σύνδεση, ο αριθμός εμφανίζεται να γίνεται καρτοκινητό και να ανήκει στον ίδιο.
Ο ναυτικός όμως έχει καταθέσει πως ουδέποτε ζήτησε να το κάνει καρτοκινητό ή χρησιμοποίησε το τηλέφωνο μετά το κλείσιμο της σύνδεσης. Πραγματικά το τηλέφωνο φαίνεται να κάνει κλήσεις ενώ ο ίδιος είναι σε ταξίδι. Η αγορά και οι ενέργειες για το τηλέφωνο φαίνεται να έχουν γίνει και αυτές από το κατάστημα στον Πειραιά απ’ όπου αγοράστηκαν τα κινητά του «Πέτρου». Οι εργαζόμενοι στο κατάστημα και ο ιδιοκτήτης έχουν καταθέσει πως δεν γνωρίζουν σε ποιον ανήκει ο αριθμός και υποστηρίζουν πως κάποιος έκανε κλήσεις προς τα τρία τηλέφωνα-σκιές χρησιμοποιώντας την κοινόχρηστη συσκευή του καταστήματος.
Η «άκρως απόρρητη» συγκάλυψη της ΕΥΠ
Η ΕΥΠ ήταν η πρώτη η οποία υποτίθεται πως κλήθηκε να διαλευκάνει την υπόθεση των υποκλοπών, από τον Μάρτιο του 2005 ακόμη. Μετά από έρευνα τεσσάρων μηνών, κατέθεσε ένα πόρισμα, του οποίου τα συμπεράσματα είναι κατά πολύ υποδεέστερα της πιο πρόχειρης δημοσιογραφικής έρευνας. Ανακρίβειες, ασάφειες και ψέματα συνθέτουν ένα «ΑΚΡΩΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟ» σημείωμα 12 σελίδων που αναφέρεται στις υποκλοπές. Στην έρευνα της ΕΥΠ αναζητούνται τα τηλέφωνα που επικοινώνησαν με τα τηλέφωνα-σκιές. Αυτοί που εμφανίζονται ως κάτοχοι αυτών των τηλεφώνων δεν είναι οι ίδιοι που τα είχαν κατά τη διάρκεια των υποκλοπών.
Όπως διαπιστώσαμε από την προσωπική μας έρευνα σε ανθρώπους που είχαν κατά την περίοδο των υποκλοπών τηλέφωνα που επικοινώνησαν με τηλέφωνα-σκιές, δεν ρωτήθηκαν όλοι αν επικοινώνησαν και για ποιο λόγο.
Η έκθεση εμπειρογνωμόνων της ΑΔΑΕ, που κατατέθηκε στις 29 Μαρτίου 2010, είναι καταπέλτης για την ΕΥΠ. Σύμφωνα με την έκθεση, η ΕΥΠ εμφανίζει τη VODAFONE να σβήνει το λογισμικό στις 15 Μαρτίου, ενώ δηλαδή είχαν ενημερωθεί οι Αρχές, ενώ η πραγματικότητα είναι πως το έκανε στις 8 Μαρτίου χωρίς να ενημερώσει κανέναν. Η ΕΥΠ αναφέρει πως 6 από τα τηλέφωνα-σκιές έσβησαν μόνα τους από έλλειψη μπαταρίας και γι’ αυτό δεν εντοπίστηκαν, αλλά δεν προκύπτει πως από τις 11 Μαρτίου έως τις 15 Μαρτίου που ενημερώθηκε η ΕΥΠ χρησιμοποίησε το δίκτυο καταγραφών και γεωγραφικού εντοπισμού για να βρει πού βρίσκονται τοποθετημένα τα κινητά-σκιές.
Η ΕΥΠ είχε αποφανθεί στο άκρως απόρρητο πόρισμα πως το κινητό ΤΙΜ δέχτηκε δύο κλήσεις από τηλέφωνο-σκιά, ενώ αποκαλύφθηκε πως ο αριθμός αυτός είχε επικοινωνήσει με τηλέφωνα-σκιές αλλά και με άλλα τηλέφωνα με αριθμό της ΤΙΜ, αλλά και με αριθμούς στις ΗΠΑ. Το στοιχείο αυτό που απέκρυψε ήταν εκείνο που οδήγησε αργότερα στην εξυχνίαση. Υπάρχει συνδρομητής COSMOTE, ο οποίος πραγματοποιεί επανειλημμένα κλήσεις σε τηλέφωνο-σκιά, και από την ΕΥΠ απλώς αναφέρεται χωρίς άλλα στοιχεία έρευνας. Ο ανακριτής βρήκε εύκολα τον κάτοχο του κινητού, ο οποίος οδήγησε σε άλλο χρήστη.
Για την περίπτωση του τηλεφώνου Γ45, το οποίο καλεί διαδοχικά 3 τηλέφωνα-σκιές, η ΕΥΠ συμπεραίνει πως ανήκε σε πολλούς χρήστες, ενώ ανήκει σε έναν. Αποδέκτης του πορίσματος της ΕΥΠ είναι ο διενεργών την έρευνα εισαγγελέας Δημήτρης Παπαγγελόπουλος, ο οποίος λίγο αργότερα αναλαμβάνει επικεφαλής της ΕΥΠ. Τόσο ο ίδιος όσο και η ΕΥΠ δεν θέλησαν να συνδέσουν τον θάνατο του Κώστα Τσαλικίδη, σημαντικού κρίκου στη λειτουργία της VODAFONE και στην υπόθεση των υποκλοπών, με τις υποκλοπές. Η Αστυνομία αντιμετωπίζει και αυτή την υπόθεση ως μια κλασική αυτοκτονία.
Τα νέα στοιχεία που προκύπτουν από τις έρευνες οδηγούν απευθείας στους δράστες, ακόμη και αν αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία νομικά, αφού πρόκειται για άτομα με διπλωματική ασυλία και πράκτορες για τους οποίους μπορούν να κατασκευαστούν ακόμη και υπηρεσιακά άλλοθι.
Ουσιαστικά όμως και πολιτικά η υπόθεση είναι ξεκάθαρη. Οι υποκλοπές, το μεγαλύτερο σκάνδαλο κατασκοπίας στη χώρα, οργανώθηκαν και εκτελέστηκαν από τις ΗΠΑ, μέσω ειδικής ομάδας που ήρθε από το Μέριλαντ. Στην Ελλάδα συνεργάστηκαν μαζί της άνθρωποι μέσα από τις εταιρίες, αλλά κυρίως πολιτικοί στο πιο δύσκολο κομμάτι, αυτό της συγκάλυψης.
άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #12, τον Οκτώβρη του 2012
Extra Hot άρθρο