Επί πέντε μήνες όσο διαρκούσαν οι διαπραγματεύσεις, μόνιμη επωδός των επικριτών της νέας ελληνικής κυβέρνησης ήταν ότι κατάφερε να μετατρέψει την Ευρωζώνη σε ένα παιχνίδι 18 οικονομιών εναντίον του Γιάνη Βαρουφάκη. Η πενταμερής συνάντηση κορυφής της περασμένης Δευτέρας στο Βερολίνο (Γερμανία, Γαλλία, Κομισιόν, ΕΚΤ και ΔΝΤ) κατέρριψε και αυτόν το μύθο. Το ελληνικό ζήτημα είναι πολιτικό, το Eurogroup επικυρώνει τις αποφάσεις που παίρνουν οι μεγάλοι παίκτες. Ποιοι συμμετέχουν στο όργανο έγκρισης των αποφάσεων του Βερολίνου και τι θέλουν από την Ελλάδα;

Γερούν Νταισελμπλούμ

(γεν. 29/3/1966), Ολλανδία
Πολιτική ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PES) – Εργατικό Κόμμα (PvdA)
Θητεία: 5/11/2012 έως σήμερα (υπουργός Οικονομικών), 21/1/2013 έως σήμερα (πρόεδρος του Eurogroup)
Σπουδές: Αγροτική Οικονομία στο Πανεπιστήμιο του Βαχενίνγκεν
Κλίμακα Βαρουφάκη: 0/10

Η χειραψία του Γερούν Ντάισελμπλουμ με τον Γιάνη Βαρουφάκη, όπου ο δεύτερος έγινε αποδέκτης της φράσης «μόλις σκότωσες την τρόικα», συγκαταλέγεται στα αξιοσημείωτα γεγονότα του 2015. Όμως, η πραγματικά μεγάλη στιγμή του «Γερά-Γερούν» αποτυπώθηκε δύο χρόνια νωρίτερα, το Μάρτιο του 2013, όταν με μία δήλωσή του κόντεψε να γκρεμίσει τις διεθνείς αγορές.

Ερωτώμενος από το Reuters και τους Financial Times αν η περίπτωση της Κύπρου συνιστά πρότυπο («template») για το μέλλον, ο Ντάισελμπλουμ απάντησε ότι, εάν κριθεί απαραίτητο, θα εμπλέκονται και οι μεγαλοκαταθέτες σε μελλοντικές διασώσεις προβληματικών τραπεζών. Μετά το σάλο που προκλήθηκε, ο φρέσκος στο τιμόνι του Eurogroup Ντάισελμπλουμ ανασκεύασε, ισχυριζόμενος στην ολλανδική τηλεόραση πως ο ίδιος δεν χρησιμοποίησε ποτέ τη λέξη «template», καθώς δεν ξέρει καν τι σημαίνει αυτή στα αγγλικά.

Το «διπρόσωπο» πολυεργαλείο του Σόιμπλε

Για το ίδιο γεγονός, ο Γιάνης Βαρουφάκης σχολίασε καυστικά μέσω Twitter: «Δεν ήταν ο Ντάισελμπλουμ ο ΥΠΟΙΚ που χρησιμοποίησε δημόσιο χρήμα για να διασώσει τους καταθέτες της χρεοκοπημένης SNS Reaal; Έχει ακούσει για τον όρο “διπρόσωπος”;»

Ως υπουργός Οικονομικών, ο Ντάισελμπλουμ είχε εθνικοποιήσει, λίγους μήνες νωρίτερα, την τέταρτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ολλανδίας, εγγυώμενος το σύνολο των καταθέσεων, κάνοντας για πρώτη φορά χρήση νόμου, που επέβαλε τη συμμετοχή των ομολογιούχων στις τραπεζικές ζημιές, μετά τη διάσωσή τους από το κράτος. Πρόσφατα, ο Ντάισελμπλουμ ανακοίνωσε την τμηματική μετοχοποίηση της ABN-Amro, επτά χρόνια μετά τη διάσωσή της. Η επαναφορά της συστημικής τράπεζας στον ιδιωτικό τομέα είχε σκαλώσει τον Απρίλιο, όταν το ολλανδικό κοινοβούλιο ζήτησε την ετήσια έκθεση της τράπεζας και ανακάλυψε με έκπληξη ότι το 2014 δόθηκαν 100.000 ευρώ σε έξι μέλη του διοικητικού συμβουλίου ως αποζημίωση, για τα μπόνους που χάθηκαν από την εθνικοποίηση της τράπεζας το 2008.

Η κίνηση της ανακεφαλαιοποιημένης με λεφτά των ολλανδών φορολογουμένων τράπεζας, να δώσει μπόνους στα μεγαλοστελέχη της, τη στιγμή που απέλυε εργαζόμενους (4.000 από το 2010) και πάγωνε τους μισθούς, θεωρήθηκε προκλητική. Δημοσκόπηση έδειξε ότι τέσσερις στους δέκα πελάτες τραπεζών ήταν πρόθυμοι να μεταφέρουν τους λογαριασμούς τους σε μικρότερες τράπεζες, αντιδρώντας στις πολιτικές μπόνους των συστημικών τραπεζών. Αρκετοί ολλανδοί βουλευτές διαμαρτυρήθηκαν ότι ο Ντάισελμπλουμ δεν τους είχε ενημέρωσει ποτέ για το θέμα.

Υποτίθεται πως ο Ντάισελμπλουμ πολιτευόταν, έχοντας κάνει σημαία την εισαγωγή αυστηρών ορίων στα μπόνους του τραπεζικού τομέα, μέτρο που καθιέρωσε ο ίδιος ως υπουργός το 2013. Τελικά, τα έξι μέλη αποποιήθηκαν του δικαιώματος για μπόνους και ο Γερούν, απλώς, παραδέχθηκε το λάθος του.

Το «πλαστό» πτυχίο

Η άλλη μεγάλη στιγμή του Ολλανδού είναι η γνωστή ιστορία με το μεταπτυχιακό. Ο Ντάισελμπλουμ μόλις είχε αναλάβει πρόεδρος του Eurogroup, στις αρχές του 2013, και το βιογραφικό του στις επίσημες ιστοσελίδες της ΕΕ έγραφε ότι το 1991 έλαβε Masters από το Πανεπιστήμιο του Κορκ στην Ιρλανδία. O ιρλανδός ομόλογός του, Μάικλ Νούναν, εξήρε την επιλογή Ντάισελμπλουμ για τη θέση του επικεφαλής του Eurogroup, τονίζοντας το γεγονός ότι σπούδασε στο Κορκ. Ακούγοντας τις σχετικές δηλώσεις, οι αρχές του πανεπιστημίου έψαξαν τα αρχεία τους και βρήκαν ότι ο νεαρός Γερούν δεν είχε πάρει μεταπτυχιακό από το Κορκ αλλά, απλώς, παρακολούθησε μαθήματα «οικονομίας γαλακτοκομείων» στο Κορκ, στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών σπουδών του στην Αγροτική Οικονομία, στο πανεπιστήμιο της γενέτειράς του, στο Βαχενίνγκεν.

Τον Απρίλιο του 2013, ο Ντάισελμπλουμ βρέθηκε στην Ιρλανδία για να παραστεί στο ανεπίσημο Ecofin στο Δουβλίνo (12-13/4). Μία μέρα νωρίτερα, είχε την τιμητική του ως κεντρικός ομιλητής σε εκδήλωση στο Πανεπιστήμιο του Κορκ για την ιρλανδική κρίση και την ευρωπαϊκή προοπτική. Εκεί, ανάμεσα σε άλλα, εξέφρασε την ελπίδα ότι οι ευρωπαίοι ομόλογοί του θα έδιναν παράταση αποπληρωμής των δανείων σε Ιρλανδία και Πορταγαλία – όπως και, τελικά, έγινε.

Αυτό που έγινε, επίσης, ήταν να βγει στο φως της δημοσιότητας το λάθος στο βιογραφικό του Ολλανδού. Αμέσως κινητοποιήθηκε ο συνήθης σε αυτές τις περιπτώσεις μηχανισμός προστασίας, με το ολλανδικό υπουργείο Οικονομικών να ανακοινώνει ότι έδωσε λάθος πληροφορία στις υπηρεσίες της ΕΕ, δημοσιεύματα να κάνουν λόγο για μεταφραστικό λάθος και το Πανεπιστήμιο του Κορκ να αποκαλεί τον πρόεδρο του Eurogroup «δικό μας άνθρωπο».

Για την ιστορία, ο Γερούν Ντάισελμπλουμ υπήρξε σε όλη του ζωή καριερίστας στο ολλανδικό ΠΑΣΟΚ, έχοντας μηδέν χρόνια προϋπηρεσίας στον ιδιωτικό τομέα. Μέλος του Εργατικού Κόμματος από τα 19 του έτη, γαλουχήθηκε στα πολιτικά πρότυπα της δεξιόστροφης Σοσιαλδημοκρατίας της δεκαετίας ’90. O νεαρός Γερούν εργάστηκε για ένα χρόνο, το 1992, ως σύμβουλος στο πλευρό ολλανδών ευρωβουλευτών του PvdA στις Βρυξέλλες και έκτοτε για τρία χρόνια σε αντίστοιχη θέση στο ολλανδικό κοινοβούλιο στη Χάγη, με αντικείμενο το χωροταξικό σχεδιασμό. Παράλληλα, εκλέχθηκε δημοτικός σύμβουλος (1994-1997) στο Βάχενινγκεν και διορίστηκε σύμβουλος στο υπουργείο Γεωργίας (1996-2000). Το 2000 εκλέχθηκε βουλευτής, συμπληρώνοντας δώδεκα χρόνια παρουσίας στο ολλανδικό κοινοβούλιο, μέχρι τη χρονιά που ανέλαβε υπουργός στην πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού του φιλελεύθερου Μαρκ Ρούτε. Ως βουλευτής, ο Ντάισελμπλουμ ασχολήθηκε με θέματα ειδικής εκπαίδευσης και εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.

Το πιο ενδιαφέρον, όμως, στην πορεία του Ολλανδού προς την κορυφή των ευρωπαϊκών θεσμών, είναι ότι ακόμα και τα αφεντικά του στο Βερολίνο τον θεωρούν φανατικό υπέρμαχο των ολλανδικών συμφερόντων, τα οποία αντανακλώνται σε δύο τομείς που η Ολλανδία δεν διαπραγματεύεται με κανέναν: το χρηματοπιστωτικό σύστημα και το εξωτερικό εμπόριο.

Παρεμπιπτόντως, και οι δύο αυτοί τομείς βρίσκονται στο επίκεντρο κάθε κριτικής που σχετίζεται με τις προοπτικές ανάκαμψης της Ευρωζώνης. Σε μια Ευρώπη, όπου τα πλεονάσματα του Βορρά γίνονται ελλείμματα του Νότου, όπου η Σοσιαλδημοκρατία έχει καταστεί παραλλαγή της προγραμματικής σύγκλισης νεοφιλελεύθερων/νεοσυντηρητικών και όπου οι κανόνες της γραφειοκρατίας υπερέχουν της λαϊκής εντολής, ακόμα και ένας εκκεντρικός μαρξιστής καθηγητής Οικονομικών, όπως ο Γιάνης Βαρουφάκης, αποτελεί θανάσιμη απειλή για τους εκλεκτούς του συστήματος.

Έρικ Βίμπες

(γεν. 12/3/1963), Ολλανδία
Ταυτότητα: Συμμαχία Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) – Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (PVV)
Θητεία: 4/2/2014 (ως αναπληρωτής του Γερούν Ντάισελμπλουμ)
Σπουδές: Πτυχίο Μηχανολόγου Μηχανικού από το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Ντελφτ, μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το INSEAD.
Κλίμακα Βαρουφάκη: 1/10

Θητεία σε Shell, McKinsey & Company, OC&C Strategy Consultants, υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων, δημοτικός σύμβουλος στο Άμστερνταμ με αρμοδιότητες στον τομέα των Μεταφορών. Πλέον, No.2 στο ολλανδικό υπουργείο Οικονομικών, μεταφέρει τα μηνύματα του προϊστάμενού του.

Η Δευτέρα 9 Μαρτίου, εκτός από την έναρξη του QE της ΕΚΤ είχε και Eurogroup. O Γουίβς δήλωνε στους δημοσιογράφους ότι η λίστα μεταρρυθμίσεων, που πρότεινε η Αθήνα, ήταν ανεπαρκής και πως το πλήρες πακέτο της συμφωνίας θα πρέπει να υπογραφεί έως το τέλος Απριλίου. Ο Πιέρ Μοσκοβισί δήλωνε πως η πρώτη λίστα μεταρρυθμίσεων έγινε δεκτή, αλλά χρειάζεται να εξεταστούν οι λεπτομέρειες, «κάτι που δεν είναι απαραίτητο να γίνει σήμερα».

«Η Αυστρία και η Γαλλία πρέπει να προσπαθήσουν περισσότερο για να ανταποκριθούν στα κριτήρια του Συμφώνου Σταθερότητας, ιδίως η Γαλλία, που έχει πάρει δίμηνη παράταση». Τάδε έφη Ντάισελμπλουμ. Υποδεχόμενος τους δημοσιογράφους, ο Γερούν παρατήρησε πως έλειπαν πολλοί και αστειεύτηκε: «Μιλάει κάπου ο Γιάνης Βαρουφάκης;»

Την ίδια ώρα, ο Σόιμπλε χρησιμοποιούσε διαρκώς τη λέξη «τρόικα», προκαλώντας τις διαμαρτυρίες της ελληνικής αντιπροσωπείας, και η Μέρκελ, από την Ιαπωνία όπου πραγματοποιούσε επίσημη επίσκεψη, προειδοποιούσε πως «έρχονται δύσκολοι καιροί για την Ευρώπη λόγω Ελλάδας». Μια ωραία ατμόσφαιρα.

Βόλφγκανγκ Σόιμπλε

(γεν. 18/9/1942), Γερμανία
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP) – Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU)
Θητεία: 28/10/2009 έως σήμερα
Σπουδές: Οικονομικά και Νομική στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ και στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, διδακτορικό στη Νομική
Κλίμακα Βαρουφάκη: 0/10

Δεν υπάρχουν πράγματα που να μην έχουν γραφτεί για τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Επίσης, δεν υπάρχει πιο παλιός υπουργός Οικονομικών και γενικά πολιτικός στο Eurogroup από αυτόν. Ο ντε φάκτο ηγέτης του άτυπου οργάνου μοιάζει σαν να ήταν από πάντα το αφεντικό της γερμανικής και ευρωπαϊκής οικονομίας.

Γράφτηκε στη νεολαία του CDU τη χρονιά που χτίστηκε το Τείχος του Βερολίνου, το 1961. Δέκα χρόνια μετά, έχοντας ολοκληρώσει τις πανεπιστημιακές του σπουδές, εντάχθηκε στην εφορία της γενέτειράς του, στο Φράιμπουργκ, ασκώντας παράλληλα τη δικηγορία. Εκλέγεται στο γερμανικό κοινοβούλιο (με σταυρό και όχι λίστα) από το 1972. Υπουργός στις τρεις πρώτες κυβερνήσεις του Χέλμουτ Κολ, έως το 1991, κατείχε το κρίσιμο χαρτοφυλάκιο των Εσωτερικών κατά τη διάρκεια της γερμανικής ενοποίησης και ήταν ο επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας της Ο.Δ. της Γερμανίας. Επί σειρά ετών θεωρούνταν ο φυσικός διάδοχος του Κολ και διετέλεσε αρχηγός της κοινοβουλευτικής ομάδας του CDU από το 1991 και πρόεδρος του κόμματος από το 1998. Παραιτήθηκε το 2000, καθώς το όνομά του ενεπλάκη στο μεγάλο σκάνδαλο χρηματισμού του κόμματος από έμπορο όπλων. Ο Σόιμπλε υπερασπίστηκε την υστεροφημία του Κολ, αλλά ήταν η εποχή που ανέτελλε το άστρο της Άγκελα Μέρκελ. Η Μέρκελ δεν τον στήριξε όταν το 2004 στο κόμμα αναζητούσαν υποψήφιο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αλλά τον έκανε υπουργό Εσωτερικών το 2005 και υπουργό Οικονομικών το 2009, όταν όλοι στην Ευρώπη έβλεπαν ανήμποροι να μεταδίδεται η κρίση από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού και αναζητούσαν κάποιον βετεράνο, που να ξέρει από «γρήγορες και βρώμικες δουλειές».

Μάικλ Νούναν

(γεν. 21/5/1943), Ιρλανδία
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – Fine Gael
Θητεία: 9/3/2011 έως σήμερα
Σπουδές: Αγγλική Φιλολογία και Οικονομικά στο University College Dublin
Κλίμακα Βαρουφάκη: 2/10

Δεύτερος πιο παλιός στο Eurogroup, μετά τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο ιρλανδός υπουργός Οικονομικών είναι ο αρχιτέκτονας του καταστροφικού success story λιτότητας στην Ιρλανδία, αν και δεν ήταν αυτός που υπέγραψε αρχικά το ιρλανδικό μνημόνιο.

Πολιτεύεται από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 και εκλέγεται βουλευτής από το 1981 με το δεξιό Fine Gael, το οποίο τις περισσότερες φορές που έχει σχηματίσει κυβέρνηση το έχει κάνει με τη στήριξη του κεντροδεξιού Εργατικού Κόμματος. Διετέλεσε υπουργός Δικαιοσύνης και υπουργός Βιομηχανίας και Εμπορίου, την περίοδο 1982-1987. Αν κανείς θέλει να αντιληφθεί το πολιτικό μέγεθος του Νούναν, πρέπει να ανατρέξει στα χρόνια που ήταν υπουργός Υγείας, την περίοδο 1994-1997.

Το Φεβρουάριο του 1994, δέκα μήνες πριν αναλάβει, το Ανεξάρτητο Εθνικό Συμβούλιο Αιμοδοσίας (BTSB) ανακοίνωσε σε συνέντευξη Τύπου πως παρτίδα με πλάσμα αίματος από το 1977, που περιείχε προσχηματισμένα αντισώματα anti-D, τα οποία χορηγούνταν για την αντιμετώπιση της λεγόμενης αιμολυτικής νόσου των νεογνών, είχε βρεθεί μολυσμένο με τον ιό της ηπατίτιδας-C. Το ένα σκάνδαλο ήταν ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες είχαν ενδείξεις για το μολυσμένο αίμα ήδη από το 1991 αλλά δεν έκαναν τίποτα.

Το άλλο σκάνδαλο ήταν η στάση του νέου υπουργού Υγείας, Μάικλ Νούναν, που οχυρώθηκε πίσω από τη γραμμή των νομικών του συμβούλων, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν υπήρχε ευθύνη του κράτους και πως το BTSB αποτελεί ανεξάρτητη νομική οντότητα. Το υπουργείο οργάνωσε ένα σύστημα καταβολής αποζημιώσεων, απαιτώντας από τις 1.000 και πλέον γυναίκες, που είχαν μολυνθεί, αλλά και τους συγγενείς τους, να μην κινηθούν δικαστικά, απειλώντας διαφορετικά πως θα οδηγήσει την υπόθεση στο Ανώτατο Δικαστήριο και σε περίπτωση που δικαιωθεί θα ζητήσει από τους εναγόμενους κάλυψη των δικαστικών του εξόδων. Όπως αποδείχθηκε αργότερα, οι αντίστοιχες πιέσεις του BTSB προς τα θύματα ήταν εν γνώσει του Νούναν. Η ετοιμοθάνατη μητέρα δώδεκα παιδιών, Μπρίτζιτ Μακόουλ, τόλμησε να μηνύσει το υπουργείο και το BSDS, το καλοκαίρι του 1995. Το υπουργείο δεν δέχτηκε να γίνει η δίκη υπό καθεστώς ανωνυμίας για την Μακόουλ, θεωρώντας πως έτσι θα αποθάρρυνε ανάλογες περιπτώσεις. Η δίκη στο Ανώτατο Δικαστήριο πήρε αναβολή για τις 8 Οκτωβρίου 1996. Η Μακόουλ πέθανε στις 2 Οκτωβρίου 1996. Τέσσερα χρόνια μετά, ο 72χρονος σύζυγός της αυτοκτόνησε. Το 2001, ο Νούναν ζήτησε συγγνώμη για το ρόλο του στην οικογενειακή τραγωδία. Εξάλλου, όλη η Ευρώπη είναι μία οικογένεια.

Λουίς Ντε Γκίντος

(γεν. 16/1/1960), Ισπανία
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP) – Λαϊκό Κόμμα (PP)
Θητεία: 22/12/2011 έως σήμερα
Σπουδές: Πανεπιστημιακό Κολέγιο Οικονομικών Σπουδών (CUNEF), Πανεπιστήμιο Κομπλουτένσε της Μαδρίτης
Κλίμακα Βαρουφάκη: 3/10

Ο ισπανός υπουργός Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας είναι ο άνθρωπος που πιθανότατα θα αντικαταστήσει τον Γερούν Ντάισελμπλουμ στο τιμόνι του Eurogroup, αφού έχει ήδη λάβει δημόσια υποστήριξη από την καγκελάριο Μέρκελ.

Όλα δείχνουν πως ο Ντε Γκίντος θα καταφέρει να διασωθεί από το ναυάγιο του Λαϊκού Κόμματος, όπως το έκανε εξάλλου και στο παρελθόν. Ο πολυθεσίτης σε διοικητικά συμβούλια δημόσιων οργανισμών και κυβερνητικές επιτροπές, εργάστηκε ως υψηλόβαθμο στέλεχος για τη Lehman Brothers από το 2006 μέχρι την μεγάλη κατάρρευσή της. Όπως φάνηκε από τη μετέπειτα θητεία του σε μεγάλες πολυεθνικές και την κυβέρνηση Ραχόι, αυτό όχι μόνο δεν κατέστρεψε την καριέρα του αλλά, απεναντίας, του επιτρέπει μέχρι σήμερα να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο για το πώς θα σωθεί η Ελλάδα από την κρίση, που δημιούργησαν τα παλιά του αφεντικά.

Μαρία Λουίς Αλμπουρκέρκι

(γεν. 16/9/1967) Πορτογαλία
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP) – Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (PSD)
Θητεία: 2/7/2013 έως σήμερα
Σπουδές: Πτυχίο Οικονομικών από το Πανεπιστήμιο Λουσιάδα και μεταπτυχιακό Χρηματοοικονομικών από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Λισσαβόνας
Κλίμακα Βαρουφάκη: 3,5/10

Η Ευρωζώνη δεν συζητά για Grexit και, ίσως, κάνει παραχωρήσεις στην Ελλάδα, δήλωνε στις αρχές Μαΐου από το Λονδίνο η πορτογαλίδα υπουργός Οικονομικών. «Αρκεί εκείνη να το θέλει». Το Spiegel έχει γράψει (28/2/2015) για την Αλμπουρκέρκι ότι, σε εκδήλωση του Ινστιτούτου Bertelsmann, ο Σόιμπλε της απευθυνόταν σαν την αγαπημένη του μαθήτρια, που κινδύνευε να μείνει στην ίδια τάξη και τελικά την έσωσε. Λογική η αντίδραση του γερο-δάσκαλου, αν σκεφτούμε ότι ο έτερος καλός μαθητής της τάξης, ο Γιάννης Στουρνάρας, έβαλε το δικό του λιθαράκι στο πορτογαλικό μνημόνιο.

 ΟΙ ΚΑΛΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

 

Μάρις Λάουρι

(γεν. 1/1/1966), Εσθονία
Ταυτότητα: Συμμαχία Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) – Μεταρρυθμιστικό Κόμμα (Reformierakond)
Θητεία: 3/11/2014 – 30/3/2015
Σπουδές: Πτυχίο Μαθηματικών και μεταπτυχιακό στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο του Ταρτού.
Κλίμακα Βαρουφάκη: 2,5/10

Ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τους μεγάλους της Ευρωζώνης, καθώς στις ευρωπαϊκές συναντήσεις οι μικροί εταίροι από το πρώην ανατολικό μπλοκ παρουσιάζονται βασιλικότεροι του βασιλέως.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Εσθονία, της οποίας ο πρόεδρος, τον περασμένο μήνα, σε συνέντευξη στους Times, είχε αποκαλέσει «χρήσιμους ηλίθιους» χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ουγγαρία και η Κύπρος, με τον εσθονικό Τύπο να μην παραλείπει να αναφέρει, σχολιάζοντας το διάβημα διαμαρτυρίας της Αθήνας, ότι η νέα ελληνική κυβέρνηση δεν υποστηρίζει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.

Το success story της Εσθονίας

Τους τελευταίους μήνες, η θέση του υπουργού Οικονομικών της Εσθονίας έχει αλλάξει δυο φορές.

Η πρώτη ήταν το Νοέμβριο, όταν ο επί πενταετίας υπουργός Οικονομικών, Γιούργκεν Λίγκι, παραιτήθηκε, μετά από το σάλο που ξέσπασε για ένα δημόσιο καυγά στο facebook. Εκεί, ο φιλελεύθερος πολιτικός του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος έγραψε αναφερόμενος στον ρωσικής καταγωγής και σοσιαλδημοκράτη υπουργό Παιδείας, Γεβγκένι Οσινόφσκι: «Αυτός, γιος μετανάστη, από ένα ροζ κόμμα, θα πρέπει να είναι υπερ-προσεκτικός». Επιπλέον, ο Λίγκι αποκάλεσε τον κυβερνητικό του εταίρο «άπατρι» και «άσχετο».

Ο καυγάς ανάμεσα στους δύο πολιτικούς είχε ξεκινήσει μια μέρα νωρίτερα, σε τηλεοπτική εκπομπή, και αφορούσε το κατά πόσο η σοβιετική «κατοχή» εμπόδισε την Εσθονία να αποκτήσει κράτος και οικονομία σκανδιναβικού τύπου. (Σημειωτέον ότι, από τις σκανδιναβικές χώρες, μόνο η Φινλανδία έχει ευρώ, χώρα με την οποία η Εσθονία έχει μια ιστορική σχέση ευθέως ανάλογη του διδύμου Ελλάδας-Κύπρου).

Η παραίτηση του Λίγκι έγινε αμέσως δεκτή από τον νεαρό πρωθυπουργό της χώρας. Ο γεννημένος το 1979 Τάαβι Ρόιβας δήλωσε ότι πήρε μια πολύ δύσκολη απόφαση, καθώς ο βετεράνος Λίγκι επέδειξε «την απαραίτητη δύναμη κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης». Από την πλευρά του, ο γνωστός για το αυστηρό του ύφος υπουργός δεν φάνηκε να πτοείται ιδιαίτερα: «Έπειτα από σκέψη, αποφάσισα να παραιτηθώ από υπουργός Οικονομικών. Το κάνω αυτό επειδή το εσθονικό κράτος είναι πιο σημαντικό από τη δουλειά μου».

Η συμφωνία συνασπισμού ανάμεσα στο Μεταρρυθμιστικό Κόμμα και τους Σοσιαλδημοκράτες έδινε το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Οικονομικών στο Μεταρρυθμιστικό Κόμμα. Τη δουλειά πήρε η 49χρονη Μαρίς Λάουρι, οικονομική σύμβουλος του Ρόιβας από το ξεκίνημα της πρωθυπουργίας του, το Μάρτιο του 2014.

Κάτοχος μεταπτυχιακού στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο του Ταρτού, η Λάουρι, είχε ξεκινήσει την καριέρα της στο υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων, στη συνέχεια εργάστηκε στο τμήμα μακροοικονομικών αναλύσεων της κεντρικής τράπεζας της Εσθονίας (1994-1996), ενώ έκανε ένα μεγάλο πέρασμα από τον ιδιωτικό τομέα, δουλεύοντας στην Tallin Business Bank (1996-1998) -μια από τις παλαιότερες τράπεζες της χώρας, με έτος ιδρύσεως… 1991- και στη σουηδική συστημική τράπεζα Swedbank (1998-2011) ως επικεφαλής οικονομολόγος. Στο βιογραφικό της γίνεται ιδιαίτερη μνεία στις πολλές συγγραφικές της δραστηριότητες επί οικονομικών θεμάτων.

Αν μας ενδιαφέρουν όλα αυτά, είναι για να κατανοήσουμε την περίφημη φράση της Λάουρι στη Die Welt, δύο μέρες μετά τη συμφωνία της 25ης Φεβρουαρίου, όπου η πρώτη γυναίκα υπουργός Οικονομικών της Εσθονίας είπε: «Το Eurogroup της περασμένης εβδομάδας ήταν πολύ φορτισμένο συναισθηματικά. Φαινόταν σαν να υπέφεραν μόνο αυτοί (οι Έλληνες) και κανένας άλλος. Συγκρίνοντας τα οικονομικά μας μεγέθη, η Εσθονία προσφέρει μια από τις μεγαλύτερες βοήθειες προς την Ελλάδα».

Στην ίδια συνέντευξη, η Λάουρι δεν παρέλειψε να απαντήσει στους ισχυρισμούς του Γιάνη Βαρουφάκη περί ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα, λέγοντας ότι αυτή είναι μια φράση που θα πρέπει να χρησιμοποιείται για χώρες όπως το Μάλι, το Σουδάν και η Συρία. Τέλος, η εσθονή υπουργός συμπέρανε ότι η διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα και την Εσθονία είναι πως στη χώρα της η κυβέρνηση κράτησε τίμια στάση απέναντι στην κοινή γνώμη κατά τη διάρκεια της κρίσης. Καταλήγοντας δε, είπε πως υπάρχει ακόμα χρόνος για την ελληνική κυβέρνηση να εξηγήσει καθαρά και τίμια στους Έλληνες τις επιλογές που έχουν μπροστά τους.

Το αντίθετο της Ελλάδας

Την ίδια πάνω κάτω σύγκριση ανάμεσα στις δύο χώρες είχε κάνει λίγες ημέρες νωρίτερα και δημοσίευμα του πρακτορείου Bloomberg («Η γωνία της Ευρώπης που είναι το ακριβώς αντίθετο της Ελλάδας», 16/2/2015), αποθεώνοντας την επιλογή της Εσθονίας να μην δανείζεται από τις αγορές αλλά να χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Αν μη τι άλλο, αποδεικνύεται πως ούτε η πολυγραφότατη εσθονή υπουργός Οικονομικών ούτε ο νεαρός συντάκτης του αμερικανικού πρακτορείου (και ειδικός και επί των ουκρανικών) ήταν ενημερωμένοι για το τι λέει και τι γράφει ο Γιάνης Βαρουφάκης, υπουργός και καθηγητής Οικονομικών. Την ίδια εποχή, η Λάουρι υποστήριζε δημόσια ότι η Ευρωζώνη μπορεί να αντέξει ένα Grexit.

«Εάν χρωστούσαμε τόσο πολλά σε κάποιους, από τους οποίους λαμβάναμε τόσα πολλά, θα καθόμασταν ήσυχοι και θα προσπαθούσαμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ευγενικοί με όλους, ώστε να διασφαλίσουμε την καλύτερη δυνατή λύση», δήλωνε σε ανάλογο τόνο η νεαρότερη συνάδελφός της Λάουρι, Κάγια Κάλας.

Η 38χρονη δικηγόρος, ειδική σε θέματα ευρωπαϊκού ανταγωνισμού και ευρωβουλευτής του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος, αντιπρόεδρος του κόμματος, πρώην βουλευτής και αντιπρόεδρος της αντιπροσωπείας στην Επιτροπή Κοινοβουλευτικής Συνεργασίας ΕΕ-Ουκρανίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μιλούσε με τη δύναμη του βιογραφικού της και με την ορμή του ονόματός της, καθώς επρόκειτο για την κόρη του ιδρυτή και επίτιμου προέδρου του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος, Σίιμ Κάλας.

Ο Σίιμ Κάλας υπήρξε ο πρώτος εσθονός επίτροπος μετά την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2004, αντιπρόεδρος της Κομισιόν για δέκα χρόνια (2004-2014), πρωθυπουργός, υπουργός Οικονομικών, υπουργός Εξωτερικών και πρώτος διοικητής της κεντρικής τράπεζας της χώρας στη μετασοβιετική εποχή. Πριν από το 1991, ήταν μέλος του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ, διετέλεσε εκδότης της επίσημης ημερήσιας εφημερίδας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Εσθονίας (Rahva Hääl), γραμματέας στο δ.σ. των αποταμιευτικών τραπεζών και υψηλόβαθμος αξιωματούχους του υπουργείου Οικονομικών της Εσθονικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, ενώ υπηρέτησε στο Όπλο Διαβιβάσεων του Κόκκινου Στρατού.

Γίνεται αντιληπτό ότι η πρώην σοβιετική δημοκρατία των 1,3 εκατ. κατοίκων, με έκταση διπλάσια της Πελοποννήσου και μια μεγάλη μειονότητα Ρώσων στην επικράτειά της, κατάφερε πολύ γρήγορα και καλοσχεδιασμένα να τροφοδοτήσει με ανθρώπινους πόρους τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς εξουσίας στα πρότυπα του Τέλους της Ιστορίας, που δεν προβλέπουν εναλλακτικές στο παγκόσμιο σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης.

Αυτό το μήνυμα φρόντισε να διαβιβάσει προς τη νέα ελληνική κυβέρνηση ο εσθονός πρωθυπουργός. Δύο ημέρες μετά τις εκλογές στην Ελλάδα, που έβγαλαν αριστερή κυβέρνηση στην ΕΕ, ο Ρόιβας δήλωσε ότι «ο ελληνικός λαός ψήφισε εναντίον των μεταρρυθμίσεων, επιλέγοντας μια πολιτική δύναμη με λαϊκιστικές απόψεις. Φυσικά, σεβόμαστε τη δημοκρατική ελευθερία των Ελλήνων για αυτοκαθορισμό, αλλά η επιλογή τους δεν πρέπει να συνοδεύεται από την ελπίδα ότι δεν χρειάζεται πια να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους».

Σύγκρουση κορυφής για τα ελληνικά ομόλογα

Μιλώντας για υποχρεώσεις, ανατρέχει κανείς στον Μάιο του 2013, όταν η κεντρική τράπεζα της Εσθονίας συνεδρίασε για να αποφασίσει το πώς θα διανείμει τα κέρδη του 2012, ύψους 34,1 εκατ. ευρώ. Η κεντρική τράπεζα της Εσθονίας αποφάσισε να δώσει στον κρατικό προϋπολογισμό μόνο το 25% των κερδών, δηλαδή 8,5 εκατ., προκαλώντας την οργή του Γιούργκεν Λίγκι, που χαρακτήρισε αυθαίρετο το όριο του 25% και αποκάλεσε τον πρόεδρο του εποπτικού συμβουλίου, Γιαν Μάνικ -ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σουηδία- κυνικό και ασόβαρο. Στο οκταμελές όργανο μειοψήφισε μόνο ο εκπρόσωπος του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος. Με την απόφασή της αυτή, η κεντρική τράπεζα διακράτησε τα κέρδη ύψους 5,7 εκατ. ευρώ από τις αγορές ελληνικών ομολόγων.

Το ελεγχόμενο από το Μεταρρυθμιστικό Κόμμα υπουργείο Οικονομικών αντέδρασε, γιατί σ’ αυτήν την περίπτωση τα κέρδη που δικαιούνταν η Ελλάδα θα έπρεπε να βρεθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό. Οι υποστηρικτές της κεντρικής τράπεζας επικαλέστηκαν το επιχείρημα περί ανεξαρτησίας του ιδρύματος και πέταξαν το γάντι στον Λίγκι, τονίζοντας ότι η κεντρική τράπεζα δεν είναι δημόσια επιχείρηση για να συνδράμει στις δημοσιονομικές πολιτικές της χώρας.

Το 2010, ο Λίγκι είχε χαρακτηρίσει την αγορά ελληνικών ομολόγων επενδυτική κίνηση. Όμως, τον Απρίλιο του 2013, μιλώντας στο εσθονικό κοινοβούλιο αποκήρυξε αυτήν τη θέση: «Η συμφωνία με τα κράτη-μέλη της ΕΕ ήταν να διοχετευτούν τα κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα στον κρατικό προϋπολογισμό με σκοπό να επιστραφούν στην Ελλάδα, ώστε, πρώτον, να ελαφρύνουν το ελληνικό χρέος και, δεύτερον, να μην βγει κέρδος από τη δυστυχία ενός έθνους. Θεωρώ ότι η εσθονική κυβέρνηση δεν θα κρατήσει αυτά τα λεφτά».

Η πολιτική του Μάνικ άφησε εκτεθειμένο τον φιλελεύθερο πολιτικό, δημιουργώντας πολιτική κρίση στο Ταλίν.

Το περασμένο φθινόπωρο, ο 70χρονος Μάνικ δήλωνε δημόσια πως δεν υπάρχει πλέον εσθονικό success story και πως η χώρα απειλείται από την ουκρανική κρίση. Έναν χρόνο νωρίτερα, ο αξιωματούχος της κεντρικής τράπεζας είχε ανακοινώσει την πρόθεση του να ιδρύσει νέο κεντροδεξιό κόμμα, αλλά δεν προχώρησε. Το καλοκαίρι του 2011, ο Μάνικ είχε υποδείξει τον Λίγκι ως ιδανικό υποψήφιο για να αναλάβει διοικητής της κεντρικής τράπεζας. Την ίδια εποχή, ο Μάνικ θα προκαλούσε δημόσια αίσθηση, ισχυριζόμενος ότι «οι Εσθονοί θέλουν να λαμβάνουν βοήθεια από το εξωτερικό, αλλά όταν είναι να δώσουν, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, γίνονται υπέρ το δέον δραματικοί. Μιλώντας για την ελληνική κρίση, ο Μάνικ υποστήριξε ότι «η ένταξη της Εσθονίας στο ευρώ έχει ξεπληρωθεί πολλές φορές και πλέον η χώρα θα έπρεπε να κοιτάξει τη συμμετοχή της στα πακέτα διάσωσης με τον ίδιο τρόπο που κοιτάζει τη συμμετοχή της στο NATO».

Κόντρα σε όσα υποστηρίζουν οι εσθονοί συνάδελφοι του Γιάνη Βαρουφάκη στις συνεδριάσεις του Eurogroup, η Εσθονία βγήκε μάλλον ευνοημένη από την ελληνική κρίση. Το Νοέμβριο του 2012, η μεγάλη εβδομαδιαία εφημερίδα και πρώτη ανεξάρτητη εφημερίδα στη σοβιετική Εσθονία, Eesti Ekspress, έκανε λόγο για αύξηση 7,8% των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών, 28,2% των αποταμιεύσεων ξένων πολιτών και 34% αύξηση των αποταμιεύσεων ξένων επιχειρήσεων, εξαιτίας της κρίσης σε Ελλάδα και Κύπρο, που έστειλε μαζικά Ρώσους στις εσθονικές τράπεζες, οι οποίες με αυτόν τον τρόπο καθίσταντο ολοένα και πιο ανεξάρτητες απέναντι στις σκανδιναβικές μητρικές τους.

Σβεν Σέστερ

(γεν. 14/7/1969), Εσθονία
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP) – Ένωση Υπέρ της Πατρίδας και της Δημοκρατίας (IRL)
Θητεία: 9/4/2015 έως σήμερα
Σπουδές: Οικονομικά και Τεχνολογία Πληροφορικής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Τάλιν
Κλίμακα Βαρουφάκη: 3,5/10

Παραδόξως, τα δράματα του εσθονικού κατεστημένου δεν αναγιγνώσκονται στην ολότητά τους από τους υποστηρικτές των μνημονίων στην Ελλάδα.

Η δεύτερη αλλαγή υπουργού Οικονομικών πραγματοποιήθηκε μετά τις εκλογές του περασμένου Μαρτίου, όπου το Μεταρρυθμιστικό Κόμμα άλλαξε κυβερνητικό εταίρο. Αυτή ήταν η πρώτη εκλογική νίκη του Ρόιβας, που είχε αναδειχθεί πρωθυπουργός από το κοινοβούλιο, όταν ο προκάτοχός του παραιτήθηκε για να αφήσει χώρο στην επόμενη γενιά πολιτικών. Το Μεταρρυθμιστικό Κόμμα σχημάτισε κυβέρνηση συνασπισμού με την προσθήκη της Ένωσης Υπέρ της Πατρίδας και της Δημοκρατίας (IRL), όπου τη θέση του υπουργού Οικονομικών κατέλαβε ο Σβεν Σέστερ, καλούμενος να ενώσει τους τρεις κυβερνητικούς εταίρους πάνω στο φλέγον ζήτημα της φορολογικής μεταρρύθμισης.

 Ένας κτηματομεσίτης από τη Βαλτική στο δρόμο του Γιάνη

Με αρκετά χρόνια προϋπηρεσίας στο real estate, τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και το εσθονικό Λόττο, ο 45χρονος πολιτικός αντλεί εμπειρία από τη θητεία του στην επιτροπή οικονομικών υποθέσεων του δημοτικού συμβουλίου της πρωτεύουσας Ταλίν και τη θητεία του ως επικεφαλής της αντίστοιχης επιτροπής του κοινοβουλίου. Η τύχη δεν φαίνεται να είναι με το μέρος του συντηρητικού πολιτικού, ο οποίος δεν κατάφερε να επανεκλεγεί για μία ψήφο, σε μια εκλογική αναμέτρηση όπου οι Εσθονοί ψήφισαν με το νου τους στη Μόσχα, καταποντίζοντας το IRL.

Στο χρηματιστήριο του ακαδημαϊκού κόσμου, η θητεία του εσθονού υπουργού στο Λόττο δύσκολα μπορεί να αναμετρηθεί με τη θεωρία παιγνίων του έλληνα ομόλογού του. Στο πολιτικό ταμείο του Eurogroup, όπου η Ευρώπη παίζει στα ζάρια το μέλλον της, οι 1.392 ψήφοι που έλαβε ο Σέστερ θεωρούνται ασφαλέστερο ενέχυρο από τις 131.211 σταυρούς του Γιάνη Βαρουφάκη.

 Ριμάντας Σάντζιους

(8/10/1960), Λιθουανία
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PES) – Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Λιθουανίας (LSDP)
Θητεία: 1/1/2015 (με την ένταξη της Λιθουανίας στην Ευρωζώνη) έως σήμερα, 16/5/2007 έως σήμερα (υπουργός Οικονομικών)
Σπουδές: Χημεία στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας, Μεταπτυχιακό στη Νομική από το Πανεπιστήμιο του Βίλνιους
Κλίμακα Βαρουφάκη: 1/10

Μια εβδομάδα πριν από το περιβόητο Eurogroup στη Ρίγα (24/4/2015), όπου διαδόθηκε ότι κράτησε ιδιαίτερα σκληρή στάση απέναντι στον Γιάνη Βαρουφάκη, ο λιθουανός υπουργός Οικονομικών δήλωνε στο Bloomberg πως «δεν υπάρχουν fast-track λύσεις για την Ελλάδα».

Δύο χρόνια νωρίτερα σε συνεδρίαση του Ecofin στις Βρυξέλλες (10/12/2013), ως προεδρεύων τότε του συμβουλίου, ο Ριμάντας Σάντζιους έδωσε το παρασύνθημα στους υπόλοιπους εικοσιπέντε υπουργούς να τραγουδήσουν το «Happy Birthday» στον Γιάννη Στουρνάρα, που είχε γενέθλια. Την έκπληξη είχε προετοιμάσει ο ίδιος ο Σόιμπλε, όπως με προθυμία μετέδωσαν τα φιλοκυβερνητικά Μέσα στην Ελλάδα.

«Ο Βαρουφάκης έχει καταφέρει μόνο ένα πράγμα: να ενώσει τα φτωχότερα δυσαρεστημένα κράτη-μέλη», έγραφε ο Guardian την Πρωτομαγιά, ενημερώνοντας το βρετανικό κοινό πως όταν ήρθε η κρίση στην Λιθουανία, το 2008, δεν έγιναν απεργίες ούτε προκλήθηκε κοινωνική αναταραχή.

Από τα παραπάνω, άρα, είναι μάλλον απίθανο ο Σάντζιους, που έκανε φοιτητικά μεροκάματα στο σοβιετικό Καζακστάν και πρωτομπήκε στην πολιτική το 1991 για να συνεισφέρει στην ευημερία της προσφάτως ανεξαρτητοποιημένης Λιθουανίας, να πήρε τηλέφωνο για ευχές τον Γιάνη Βαρουφάκη στις 24 Μαρτίου.

Γιάνις Ρέιρς

(γεν. 1961, Λετονία)
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP) – Ενότητα (Vienotība)
Θητεία: 5/11/2014 έως σήμερα
Σπουδές: Πτυχίο Οικονομικών και Βιομηχανικού Σχεδιασμού από το Πανεπιστήμιο της Λετονίας
Κλίμακα Βαρουφάκη: 1/10

Ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν είναι ο μόνος Γιάνης στο Eurogroup, καθώς στις συνεδριάσεις του άτυπου οργάνου συμμετέχει και ο λετονός ομόλογός του, Γιάνις Ρέιρς.

Ο λετονός Γιάνις ξεκίνησε την καριέρα του το 1993 στην Deutsche – Lettische Bank (Γερμανική – Λετονική Τράπεζα), που ιδρύθηκε ένα χρόνο νωρίτερα. Αυτό από μόνο του αρκεί για να περιγράψει το πολιτικό σύμπαν του Ρέιρς, που αναρριχήθηκε ως τη θέση του αντιπρόεδρου της τράπεζας, η οποία το 1996 απορροφήθηκε από τη Swedbank. Το 2002, εκλέχθηκε βουλευτής με το κεντροδεξιό κόμμα Νέα Εποχή, που κυβέρνησε για τα επόμενα δύο χρόνια, έχοντας κάνει σημαία του την κάθαρση και τη μεταρρύθμιση σε υγεία, πρόνοια, παιδεία, ζητώντας να αντικατασταθεί η δωρεάν φοίτηση στην τριτοβάθμια με φοιτητικά δάνεια. Πρωθυπουργός εκείνης της κυβέρνησης ήταν ο επί δέκα χρόνια κεντρικός τραπεζίτης της χώρας, Έιναρς Ρέπσε, δημοφιλής από τον ηγετικό του ρόλο στο εθνικό κίνημα ανεξαρτησίας του 1988. Αντίστοιχα, υπουργός Οικονομικών ήταν ο σημερινός αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόβσκις, που σχημάτισε δική του κυβέρνηση το 2010. Το 2011, η Νέα Εποχή ενώθηκε με άλλα δύο κόμματα της λετονικής Δεξιάς, σχηματίζοντας την Ενότητα, η οποία, αν και ήρθε δεύτερη στις πρόωρες εκλογές του 2014, σχημάτισε ξανά κυβέρνηση συνασπισμού, αποκλείοντας το πρώτο σε ψήφους φιλορωσικό κόμμα της Αρμονίας.

Σε άρθρο του στους New York Times (15/1/2008), ο Πολ Κρούγκμαν έγραφε πως «η Λετονία είναι η νέα Αργεντινή». Η 13η Ιανουαρίου 2009 έμεινε στην ιστορία ως η μέρα που ξέσπασαν οι «Ταραχές της Ρίγας», μετά τα βίαια επεισόδια στην λετονική πρωτεύουσα, που σηματοδότησαν το απόγειο της κρίσης. Τελικά, η χώρα ανέκαμψε, καθώς «η ενδυνάμωση των γειτονικών χωρών στηρίζει την παραγωγή και τις εξαγωγές της Λετονίας», όπως τόνιζαν τον Φεβρουάριο του 2010 αναλυτές της Moody’s, φωτογραφίζοντας τη μισητή στο βαλτικό κατεστημένο Μόσχα. Τέσσερα χρόνια μετά, οι Λετονοί έχασαν εξαγωγές τροφίμων αξίας 52 εκατ. ευρώ, εξαιτίας των αντιμέτρων της Ρωσίας στις κυρώσεις της Δύσης. Η ΕΕ υποσχέθηκε αποζημιώσεις ύψους μόλις 7,7 εκατ. ευρώ. Όπως είπε και ο Ρέιρς από το Λονδίνο, όπου εκλήθη το Φεβρουάριο σε οικονομικό συνέδριο που διοργάνωσε η Λετονική Πρεσβεία (19-2): «Η Ευρώπη δεν πρέπει να αντιδρά στις παγκόσμιες διαδικασίες, αλλά να τις διαμορφώνει».

Από 1/1/2014, η Λετονία είναι μέλος της Ευρωζώνης και από 1/1/2015 αναλαμβάνει για πρώτη φορά την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ έως τον Ιούνιο. Η ιστορία θα γράψει πως στο πιο κρίσιμο πεντάμηνο της Ελλάδας, χρέη γραμματέα της Ευρώπης εκτελούσαν τα παιδιά που μεγάλωσαν νομίζοντας πως στη Δύση όλοι είναι πλούσιοι και δημοκράτες.

Άντι Ρίνε

(γεν. 3/11/1962), Φινλανδία
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PES) – Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Φινλανδίας (SDP)
Θητεία: 6/6/2014 έως 28/5/2015
Σπουδές: Μεταπτυχιακό στη Νομική από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι
Κλίμακα Βαρουφάκη: 4/10

Ο πιο διάσημος συνδικαλιστής στη χώρα του, γνωστός με το προσωνύμιο «γκάνγκστερ της αγοράς εργασίας», ο πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Φινλανδίας άφησε να εννοηθεί με δηλώσεις του, τους πρώτους μήνες του 2015, ότι η Φινλανδία πιέζεται να χαλαρώσει τη στάση της.

«Δεν υπάρχει λόγος να αμφισβητούμε τη δέσμευση της Ελλάδας στο ευρώ», καθησύχαζε τους Φινλανδούς, από τις σελίδες των Helsinki Times (6/1). «Ίσως χρειαστεί να συμβιβαστούμε με την Ελλάδα», δήλωνε στο εθνικό δίκτυο Yle (16/2/2015). «Ελπίζουμε ότι η Ελλάδα θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της», επαναλάμβανε δύο μέρες μετά τη συμφωνία του Φεβρουαρίου.

Το κόμμα του ήρθε τέταρτο στις εκλογές της 19ης Απριλίου και δεν συμμετέχει στη νέα κυβέρνηση συνεργασίας, που σχηματίστηκε στις 29 Μαΐου, ανάμεσα στο ιστορικό Κεντρώο Κόμμα του νέου πρωθυπουργού, Γιούχα Σίπιλα, το κεντροδεξιό κόμμα του Εθνικού Συνασπισμού του προηγούμενου πρωθυπουργού, Αλεξάντερ Στουμπ, που έγινε υπουργός Οικονομικών στη θέση του πρώην κυβερνητικού εταίρου, και τους ακραίους εθνικιστές «Αληθινούς Φινλανδούς», που για πρώτη φορά συμμετέχουν στην κυβέρνηση.

Πέτερ Καζιμίρ

(γεν. 28/6/2/1968), Σλοβακία
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PES) – Κατεύθυνση-Σοσιαλδημοκρατία (Smer-SD)
Θητεία: 4/3/2012 έως σήμερα
Σπουδές: Διεθνές Εμπόριο στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Μπρατισλάβα
Κλίμακα Βαρουφάκη: 1/10

Ο εκπρόσωπος του γνωστού και μη εξαιρετέου «σλοβάκου φορολογούμενου», δεν θα μπορούσε να παρουσιαστεί με κάτι παραπάνω από αυτό που ο ίδιος έχει επιλέξει. Η επικοινωνιακή ομάδα του αντιπροέδρου της σλοβακικής κυβέρνησης και υπουργού Οικονομικών τα δίνει όλα σε κάθε Eurogroup, γεμίζοντας με tweets το κενό χώρο στα ρεπορτάζ του διεθνούς Τύπου.

«Η Ελλάδα αντιμετωπίζει τη γυμνή αλήθεια για το πρόγραμμά της. Είναι πολύ νωρίς να εκτιμήσουμε τις ελληνικές προτάσεις. Περιμένουμε τα αληθινά νούμερα» (9/3/2015). «Δεν μιλάμε για πυρηνική επιστήμη. Τα χρήματα για την Ελλάδα είναι διαθέσιμα, χρειάζεται μόνο να κάνουν ό,τι συμφωνήθηκε στο Eurogroup» (11/5/2015).

Ντούσαν Μράμορ

(γεν. 1/11/1953), Σλοβενία
Ταυτότητα: Συμμαχία Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) – Σύγχρονο Κεντρώο Κόμμα (SMC)
Θητεία: 18/9/2014 έως σήμερα
Σπουδές: Διδακτορικό στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο της Λιουμπλιάνας
Κλίμακα Βαρουφάκη: 1/10

«Θα πρέπει να σχεδιάσουμε ένα σχέδιο Β, σε περίπτωση που οι συνομιλίες μεταξύ Αθήνας και εταίρων αποτύχουν». Αυτή η φράση άναψε τα αίματα στο Eurogroup της Ρίγα, αν πιστέψουμε τις ανταποκρίσεις, που εκείνη τη μέρα έκαναν το γύρο του κόσμου αλλά διαψεύστηκαν αρκετές μέρες αργότερα τόσο από τον Γιάνη Βαρουφάκη όσο και από δημοσιογράφους που τις αναπαρήγαγαν.

Τελικά, οι λέξεις «αρχάριος», «τζογαδόρος», «ερασιτέχνης» και «ανεύθυνος» δεν ειπώθηκαν ποτέ από τους συνάδελφους του έλληνα υπουργού Οικονομικών και μάλλον ούτε ο ίδιος ποτέ αποκάλεσε «αναξιοπρεπή» και «αντιευρωπαϊστή» τον επί σειρά ετών καθηγητή Οικονομικών και πρύτανη στο Πανεπιστήμιο της Λιουμπλιάνα και υπουργό Οικονομικών το 2002-2004, που προετοίμασε την ένταξη της Σλοβενίας στην ΕΕ από 1/5/2004.

ΟΙ ΦΙΛΙΚΟΙ ΤΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ

Πιέρ Γκραμένια

(γεν. 22/4/1958), Λουξεμβούργο
Ταυτότητα: Ανεξάρτητος, προτεινόμενος από το Δημοκρατικό Κόμμα (DP) – Συμμαχία Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE)
Θητεία: 4/12/2013 έως σήμερα
Σπουδές: Νομικά και Οικονομικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, Paris II, Μεταπτυχιακό στο Κοινοτικό Δίκαιο
Κλίμακα Βαρουφάκη: 6/10

Διπλωμάτης καριέρας από το 1983 και γενικός διευθυντής του Εμπορικού Επιμελητηρίου του Λουξεμβούργου για μια ολόκληρη δεκαετία (2003-2013), ήρθε σε σφοδρή σύγκρουση με την διοικητική ιεραρχία του υπουργείου Οικονομικών, που τον κατηγόρησε για έλλειψη εξειδίκευσης και επαγγελματισμού και ότι «ξεθεμελίωνε όλο το μηχανισμό αποφάσεων», οδηγώντας τρία υψηλόβαθμα στελέχη σε ηχηρές παραιτήσεις (Luxemburger Wort, 22/4/2014).

Πιο διπλωματικός, ο Γκραμένια δήλωνε ένα χρόνο μετά στη Wall Street Journal (20/4/2015) για τις ελληνικές διαπραγματεύσεις: «Η Ευρώπη είναι καλύτερα προετοιμασμένη σήμερα να αντιμετωπίσει το οποιοδήποτε πρόβλημα, αλλά μια έξοδος της Ελλάδας οδηγεί σε αχαρτογράφητα νερά. Όλες μαζί οι δεκαεννέα χώρες πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να αποφύγουμε μια χρεοκοπία».

Γιόχαν Φαν Όφερφελντ

(γεν. 24/8/1955), Βέλγιο
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία (EFA) – Νέα Φλαμανδική Συμμαχία (N-VA)
Ανέλαβε: 11/10/2014 έως σήμερα
Σπουδές: Διδακτορικό στα Εφαρμοσμένα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας
Κλίμακα Βαρουφάκη: 5/10

«Αν η διαχείριση του ευρώ δεν ευθυγραμμιστεί περισσότερο με την κουλτούρα σταθερότητας της Γερμανίας, οι Γερμανοί θα επιφέρουν το τέλος του ευρώ όπως το γνωρίζουμε σήμερα», γράφει ο φλαμανδός υπουργός στο βιβλίο του «Το Τέλος του Ευρώ», που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο (2012).

Ξεκίνησε την καριέρα του το 1978, και για δύο χρόνια, ως δημοσιογράφος στο Trends, κορυφαίο εβδομαδιαίο επιχειρηματικό και οικονομικό περιοδικό του Βελγίου, του οποίου έγινε αρχισυντάκτης και γενικός διευθυντής το 1992. Το βιογραφικό του περιέχει τράπεζες, think tanks, πανεπιστήμια και τη δήλωση στο Bloomberg (16/4) ότι «αυτό που κάνουμε είναι η μόνη επιλογή που έχουμε, δεν μπορούμε να παραχωρήσουμε στην ελληνική κυβέρνηση ό,τι ζητά γιατί έτσι μπαίνει σε κίνδυνο η εσωτερική πειθαρχία στην Ευρωζώνη, αλλά σίγουρα υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης αν αφήσουμε την Ελλάδα να φύγει».

Έντουαρντ Σικλούνα

(γεν. 12/10/1946), Μάλτα
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PES) – Εργατικό Κόμμα (PL)
Θητεία: 13/3/2013 έως σήμερα
Σπουδές: Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Μάλτας, Μεταπτυχιακό και Διδακτορικό στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο
Κλίμακα Βαρουφάκη: 5,5/10

Σε συνέντευξη, που παραχώρησε στο Bloomberg στις 15 Μαΐου, ο υπουργός Οικονομικών της μικρότερης χώρας της Ευρωζώνης, με μακρά θητεία σε διεθνείς οργανισμούς και οίκους αξιολόγησης, υποστήριξε ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο για συμφωνία είναι η λαϊκή εντολή που έλαβε ο Αλέξης Τσίπρας.

«Πρέπει να βρεις μια ισορροπία ανάμεσα στον ηθικό κίνδυνο και ταυτόχρονα να είσαι ρεαλιστής», ανέφερε ο σοσιαλδημοκράτης οικονομολόγος και έδωσε τον ορισμό της λέξης «ρεαλιστής»: «να αναγνωρίζεις ότι η κατάσταση είναι αυτή που είναι και ότι δεν μπορείς να γυρίσεις πίσω τους δείκτες του ρολογιού». Την ίδια στιγμή ζητούσε περισσότερη ευελιξία από την Ευρώπη, τονίζοντας πως «αν είχαμε ακολουθήσει τους κανόνες της Κομισιόν για διαρθρωτικές αλλαγές με ακρίβεια δεκαδικού ψηφίου, τώρα θα είχαμε μια αποτυχημένη οικονομία σε ύφεση. Αυτό είναι κατανοητό σε πολιτικό επίπεδο, αλλά σε τεχνικό επίπεδο τίποτα δεν έχει αλλάξει».

Χανς Γεργκ Σέλινγκ

(γεν. 27/12/1953), Αυστρία

Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP) – Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα (ÖVP)
Θητεία: 1/9/2014 έως σήμερα
Σπουδές: Διδακτορικό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το Πανεπιστήμιο του Λιντς «Γιοχάνες Κέπλερ»
Κλίμακα Βαρουφάκη: 5/10

Ο προκάτοχος του Σέλινγκ είχε πει ότι «η Αυστρία πρέπει να στραφεί προς το παράδειγμα της Γερμανίας και όχι προς το παράδειγμα της Ελλάδας». Με τεράστια εμπειρία στον ιδιωτικό τομέα, όπου ανάμεσα σε άλλα υπήρξε επικεφαλής μεγάλης λιανικής αλυσίδας επίπλων, ο Σέλινγκ ανέλαβε να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα στους κόλπους του Λαϊκού Κόμματος αλλά και με τον κυβερνητικό εταίρο του σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργού, Βέρνερ Φάινμαν, για τα δύο καυτά θέματα της αυστριακής οικονομίας: φορολογική μεταρρύθμιση και τράπεζες.

Τρία χρόνια μετά την υποβάθμιση του αξιόχρεου της χώρας σε AA+ από τον οίκο Standard & Poor’s, η Αυστρία έχασε το «τριπλό Α» και από τον οίκο Fitch. Η υποβάθμιση ανακοινώθηκε ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου, στις 14 Φεβρουαρίου, και υπενθύμισε στις αγορές το αμαρτωλό παρελθόν του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας. Οι διασώσεις των αυστριακών τραπεζών αλλά και οι σκληρότεροι κανόνες της ΕΕ επιδείνωσαν δραματικά τη δυναμική του δημόσιου χρέους.

Ήδη από πέρυσι, η Αυστρία είχε προσαρμόσει τη νομοθεσία της στο πλαίσιο της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας για την εξυγίανση και εκκαθάριση των τραπεζών – BBRD, την οποία υποχρεούνται να υιοθετήσουν όλα τα κράτη-μέλη από του χρόνου και η οποία προβλέπει την ανάληψη ζημιών από τους πιστωτές των τραπεζών πριν υπάρξει διάσωση με χρήματα των φορολογουμένων, ανοίγοντας το δρόμο για bail-in στο πρότυπο της κυπριακής διάσωσης.

Παρά το πολύ χαμηλό ιστορικά κόστος δανεισμού της Αυστρίας, οι δύο κυβερνήσεις συνασπισμού σοσιαλδημοκρατών και συντηρητικών, που κυβερνούν από το 2008, δεν κατάφεραν να βάλουν σε τάξη το αμαρτωλό τραπεζικό σύστημα της χώρας. Στις 27 Φεβρουαρίου, η Raiffeisenbank, η αποκαλούμενη και ως Goldman Sachs της Αυστρίας, ανακοίνωσε ότι θα κλείσει τα καταστήματά της στη ρωσική Άπω Ανατολή λόγω των ρωσικών κυρώσεων.

Το αμαρτωλό μυστικό της Κεντρικής Ευρώπης

Στις αρχές Μαρτίου, η Αυστρία προκάλεσε παγκόσμιο σεισμό, ανακοινώνοντας 15μηνο μορατόριουμ στην αποπληρωμή των χρεών ύψους 11 δισ. ευρώ της Heta, μέχρι να αποφασιστεί ο σχεδιασμός ενός bail-in. Η Heta είναι η «κακή τράπεζα» της Αυστρίας, όπως είθισται να λέγεται ο κρατικός φορέας που συστήνεται για τη διαχείριση των επισφαλειών χρεοκοπημένων τραπεζών ή εκεί όπου παρκάρονται τα τραπεζικά λάθη του παρελθόντος. Η κυβέρνηση είχε ανακαλύψει μαύρη τρύπα 7,6 δισ. ευρώ στη Heta, που είχε στηθεί με σκοπό να διαχειριστεί τα τοξικά λάθη της ανακεφαλαιοποιημένης από το 2009 Hypo Alpe Adria (HAA).

Ο σκοπός δεν φάνηκε να επιτυγχάνεται και, έτσι, η Αυστρία έγινε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που προβαίνει σε εκκαθάριση «κακής τράπεζας». Ανάμεσα στους ομολογιούχους της Heta συμπεριλαμβάνονται τουλάχιστον έντεκα γερμανικές τράπεζες με χαρτοφυλάκιa αξίας τουλάχιστον 2,3 δισ. ευρώ, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Aurelius Capital, γνωστός αντίδικος στην υπόθεση χρεοκοπίας της Αργεντινής.

Η αυστριακή κυβέρνηση ανακοίνωσε, επίσης, ότι δεν θα καλύπτει ούτε τα ασφαλή ομόλογα υψηλής διαβάθμισης, που είχαν εκδοθεί με εγγύηση του κρατιδίου της Καρινθίας. Η Καρινθία έχει ανακοινώσει ότι αδυνατεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της χωρίς ομοσπονδιακή βοήθεια και αντιμετωπίζει τον κίνδυνο χρεοκοπίας, καθώς τα έσοδά της είναι πέντε φορές χαμηλότερα από το ύψος των εγγυήσεων, που ανέρχονται στα 10,2 δισ. ευρώ. «Δεν θα δώσουμε ούτε ένα ευρώ από τα λεφτά των φορολογουμένων στη Heta», ήταν η τοποθέτηση του υπουργού Οικονομικών, Χανς Γεργκ Σέλινγκ.

Έως φέτος, τα στοιχεία για τις κυβερνητικές εγγυήσεις χρέους δεν δημοσιοποιούνταν στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Αυστρία και Γερμανία ήταν δύο χώρες που ευνοήθηκαν ιδιαίτερα από το καθεστώς εγγυήσεων, που μπορούσαν να παρέχουν τα ομόσπονδα κρατίδια σε περιφερειακές τράπεζες, όπως η HAA, στη σκανδαλώδη πτώχευση και διάσωση της οποίας εμπλέκεται η BayernLB, περιφερειακή τράπεζα της Βαυαρίας, που επίσης πλήττεται από το bail-in στην Αυστρία. Αυστριακή κυβέρνηση και BayernLB έχουν αλληλομηνυθεί τουλάχιστον οκτώ φορές τα τελευταία χρόνια.

Στις 19 Μαΐου, ο οίκος Fitch υποβάθμισε το αξιόχρεο των αυστριακών συστημικών τραπεζών, επικαλούμενος την ουκρανική κρίση, ασκώντας ακόμα μεγαλύτερη πίεση στη Βιένη.

Το αυστριακό πρόβλημα της Γερμανίας

Κάπως έτσι, εκεί που το Βερολίνο θεωρεί ότι έχει αφοπλίσει πλήρως το ελληνικό αντάρτικο στη Μεσόγειο, κινδυνεύει να την πάθει στις Άλπεις – και μάλιστα από την επιμονή μιας χώρας να εφαρμόσει πλήρως τους κανόνες και το πρότυπο Ντάισελμπλουμ.

Η ωρολογιακή βόμβα των ενδεχόμενων κρατικών υποχρεώσεων, που δεν υπολογίζονται στο δημόσιο χρέος, απειλεί να τινάξει στον αέρα την Ευρώπη και είναι πιθανότατα ο μοναδικός λόγος για την ξαφνική κατανόηση της Αυστρίας προς τα αδιέξοδα της Ελλάδας, με τον χριστιανοδημοκράτη Σέλινγκ τις περισσότερες φορές να κρατά ξύλο «εκπλήρωσης των υποχρεώσεων», αλλά στις κρίσιμες στιγμές να βαστά τον σταυρό ενός Grexit, που «δεν είναι τεχνικά δυνατό».

Χάρης Γεωργιάδης

(γεν. 9/3/1972), Κύπρος
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP) – Δημοκρατικός Συναγερμός (ΔΗΣΥ)
Θητεία: 3/4/2013
Σπουδές: Διεθνείς Σχέσεις και Οικονομικά, μεταπτυχιακό στις Ευρωπαϊκές Σπουδές από το Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ
Κλίμακα Βαρουφάκη: 6/10

«Παρά τους εθνικούς και πολιτιστικούς δεσμούς, η οικονομία της Κύπρου είναι διαφορετική και ακολουθεί τη δική της πορεία. Δεν είμαστε το ψευδοκράτος, του οποίου η οικονομία είναι παράρτημα και παρακλάδι της οικονομίας της κατοχικής Τουρκίας. Μου προκαλεί εντύπωση πως αυτοί, που έχουν πιο έντονα ενοχληθεί, είναι όσοι δεν αποδέχονται καν την ύπαρξη εθνικών και πολιτιστικών δεσμών μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας».

Μισέλ Σαπέν

Γαλλία
Ταυτότητα: Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PES) – Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS)
Θητεία: 2/4/2014 έως σήμερα
Σπουδές: Πτυχίο Ιστορίας και MPhil Γεωγραφίας από το Πανεπιστήμιο της Σορβόνης Paris IV, Sciences Po, École Normale Supérieure, Sciences Po, École Nationale d’Administration
Κλίμακα Βαρουφάκη: 6,5/10

Κρίνεται μόνο ως εκπρόσωπος του Ολάντ στις διαπραγματεύσεις.

Πιερ Κάρλο Πάντοαν

(γεν. 19/1/1950), Ιταλία
Ταυτότητα: Ανεξάρτητος, προτεινόμενος από το Δημοκρατικό Κόμμα (PD), Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSE)
Θητεία: 24/2/2014 έως σήμερα
Σπουδές: Πανεπιστήμιο Σαπιέντσα της Ρώμης
Κλίμακα Βαρουφάκη: 7/10

Ως επικεφαλής οικονομολόγος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) ο καθηγητής Πιερ Κάρλο Πάντοαν ζητούσε να εφαρμοστεί μια επιθετική πολιτική χαλάρωσης από την ΕΚΤ και ήταν ένας από τους επικριτές των σκληρών δημοσιονομικών περικοπών στις ασθενέστερες οικονομίες της Ευρωζώνης. Ως τσάρος της ιταλικής οικονομίας, έχει δηλώσει ότι στηρίζει τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης, που «έβαλε στο τραπέζι μια ανάγκη, η οποία πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη: Να οδηγήσει την Ελλάδα έξω από μια μακρά περίοδο κρίσης. Για να το πετύχει, η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει σε δομική μεταρρύθμιση, να γίνει πιο δυναμική με ένα πρόγραμμα μεσοπρόθεσμης διάρκειας».

άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Hot Doc# 78

Extra Hot άρθρο

Το κτήμα Τατοΐου μαραζώνει. Ένα κομμάτι της ιστορίας έχει αφεθεί έρμαιο του χρόνου αλλά και διαφόρων, που κατά καιρούς το έχουν λεηλατήσει. Σαράντα ιστορικής αξίας κτίρια καταρρέουν μέσα στην 42 χιλιάδων στρεμμάτων έκταση του κτήματος. Αντί δε να αναδειχθούν τα μνημεία, που από το 2003 έχουν κηρυχτεί ως αρχαιολογικά, αφήνονται στα στοιχεία της φύσης. Ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Συλλόγου Φίλων του Κτήματος Τατοΐου, Βασίλης Κουτσαβλής, μιλώντας στο Hot Doc τόνισε ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις, είτε από φόβο για το πολιτικό κόστος είτε εσκεμμένα, ώστε να οδηγήσουν τα πράγματα σε ξεπούλημα και μετατροπή του σε μια τεράστια καφετέρια, άφησαν το κτήμα σε πλήρη εγκατάλειψη.

Μεταξύ άλλων, μας είπε χαρακτηριστικά ο κ. Κουτσαβλής: «Οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν ήθελαν να ακούσουν την κοινωνία των πολιτών και δεν προχώρησαν, από φόβο για το πολιτικό κόστος, στο να υπογράψουν την κοινή υπουργική απόφαση για την αξιοποίηση του Τατοΐου. Δεν το υπέγραψαν, και άφησαν το θέμα να εκκρεμεί, με αποτέλεσμα αυτή η εκκρεμότητα 4 ολόκληρα χρόνια τώρα να διαλύει το Τατόι».

Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, οι λεηλασίες και οι φθορές κατατρώνε το κτήμα.

Ένας ακόμα φόβος του κ. Κουτσαβλή είναι ότι με την σύμπτυξη των αστυνομικών τμημάτων θα ανοίξει η όρεξη σε πλιατσικολόγους: «Πάνε κλέβουν, τώρα ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση ότι στα πλαίσια της σύμπτυξης των αστυνομικών τμημάτων θα κλείσει η φρουρά του Τατοΐου, που είναι το Α.Τ. μέσα στο Τατόϊ. Αν γίνει κάτι τέτοιο θα είναι πολύ άσχημη εξέλιξη. Έχουμε ενημερώσει τον υπουργό Πολιτισμού, ότι θα πρέπει να το δει με τον συναρμόδιό του, τον κ. Πανούση, διότι αν κλείσει το Α.Τ. Τατοΐου θα λεηλατηθούν τα πάντα στο κτήμα. Υπάρχουν ακίνητα μνημεία, κινητά μνημεία, αντικείμενα αμύθητης αξίας, που βρίσκονται μέσα στα κτίρια, που θα κλαπούν μέσα σε ένα βράδυ αν φύγει η αστυνομία από εκεί. Και μιλάμε για κηρυγμένα μνημεία, ήδη από το 2003. Είναι αρχαιολογικός χώρος, ιστορικός τόπος και είναι διακηρυγμένα μνημεία, και τα αντικείμενα και τα 40 ιστορικά κτίρια».

Όπως τονίζει ο Σύλλογος Φίλων Τατοΐου, το κτήμα, με την αξιοποίησή του, μπορεί να δημιουργήσει 200 θέσεις μόνιμης εργασίας και περίπου 1.000 εποχικές, χωρίς σε αυτά να συνυπολογίζονται οι παράπλευρες ωφέλειες στην κοινωνία, την οικονομία και την οικολογία.

Σύμφωνα με τους ίδιους, το συνολικό κόστος μιας αποκατάστασης του κτήματος εκτιμάται σήμερα γύρω στα 130 εκατομμύρια ευρώ. Σχετικά πρόσφατα, μάλιστα, το υπουργείο Πολιτισμού καταμέτρησε 3.500 αντικείμενα της πρώην βασιλικής οικογένειας, που συντηρήθηκαν με 1.194.000 ευρώ, μέσω ΕΣΠΑ. Αυτά φυλάσσονται σε αποθήκες και είναι έτοιμα να κοσμήσουν μία επικείμενη μουσειακή συλλογή.

Οι σκέψεις της κυβέρνησης για το κτήμα

Η έλευση της νέας κυβέρνησης κόμισε και νέα ήθη. Αν μη τι άλλο, οι κινήσεις δείχνουν ότι δεν υπάρχει ο φόβος του πολιτικού κόστους, όταν πρόκειται για τη διάσωση ιστορικών και περιβαλλοντικών μνημείων της χώρας.

Όπως τόνισε στο Hot Doc ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Παναγιώτης Σγουρίδης, μετά από κάποιες συναντήσεις με φίλους του Τατοΐου και διάφορους συλλόγους και σωματεία, η αρχική σκέψη ήταν η αναβίωση του αγροκτήματος του Τατοΐου. Σε ωριμότερη βάση, έγινε μία συνάντηση με τον αναπληρωτή υπουργό Πολιτισμού, Νίκο Ξυδάκη, ενώ παράλληλα συγκροτήθηκε και μία ομάδα εργασίας από τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος, Γιάννη Τσιρώνη, ώστε να υπάρξει μια ολοκληρωμένη αναβίωση του κτήματος Τατοΐου, με δράσεις πολιτισμού αφενός, μιας και υπάρχουν τα κτίρια, και αφετέρου αναψυχής, στο πραγματικά όμορφο δάσος.

Κτίρια και αντικείμενα ριμάζουν με την πάροδο του χρόνου ενώ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν. Στόχος της κυβέρνησης η μετατροπή του κτήματος σε χώρο αναψυχής, ιστορίας και πολιτισμού.

«Το ΥΠΕΚΑ, δηλαδή ο κ. Τσιρώνης, έχει τα δάση, μιας και υπάρχει ένα αξιόλογο δάσος, και εμείς, ως υπουργείο (Αγροτικής Ανάπτυξης), μπορούμε να αναβιώσουμε τους αμπελώνες, τους ελαιώνες, το βουστάσιο και παράλληλα το τυροκομείο και το οινοποιείο. Έτσι, με μια συνέργεια όλων αυτών των υπουργείων, το κτήμα θα γίνει ένας πόλος έλξης τουριστικός και σαφώς στην κατεύθυνση αυτή θα παρέμβει και το υπουργείο Τουρισμού, που θα αξιοποιήσει όλο αυτό», μας είπε χαρακτηριστικά ο κ. Σγουρίδης.

Πώς θα γίνει; Καταρχάς, πρέπει αυτή η ιδέα να αποκρυσταλλωθεί και να αποκτήσει σάρκα και οστά με μια διαχειριστική μελέτη, όπως μας είπε. Μπορεί να γίνει μια ΣΔΙΤ, αλλά μπορεί να γίνει και σε συνεργασία και με φορείς.

«Πάντως, το πώς θα φτάσουμε μέχρι το τέλος είναι ακόμα υπό μελέτη. Το τέλος είναι ότι αυτό το κτήμα του Τατοΐου θα είναι αυτοχρηματοδοτούμενο. Αυτή θα είναι η βάση. Μέσα, δηλαδή, από τα προϊόντα που θα παράγει, μέσα από τις επισκέψεις που θα γίνονται, όλο αυτό τον κύκλο, που είναι κύκλος ενός χρόνου».

Στόχος της κυβέρνησης είναι να μπορούν να γίνονται επισκέψεις στο δάσος και στους αμπελώνες, να πωλούνται τα τυροκομικά προϊόντα, και ίσως και αγροτουρισμός, μιας και υπάρχει και το βουστάσιο. Πάντως δεν θα είναι υπό την έννοια ενός ξενοδοχείου, όπως αρχικά υπήρχε μια σκέψη.

Η κυβέρνηση αποκλείει μετά βδελυγμίας οποιαδήποτε σκέψη υπήρχε από την προηγούμενη κυβέρνηση, όπως μας είπαν οι Φίλοι του Τατοΐου, που θα το μετέτρεπε σε μια απέραντη καφετέρια.

«Αν είναι δυνατόν! Μόνο αυτό δεν θέλουμε. Το να υπάρχει, με σεβασμό στο κτήμα, κάποια εξυπηρέτηση των πολιτών που θα το επισκέπτονται, αυτό είναι στο πλαίσιο του θεμιτού. Δηλαδή, κάποιος που θα πηγαίνει εκεί, δεν θα κουβαλάει και το κολατσιό του. Θα υπάρχουν όλες οι απαραίτητες υποδομές, σε αρμονία με το όλο περιβάλλον. Δεν θέλουμε να το πειράξουμε. Εμείς θέλουμε να το αναδείξουμε», τονίζει εμφατικά ο Παναγιώτης Σγουρίδης.

Προσθέτει δε: «Το ζήτημα είναι ότι ανήκει στο Δημόσιο, και μόνον έτσι το Δημόσιο αποκτά ουσιαστικά και την κυριότητα. Με την αξιοποίησή του. Σας είπα την ιδέα, σας είπα και το τέλος της ιδέας, όλα τα υπόλοιπα είναι υπό μελέτη. Ήδη, την Τρίτη που μας έρχεται, θα γίνει σύσκεψη στο υπουργείο Πολιτισμού με τη συμμετοχή από το δικό μας υπουργείο αυτών που είναι αρμόδιοι καθώς και από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Κατά βάση, δηλαδή, ο κ. Ξυδάκης, ο κ. Τσιρώνης, εγώ, εν μέρει και το υπουργείο Τουρισμού, που θα “απολαύσει” την αναβίωση του αγροκτήματος. Όταν τελειώσει αυτή η αναβίωση θα λέμε: Πάμε στην Ακρόπολη, πάμε στο Τατόι, πάμε στο μουσείο».

Εν κατακλείδι, το θέμα της διαχείρισης μένει ανοιχτό, στη βάση της μελέτης. Υπάρχει και η σκέψη μιας ΣΔΙΤ, πάντως εκείνο που αποκλείεται είναι το ξεπούλημα.

«Εγώ θα έβαζα τίτλο: το Τατόι δεν ξεπουλιέται, αξιοποιείται», μας είπε ο υπουργός. «Δεν είναι κρίμα αυτή την περιουσία του ελληνικού λαού να την αφήσουμε να πάει έτσι; Εκείνο που θέλουμε είναι, με πολύ χαμηλούς τόνους, να κάνουμε κάτι που θα είναι αξιόλογο», κατέληξε.

Η ιστορία του κτήματος

40 κτίρια καταρρέουν μέσα στην 42 χιλιάδων στρεμμάτων έκταση του κτήματος. Η κυβέρνηση αποκλείει μετά βδελυγμίας οποιαδήποτε σκέψη υπήρχε από την προηγούμενη κυβέρνηση, όπως μας είπαν οι Φίλοι του Τατοΐου, που θα το μετέτρεπε σε μια απέραντη καφετέρια.

Σύμφωνα με τον ιστορικό και συγγραφέα Κώστα Σταματόπουλο: «Τον Αύγουστο του 1843, επισκέπτεται το Τατόι η βασίλισσα Αμαλία και θέλγεται από την ομορφιά της φύσης. Αργά το απόγευμα της 6ης Απριλίου 1865, θα διανυκτερεύσει εκεί, καθ’ οδόν προς Χαλκίδα, ο βασιλεύς Γεώργιος Α’, ως φιλοξενούμενος του Σκαρλάτου Σούτσου, που είναι ο αυλάρχης του. Το Τατόι είναι ο πρώτος σταθμός, της πρώτης περιοδείας του νεαρού βασιλέως, για να γνωρίσει την χώρα του, στην οποία αφίχθη το φθινόπωρο του 1863.

Πληροφορούμενος, στα 1870, ότι ο Γεώργιος Α’ αναζητούσε μία τοποθεσία, προκειμένου να αναγείρει την θερινή κατοικία του –κι έκλινε μάλιστα προς τους Πεταλιούς, που ήσαν ιδιοκτησία της γυναίκας του, Όλγας– ο Ερνέστος Τσίλλερ υπέδειξε στον βασιλέα το Τατόι – για το οποίο εγνώριζε ότι ο Σούτσος προθύμως θα πωλούσε – εκθειάζοντάς του το κλίμα, την ύπαρξη σ’ αυτό άφθονου νερού, καθώς και την άμεση επικοινωνία του με την πρωτεύουσα. Η άμεση ανταπόκριση του Γεωργίου στην πρόταση του αρχιτέκτονα της νεοκλασικής Αθήνας, φαίνεται από το γεγονός ότι ο Τσίλλερ εκπόνησε το έτος εκείνο διάφορα λίαν φιλόδοξα σχέδια τεράστιων επαύλεων, σε διαφορετικούς ρυθμούς (αναγεννησιακό, νεογοτθικό, «ελληνοελβετικό»), ορισμένα από τα οποία έχουν σωθεί.

Το συμβόλαιο αγοράς υπογράφηκε τελικά μόλις στις 15 Μαΐου 1872, στο σπίτι του Σούτσου, γωνία Κοραή και Πανεπιστημίου. Η τιμή ορίσθηκε στις 300.000 δραχμές, καταβλητέες από τον βασιλέα εντός ενός έτους, σε 4 δόσεις. Στην αρχική έκταση των περίπου 16.000 στρεμμάτων, θα προστεθεί το 1877 το Μπάφι (προσφορά της Βουλής προς τον άνακτα, ως ιδιωτική του περιουσία), αργότερα διάφορες μικροεκτάσεις (με τα μέτρα της εποχής) – άλλες με παραχώρηση και άλλες κατόπιν αγοράς – στη θέση Κεραμίδι, και τέλος, το 1891, το οροπέδιο της Δρίζας (που αγοράσθηκε υπό του Γεωργίου από τον Ανδρέα Συγγρό, για λίγο ιδιοκτήτη του, ενώ προηγουμένως ανήκε επίσης στους Σούτσους). Με την τελευταία αυτή αγορά, το βασιλικό κτήμα απέκτησε την μείζονα έκτασή του, ήτοι 47.427 στρέμματα.

Ευθύς μόλις έγινε κύριος του αρχικού πυρήνα του κτήματος, ο Γεώργιος καταπιάσθηκε αφ’ ενός με τη φύτευση του δάσους και τη δημιουργία της υποδομής του – έργο μοναδικό σε ολόκληρη την Ελλάδα: μάστευση των πηγών, μεταφορά και αποθήκευση νερού, αλλά και πάγου, άρδευση, χάραξη δασικών οδών, αλεών, κατασκευή γεφυρών –οι δύο πιο σημαντικές κοσμούνται με το προσωπικό του έμβλημα–, στερνών, της τεχνητής λίμνης Κιθάρα κ.τ.λ., πυρασφάλεια) και αφ’ ετέρου με την οργάνωση της οικονομίας του κτήματος, που περιορίστηκε στην αγροτική εκμετάλλευση, με έμφαση στην αμπελουργία και την ελαιοπαραγωγή (έχομε στοιχεία της αγροτικής παραγωγής του Τατοΐου και της διακρίσεως του οίνου που παρήγε, από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1880) . Ταυτόχρονα εγκαινίασε εκτεταμένο οικοδομικό πρόγραμμα, το οποίο περιελάμβανε την ανέγερση μιας πρώτης –προσωρινής– κατοικίας, με ένα παρακολούθημα (την μετέπειτα γνωστή ως οικία Στουρμ), ενός παρεκκλησίου (του Προφήτη Ηλία, που επικοινωνούσε με την βασιλική κατοικία μέσω μιας ανοικτής στοάς καλυμμένης με περικοκλάδες και φυλλωσιές) και δύο συγκροτημάτων σταύλων, το πρώτο για τα άλογα του βασιλέως και της Αυλής, στα δυτικά του ανακτόρου και σε μικρή από αυτό απόσταση (στη θέση όπου αργότερα κτίσθηκαν τα γκαράζ), το δεύτερο πιο χαμηλά, στη διασταύρωση της δημοσιάς της Χαλκίδας, με το δρόμο που κατευθύνεται προς το Παλαιόκαστρο. Περιελάμβανε ιπποστάσιο και σταύλο βοοειδών.

Η επαναλειτουργία των αμπελώνων, του οινοποιείου και του βουστασίου θα δώσουν έσοδα που θα συμβάλλουν στην αυτοχρηματοδότηση του κτήματος.

Ο αρχιτέκτων της προσωρινής βασιλικής επαύλεως, Ερνέστος Τσίλλερ – την οποία τα παλιά τοπογραφικά του κτήματος αναφέρουν ως “ξενώνα” – περιγράφει ρυθμολογικά το δημιούργημά του ως “ελληνοελβετικού ρυθμού”, εννοώντας με αυτό ένα κτίσμα κατά βάση νεοκλασικό, με δίρρικτη στέγη και ως προς τα επιμέρους με διακοσμητικά στοιχεία άλλα νεοκλασικά και άλλα “γραφικά” ή ρομαντικά. Η αντιπαραβολή του σχεδίου του Τσίλλερ ενός δευτερεύοντος κτίσματος, προορισμένου για το Τατόι, με τη μοναδική –εξ όσων γνωρίζω– φωτογραφία της επαύλεως στην αρχική της μορφή, που σώζεται στη Βασιλική Βιβλιοθήκη της Κοπεγχάγης, δείχνει σαφώς ότι η δεύτερη ήταν η απλουστευμένη και κατά πολύ μικρότερη εκδοχή του πρώτου. Πρόκειται για ένα στενόμακρο διώροφο σπίτι, με δίρρικτη στέγη, με τρία ανοίγματα στη στενή και έξι στη μακρά του πλευρά, πάνω σε ένα είδος βάθρου από ογκώδεις δόμους. Το αέτωμα κοσμείται από κλασικίζουσες τοιχογραφίες ένθεν και ένθεν του στενού φεγγίτη, που έδινε φως στη σοφίτα. Στις στενές του πλευρές ένας μεγάλος διώροφος εξώστης συνέδεε το σπίτι, μέσω μιας αρκετά πλατιάς σκάλας, με τον κήπο. Στις δύο πλευρές τους οι σκάλες αυτές είχαν αντί κουπαστής αναβαθμούς, πάνω στους οποίους ήσαν τοποθετημένες μαρμάρινες στρογγυλές φυτοδόχοι με ανάγλυφο το έμβλημα του Γεωργίου Α΄. Ένα στενό μπαλκόνι διέτρεχε στον όροφο, την ανατολική μακρά πλευρά, περνώντας μπροστά από τα τέσσερα κεντρικά ανοίγματά του. Τη στέγη κοσμούσαν ανθέμια και ακροκέραμα. Σε μικρή απόσταση από τη νοτιοανατολική γωνία τοποθετήθηκε το άγαλμα του Ψαρά, του Δημητρίου Φιλιππότη. Τα εγκαίνια της πρώτης αυτής βασιλικής κατοικίας στο Τατόι τελέσθηκαν στις 7 Απριλίου 1874.

Οι οικοδομική δραστηριότητα συνεχίζεται έως περίπου το 1900».

Άξιες αναφοράς είναι και οι τελευταίες στιγμές των πρώην βασιλέων στο Τατόι, το 1967, μιας και η πλειοψηφία των κτιρίων και των αντικειμένων σε αυτά είναι ακριβώς όπως τα άφησαν εκείνη την τελευταία μέρα.

Σύμφωνα με τον Κ. Σταματόπουλο, «στο Τατόι, η βραδιά εκείνη πέρασε ήρεμα. Μετά το δείπνο, η βασιλική οικογένεια είδε ένα φιλμ στην αίθουσα του κινηματογράφου, μετά το οποίο η βασίλισσα Φρειδερίκη και η πριγκίπισσα Ειρήνη επέστρεψαν στο σπίτι τους στο Ψυχικό, ενώ η πριγκίπισσα Σοφία, την οποία φιλοξενούσε η μητέρα της, έμεινε να δει ένα ακόμη έργο, ύστερα από παράκληση του Κωνσταντίνου.

Τελείωσε λίγο πριν από τη μία. Την μεν Σοφία κατέβασε στο Ψυχικό ένα αυτοκίνητο της Αυλής, τον δε Κωνσταντίνο, πάνω που τον έπαιρνε ο ύπνος, ξύπνησε το τηλεφώνημα ενός αναστατωμένου Αρναούτη, ο οποίος του ανέφερε ότι το σπίτι του επολιορκείτο, ότι άνδρες με στρατιωτικές στολές προσπαθούσαν να σπάσουν την πόρτα κι ότι έπρεπε στο Τατόι να ληφθούν μέτρα προστασίας και άμυνας! Ο βασιλεύς έθεσε τη φρουρά Τατοΐου (20-30 άνδρες με ελαφρύ οπλισμό) σε συναγερμό, ενώ προσπαθούσε να αντιληφθεί τι συνέβαινε, να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο και να φέρει στο Τατόι την μητέρα και τις αδελφές του.

Αντικείμενα καθημερινής χρήσης, αυτοκίνητα, ηλεκτρικές κουζίνες ρημάζουν στα σημεία που αφέθηκαν την τελευταία ημέρα της λειτουργίας του κτήματος το 1967.

Δεν πρόλαβε όμως, διότι στο μεταξύ το Τατόι το περικύκλωσαν τα τανκς, αποκόπτοντάς το από την υπόλοιπη χώρα».

Μετά την 1η Ιουνίου 1973, ημέρα που η Χούντα κατέλυσε και τυπικά τη βασιλεία, τα μεν κτίρια του Τατοΐου περιήλθαν στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, η δε γη στο υπουργείο Γεωργίας. Με το Νομοθετικό Διάταγμα 225, της 5ης Οκτωβρίου 1973, απαλλοτριώθηκε αναγκαστικά το σύνολο της πρώην βασιλικής περιουσίας. Επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή, το Τατόι αναγνωρίστηκε ως ιδιωτική περιουσία της πρώην βασιλικής οικογένειας, της επεστράφη, ενώ συγκεντρώθηκαν σε αυτό φορητά κειμήλια προερχόμενα από τα άλλα ιδιωτικά ή κρατικά ανάκτορα.

Η παραχωρηθείσα, το 1991, από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, άδεια στον πρώην βασιλιά να εξάγει από την Ελλάδα την οικοσκευή του, ξεσήκωσε αντιδράσεις σε τέτοιο βαθμό (υπόθεση containers), που έκανε την κυβέρνηση να ανακαλέσει την απόφασή της, ενώ η διαδικασία της μεταφοράς είχε ήδη ξεκινήσει. Έτσι, ένα μέρος – το σημαντικότερο – των βασιλικών φορητών βρέθηκε στο εξωτερικό, ενώ ένα άλλο μέρος παρέμεινε στο Τατόι.

Ύστερα από δικαστικές διαδικασίες, που ξεκίνησαν το 2000, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, ύστερα και από την αμετακίνητη στάση των ελληνικών κυβερνήσεων, τελικά όρισε το ποσό της αποζημίωσης, στις 28 Νοεμβρίου 2002, στα 13.200.000 ευρώ.

Ο νέος ιδιοκτήτης του κτήματος, το ελληνικό Δημόσιο, παρέλαβε το Τατόι στις 7 Μαρτίου 2003.

το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #76 το Μάιο του 2015

Extra Hot άρθρο

Ο Όμιλος MIG, του οποίου επικεφαλής είναι ο Ανδρέας Βγενόπουλος, στις 12 Ιουλίου του 2007, κατάφερε να κάνει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου 5,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Ο Όμιλος πέρασε στην κατοχή του ένα ευρύ κύκλο επιχειρήσεων, που αφορούσαν από τρόφιμα έως τηλεπικοινωνίες και ιατρικές υπηρεσίες. Η μεγαλύτερη επιχείρηση στην Ελλάδα, όπως αρέσκεται συχνά να λέει ο ιδρυτής της, φάνταζε ως ένας κολοσσός. Ελάχιστα στοιχεία, σήμερα, υποδηλώνουν αυτή την παλιά εικόνα ισχύος. Ο ίδιος ο Ανδρέας Βγενόπουλος απασχολεί περισσότερο την κοινή γνώμη με τις αντιπαραθέσεις του και αντεγκλήσεις του, παρά με τα επιχειρηματικά σχέδια που θα άλλαζαν, όπως υποστήριζε, την Ελλάδα.

Ο τρόπος, με τον οποίο εξασφαλίστηκε αυτή η αύξηση της MIG, είχε απασχολήσει την Επιτροπή η οποία εξέταζε το σκάνδαλο του Βατοπεδίου. Ο πρόεδρός της, Δημήτρης Τσιρώνης, είχε ζητήσει από τον Άρειο Πάγο να ερευνηθεί αν η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της MIG προήλθε σε κάποιο βαθμό από δάνεια που είχε δώσει η τράπεζα Marfin, συμφερόντων Βγενόπουλου, στον Όμιλο συμφερόντων Βγενόπουλου. Και επίσης, αν η μη ανακοίνωση του γεγονότος πως τμήμα της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου αφορά κεφάλαια που έδινε η τράπεζα ίδιων συμφερόντων σε επιχειρηματίες, εξαπατούσε το επενδυτικό κοινό και χειραγωγούσε τη μετοχή.

Η Ελληνική Δικαιοσύνη δεν βιάζεται ως σήμερα να καταλήξει σε σχετικό συμπέρασμα και δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν πως το έχει ερευνήσει ποτέ επί της ουσίας. Αντιθέτως η Κυπριακή Βουλή, η Κυπριακή Αστυνομία, η Τράπεζα της Ελλάδας και η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, με δύο πορίσματά τους, θέτουν σοβαρά θέματα νομιμότητας, για τον τρόπο που δόθηκαν τα μετοχοδάνεια για την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της MIG.

Καλυμμένες χρηματοδοτήσεις Marfin;

Το ΑΚΕΛ, κατέθεσε στην εισαγγελία της Κύπρου αλληλογραφία μεταξύ της Λαϊκής Τράπεζας και της γερμανικής τράπεζας Commerzbank, από την οποία, όπως υποστηρίζει, αποδεικνύεται πως με κεφάλαια της Λαϊκής Τράπεζας και με μεσολάβηση της γερμανικής Commerzbank αγοράζονταν μετοχές της ίδιας της Λαϊκής αλλά και εταιριών του Ομίλου MIG, όπως το νοσοκομείο «Υγεία», η ΔΕΛΤΑ Singular κλπ.

Στην έρευνα των κυπριακών Αρχών, υπάρχουν στοιχεία, τα οποία θέτουν το ερώτημα αν η Marfin-Λαϊκή, όσο καιρό υπήρξε υπό τη διοίκηση του Βγενόπουλου και των συνεργατών του, χρηματοδότησε κεκαλυμμένα την MIG. Αν δηλαδή χρησιμοποιήθηκαν χρήματα καταθετών και μέσα από διάφορες διαδικασίες κατέληξαν για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες ή την εικόνα του Ομίλου MIG. Ο Ανδρέας Βγενόπουλος επιμένει πως η αύξηση κεφαλαίου της MIG, όποτε έγινε, αντιπροσώπευε καθαρές επενδύσεις επιχειρηματιών στον ανερχόμενο όμιλό του.

Στις 15 Νοεμβρίου του 2013, ο γραμματέας του κόμματος ΑΚΕΛ της Κύπρου, Άνδρος Κυπριανού, και η βουλευτής του κόμματος Ειρήνη Χαραλαμπίδου, κατέθεσαν στον γενικό εισαγγελέα της Κύπρου ένα φάκελο με στοιχεία, που θεωρούν πως αποδεικνύουν ότι υπήρξε συγκαλυμμένη χρηματοδότηση της MIG με κεφάλαια της Λαϊκής. Δηλαδή, με διάφορους τρόπους, είτε μέσω δανείων από την ίδια την τράπεζα, είτε με άλλα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, τα χρήματα κατέληγαν στον Όμιλο Βγενόπουλου.

Στα έγγραφα, που κατατέθηκαν στον γενικό εισαγγελέα της Κύπρου, φαίνεται πως στις 10 Φεβρουαρίου η MIG ανήγγειλε έκδοση μετατρέψιμων ομολογιών για 402 εκατομμύρια. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Ομίλου, κατάφερε να διαθέσει μόνο 252 εκατομμύρια. Τα 50 εκατομμύρια προήλθαν από τις εταιρίες Capital Energy Investments, συμφερόντων του επιχειρηματία Ρήγα και Hil Hydrocarbons Investments , συμφερόντων του Τοπούζογλου. Η διαδικασία, όπως την περιγράφει η Ειρήνη Χαραλαμπίδου, ήταν η εξής:

Η Κυπριακή Βουλή, η Κυπριακή Αστυνομία, η Τράπεζα της Ελλάδας και η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, με δύο πορίσματά τους, θέτουν σοβαρά θέματα νομιμότητας, για τον τρόπο που δόθηκαν τα μετοχοδάνεια για την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της MIG.

«Η τράπεζα χορήγησε ανεξασφάλιστα παρατραβήγματα 33 εκατομμυρίων σε κάθε μία από τις εταιρίες. Στις 18 Μαρτίου 2010 στάλθηκαν 25 εκατομμύρια από κάθε λογαριασμό εταιρίας στην ελβετική τράπεζα Union Bancaire Privee (UBP). Την επόμενη μέρα, από την ίδια τράπεζα (UBP), στάλθηκε το συνολικό ποσό των 50 εκατομμυρίων, επ’ ονόματι μιας τρίτης εταιρίας, της Sadrugo Holding, πίσω στη Marfin-Λαϊκή, για να επενδυθούν σε ομόλογα της MIG. Η εταιρία αυτή έχει σύνδεση με τους δύο επιχειρηματίες, Ρήγα και Τοπούζογλου. Τα λεφτά των καταθετών, δηλαδή, με εγκρίσεις του κύκλου Βγενόπουλου, πήγαιναν στη MIG με σκοπό τη δημιουργία πλαστών εντυπώσεων».

Το ΑΚΕΛ, κατέθεσε στην εισαγγελία της Κύπρου αλληλογραφία μεταξύ της Λαϊκής Τράπεζας και της γερμανικής τράπεζας Commerzbank, από την οποία, όπως υποστηρίζει, αποδεικνύεται πως με κεφάλαια της Λαϊκής Τράπεζας και με μεσολάβηση της γερμανικής Commerzbank αγοράζονταν μετοχές της ίδιας της Λαϊκής αλλά και εταιριών του Ομίλου MIG, όπως το νοσοκομείο «Υγεία», η ΔΕΛΤΑ Singular κλπ. Για να αποφεύγουν τους τραπεζικούς και χρηματιστηριακούς κανονισμούς, όπως υποστηρίζει το ΑΚΕΛ, και να μην φαίνεται πως αυτό ευνοούσε τον ίδιο τον Βγενόπουλο, έβαζαν μπροστά τη γερμανική τράπεζα, η οποία φαινόταν πως πουλούσε ένα χρηματοοικονομικό προϊόν. Με τον τρόπο αυτό διαχειρίστηκαν δεκάδες εκατομμύρια.

Ο Όμιλος Ζολώτα, μέσα από τις εταιρίες Focus και Stabile, εμφανίζεται ακόμη το 2011 να παίρνει μέρος στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Λαϊκής Τράπεζας, ενώ έχει ήδη δανειοδοτηθεί από την Λαϊκή Τράπεζα.

Καταδίκη Marfin για τραπεζική απάτη

Μία υπόθεση εκδίκασης αγωγής πολίτη κατά της Marfin και των θυγατρικών της, βάζει επί τάπητος για έρευνα το θέμα, αν με διάφορους τρόπους η τράπεζα κατάφερε έμμεσα να χρηματοδοτήσει τον όμιλο MIG, χωρίς να φαίνεται πως κεφάλαια, που έφευγαν από τα ταμεία της, κατέληγαν στον όμιλο συμφερόντων Βγενόπουλου.

Η αγωγή έγινε από τον πολίτη και έγινε αμετάκλητη πρόσφατα από τον Άρειο Πάγο (απόφαση 1501/2014). Η Marfin, στην οποία αναγνωρίζεται αστική τραπεζική απάτη, είναι αναγκασμένη να καταβάλει 1.300.000 στον πολίτη.

Η υπόθεση, όπως περιγράφεται στην αγωγή, η οποία γίνεται δεκτή από το δικαστήριο, έχει ως εξής: Επιχειρηματίας και γείτονας του Βγενόπουλου, του ζήτησε να τον βοηθήσει να πάρει δάνειο από την τράπεζα. Με σύστασή του, πήγε στο τμήμα Privat Banking και ζήτησε το δάνειο. Το τμήμα της τράπεζας, όμως, του συνέστησε μια άλλη διαδικασία. Να πουλήσει τη βίλα του στο τμήμα leasing της τράπεζας και στη συνέχεια να τη μισθώσει. Με τα χρήματα, που θα έπαιρνε από την πώληση, θα αγόραζε μετοχές της MIG στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου που γινόταν. Όταν λόγω της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου οι μετοχές θα ανέβαιναν, τότε θα τις πουλούσε και θα εξασφάλιζε ποσό για να επαναγοράσει το ακίνητο και να έχει και κέρδος.

Η Marfin, στην οποία αναγνωρίζεται αστική τραπεζική απάτη, είναι αναγκασμένη να καταβάλει 1.300.000 στον πολίτη που της έκανε αγωγή. Η καταδικαστική απόφαση έγινε αμετάκλητη πρόσφατα από τον Άρειο Πάγο. Η υπόθεση βάζει επί τάπητος για έρευνα το θέμα, αν με διάφορους τρόπους η τράπεζα κατάφερε έμμεσα να χρηματοδοτήσει τον όμιλο MIG, χωρίς να φαίνεται πως κεφάλαια, που έφευγαν από τα ταμεία της, κατέληγαν στον όμιλο συμφερόντων Βγενόπουλου.

Ο επιχειρηματίας συμφώνησε, αλλά όταν πήγε να υπογράψει τη σύμβαση με την τράπεζα, διαπίστωσε πως οι μετοχές, τις οποίες θα αγόραζε, ήταν τελικώς δεσμευμένες, παρά τις διαβεβαιώσεις των στελεχών της τράπεζας. Αρνήθηκε να υπογράψει και ακολούθησαν διαπραγματεύσεις ωρών. Η τράπεζα τον διαβεβαίωσε πως δεν ίσχυε η δέσμευση και η υπόθεση θα ήταν επικερδής για όλους. Ο επιχειρηματίας τελικώς υπέγραψε. Όταν έγινε η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της MIG, ο ίδιος συμμετείχε κατ’ αυτόν τον τρόπο με 2,5 εκατομμύρια. Η μετοχή της MIG ανέβηκε και αποφάσισε να πουλήσει, για να εξασφαλίσει τα κέρδη που του υποσχέθηκε η τράπεζα. Οι μετοχές του, όμως, ήταν δεσμευμένες και δεν μπορούσε να πουλήσει. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσουν σταδιακά την αξία τους και να χάσει το 1,3 εκατομμύριο, που το δικαστήριο επέβαλε να πληρώσει η Marfin για να τον αποζημιώσει.

Στην υπόθεση αυτή, της αγωγής του επιχειρηματία, αν και είναι σημαντική η αναγνώριση αστικής απάτης από μία τράπεζα, το σημαντικότερο είναι αν η τράπεζα χρησιμοποίησε και σε ποια έκταση αυτό τον τρόπο για να χρηματοδοτήσει την MIG συμφερόντων Βγενόπουλου. Αν, δηλαδή, κεφάλαια της τράπεζας, τα οποία είναι καταγεγραμμένα ως επενδύσεις, leasing ή άλλες τραπεζικές διαδικασίες, χρησιμοποιήθηκαν για να οδηγήσουν συγκαλυμμένα σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της MIG.

Παρά τις ως σήμερα δημόσιες καταγγελίες και αναφορές, καμιά εισαγγελική έρευνα δεν έχει γίνει για το αν χειραγωγήθηκαν μετοχές, ή δημιουργήθηκε μια ψευδής εικόνα σφρίγους για τον Όμιλο MIG, που παραπλάνησε το επενδυτικό κοινό. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, επίσης, δεν έκανε έρευνα για καμιά από τις περιπτώσεις που έχουν δημοσιοποιηθεί. Η σχέση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και του Χρηματιστηρίου με την υπόθεση δεν αφορά έρευνα. Αφορά την κατάθεση ενός πρώην στελέχους της Κεφαλαιαγοράς, του προέδρου Αναστάσιου Γαβριηλίδη, υπέρ του Βγενόπουλου στην εισαγγελία και την τοποθέτηση ενός άλλου πρώην προέδρου του Χρηματιστηρίου, του Μανώλη Ξανθάκη, στο Δ.Σ. της MIG.

Απάντηση Ανδρέα Βγενόπουλου

ΚΑΤ΄ΑΡΧΗΝ εκφράζω την ικανοποίησή μου αλλά και δικαίωσή μου διότι, έστω και μετά από 6 μηνύσεις, 2 αγωγές και 2 καταδικαστικές αποφάσεις εις βάρος του ιδιοκτήτου του μέσου σας, αποφασίσατε να σεβασθείτε στοιχειώδεις κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας και αφ΄ενός μεν να διασταυρώνετε τα στοιχεία της έρευνάς σας, αφ΄ετέρου δε να ζητάτε προς δημοσίευση και τις απόψεις των προσώπων που αφορούν επικείμενα δημοσιεύματά σας.

Επί της ουσίας, μια Εισαγγελία δεν μπορεί να «εμφανίζει» την διάπραξη ποινικών αδικημάτων με κάποιον δημοσιογραφικά αξιοποιήσιμο τρόπο αλλά, εφόσον διαθέτει στοιχεία, να εκδίδει κατηγορητήριο. Δεν έχω καμία πληροφόρηση ότι η Εισαγγελία της Κύπρου εξέδωσε οποιοδήποτε κατηγορητήριο κατ΄εμού για την υπόθεση που αναφέρετε, τα δε γεγονότα που δήθεν η Εισαγγελία «εμφανίζει» είναι όχι μόνον παντελώς ψευδή, αλλά και ανυπό-στατα δια της απλής λογικής. Γνωρίζω μόνον από την κατάθεση του κατηγορουμένου και τελικώς καταδικασθέντος για συκοφαντική δυσφήμιση κ. Κ. Βαξεβάνη, ότι οι ανακριτικές αρχές της Κύπρου, στην μάταιη προσπάθειά τους να ανακαλύψουν κάποιο ποινικό αδίκημα για να ενισχύσουν την υπεράσπιση της χώρας τους στην προσφυγή της MIG εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας στην διεθνή διαιτησία, διεξάγουν κάποια σχετική «έρευνα» και ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη μέσω δικαστικής συνδρομής έχει ζητήσει να της προσκομισθεί το σχετικό μαρτυρικό υλικό, εφόσον υπάρχει, ώστε λόγω αρμοδιότητος να επιληφθεί αναλόγως.

Πρέπει να σημειωθεί ότι παρεμφερείς «έρευνες» διεξάγονται στην Κύπρο ήδη επί 3,5 έτη χωρίς φυσικά κανένα αποτέλεσμα, αφού ουδέν ποινικό αδίκημα έχει διαπραχθεί.

Είναι πάγια η θέση μου όμως ότι η διερεύνηση οποιασδήποτε κατηγορίας είναι καλοδεχούμενη, διότι μόνον με πορίσματα ή/και αποφάσεις της Δικαιοσύνης αντιμετωπίζονται οι περιστασιακές ή/και οι εξ επαγγέλματος συκοφαντίες που ενίοτε συνοδεύουν δημόσια πρόσωπα, στα πλαίσια αυτά δε γνωρίζετε ότι η ίδια η MIG έχει ζητήσει την διερεύνηση όλων των από καιρού εις καιρόν εμφανιζόμενων στην Κύπρο κατηγοριών από την Ελληνική Δικαιοσύνη.

Βέβαια, όπως επίσης καλώς γνωρίζετε, υπάρχουν συκοφάντες που ακόμη και τα πορίσματα και τις αποφάσεις της Δικαιοσύνης αμφισβητούν, αλλά αυτοί πλέον κατατάσσονται στην κατηγορία των «γραφικών».

Κατόπιν των ανωτέρω σας καλώ αν δεν είσθε βέβαιοι ότι εξεδόθη σχετικό κατηγορητήριο να μην προχωρήσετε σε διάπραξη ενός ακόμη ποινικού αδικήματος παραθέτοντας εκ προθέσεως και εν γνώσει σας ψευδή συκοφαντικά στοιχεία, διότι τα τερτίπια του τύπου «εμφανίζει», «φέρεται», «ερευνά» δεν θα σας γλυτώσουν από μια ακόμη καταδίκη, αφού τα κίνητρα σας για την οργανωμένη συκοφαντική εκστρατεία εναντίον μου είναι πλέον γνωστά.

Υ.Σ. Ως προς τα δάνεια του Ομίλου Ζολώτα τα οποία, ως αναφέρετε, εδόθηκαν από την Τράπεζα εις την οποίαν υπηρέτησα μέχρι το Νοέμβριο του 2011 ως μη εκτελεστικός Πρόεδρος, δεν γνωρίζω ούτε το ακριβές ποσόν ούτε την κατάσταση μερικής ή ολικής τους αποπληρωμής. Γνωρίζω όμως ότι σύμφωνα με την οργάνωση και τις διαδικασίες χορηγήσεων της Τράπεζας, καθώς και τις πιστοποιήσεις των εσωτερικών, αλλά και δύο εξωτερικών ελεγκτών, όλα τα χορηγηθέντα δάνεια ήταν επαρκώς εξασφαλισμένα κατά την χορήγησή τους και ουδέποτε διαπιστώθηκαν ενέργειες δόλου ή κακής πίστης από οποιοδήποτε στέλεχος της Τράπεζας στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του.

Η απάντηση του Κώστα Βαξεβάνη

Ζητήσαμε από τον κύριο Βγενόπουλο να απαντήσει για την ουσία όσων προκύπτουν από την έρευνα. Προφανώς ο κύριος Βγενόπουλος θεωρεί περιττή τη δημοσιογραφική λειτουργία, γιατί επιμένει να την αντικαθιστά με την ποινική. Ο δημόσιος έλεγχος που ασκείται από τους δημοσιογράφους είναι μάλλον για τον κύριο Βγενόπουλο κολάσιμος και μη αναγκαίος.

Ίσως γι’ αυτό επιμένει σε μηνύσεις και όχι σε απαντήσεις. Στην ίδια την απάντησή του μάλιστα προαναγγέλει νέα μήνυση, γιατί έχουμε το θράσος να ασκούμε δημοσιογραφία. Υπάρχουν εκατοντάδες ακόμη σαν τον κύριο Βγενόπουλο, που αντιμετώπιζαν τη δημοσιογραφία όπως αυτός. Με την ίδια αλαζονεία, τον ίδιο σαρκασμό και την ίδια μανία. Αν αγνοεί ποια είναι η κατάληξή τους, ίσως του το θυμίσει η ζωή και η θέση του σύντομα. Παραθέτουμε την απάντησημη απάντηση. Ο κύριος Βγενόπουλος έχει περάσει από το δόγμα «εγώ είμαι ο πετυχημένος επιχειρηματίας που κατάφερα τα πάντα» στο δόγμα «εγώ δεν ξέρω τίποτα, δεν είδα τίποτα, απλώς προέδρευα». Τα συμπεράσματα δικά σας.

το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #75 τον Απρίλιο του 2015

Extra Hot άρθρο

Με την υπόθεση της έρευνας για τον Ανδρέα Βγενόπουλο, συνδέεται και ένα περίεργο περιστατικό στον Άρειο Πάγο. Ο εισαγγελέας Δικαστικής Συνδρομής, Γιάννης Αγγελής, σύμφωνα με πληροφορίες, επιχείρησε να ενημερώσει την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ευτέρπη Κοτζαμάνη, για πληροφορίες που είχε στην κατοχή του και αφορούσαν στοιχεία για πιθανή σχέση του Ανδρέα Βγενόπουλου με δωροδοκία του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου και άλλες παράνομες ενέργειες. Η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου δεν έδειξε πολύ πρόθυμη να παραλάβει τις πληροφορίες, με τον ισχυρισμό πως η υπόθεση αφορούσε την Κύπρο. Όταν έγινε έγγραφη αναφορά του εισαγγελέα με τα στοιχεία, η αναφορά δεν συσχετίστηκε με την ήδη υπάρχουσα έρευνα, αλλά ανατέθηκε σε άλλον εισαγγελέα.

Η υπόθεση την οποία περιγράφει η αναφορά του εισαγγελέα Εφετών, Γιάννη Αγγελή, είναι ίσως μια από τις πιο σοβαρές που εξετάζει η Κυπριακή Δικαιοσύνη, αφού φέρει τον πρώην διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, Χριστόδουλο Χριστοδούλου, να έχει χρηματιστεί από τον Ανδρέα Βγενόπουλο και τον εφοπλιστή Μιχαήλ Ζολώτα (έναν από τους μεγαλύτερους δανειολήπτες της Λαϊκής Τράπεζας) προκειμένου να επιτρέψει το πέρασμα μετοχών που κατείχε η HSBC στη Λαϊκή Τράπεζα, στον Βγενόπουλο και άλλες εταιρίες. Η άδεια αυτή απαιτούσε έλεγχο όσων απέκτησαν τις μετοχές της τράπεζας, ο οποίος σύμφωνα με τις κυπριακές Αρχές δεν έγινε ποτέ.

Στις 4 Σεπτεμβρίου 2014, μετά από αίτημα των δικαστικών αρχών της Κύπρου, έγινε συνάντηση του εισαγγελέα Εφετών, Γιάννη Αγγελή, με εκπροσώπους των κυπριακών δικαστικών αρχών,μέσω του συντονισμού της Eurojust. Σε αυτή τη συνάντηση, οι Κύπριοι διευκρίνισαν πως κάνουν έρευνα για να διαπιστωθεί αν ο Ανδρέας Βγενόπουλος και ο Μιχαήλ Ζολώτας, έχουν χρηματίσει τον κεντρικό τραπεζίτη της Κύπρου, στου οποίου τους λογαριασμούς υπήρχαν μεταφορές ποσών. Το δεύτερο κομμάτι της έρευνας αφορούσε την παράνομη χορήγηση δανείων από τη Marfin, όσο αυτή βρισκόταν υπό ελληνική διοίκηση, κατά παρέκκλιση των εσωτερικών κανονισμών και χωρίς την τήρηση των τραπεζικών πρακτικών, σε φυσικά πρόσωπα και εταιρίες συνδεδεμένες άμεσα ή έμμεσα με τη MIG.

Στις 13 Νομεβρίου, ο εισαγγελέας Εφετών, Γιάννης Αγγελής, έστειλε αναφορά με αυτές τις πληροφορίες στην προϊσταμένη της εισαγγελίας Διαφθοράς, Ελένη Ράικου, και στον αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου για το Οικονομικό Έγκλημα, Νίκο Παντελή. Μία βδομάδα μετά, ο εισαγγελέας Αγγελής κλήθηκε στην εισαγγελία του Αρείου Πάγου, όπου η εισαγγελέας Ευτέρπη Κουτζαμάνη, παρουσία της Ελένης Ράικου και του Νίκου Παντελή, με ύφος έντονο -αρκετά ώστε να καταστήσει και άλλους αυτήκοους μάρτυρες- τον ενημέρωσε πως πρόκειται για κυπριακή υπόθεση.

Αν το περιστατικό είναι αληθινό, τότε μπαίνει σοβαρό θέμα για την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που κατά παράβαση του ρόλου της υποδεικνύει τι πρέπει να γίνει σε μια έρευνα και μάλιστα αποφαίνεται ενώ δεν έχει σχέση με αυτή. Η αναφορά του Γιάννη Αγγελή, μετά από αλληλογραφία μεταξύ εισαγγελίας Διαφθοράς και Αρείου Πάγου, χρεώθηκε σε άλλον εισαγγελέα και δεν παρέμεινε στη Διαφθορά, όπου γίνεται η έρευνα για τον Βγενόπουλο. Το επιχείρημα ήταν πως, επειδή επρόκειτο για αναφορά εισαγγελέα, έπρεπε να εξεταστεί από ανώτερο εισαγγελικό λειτουργό. Το επιχείρημα αυτό, σύμφωνα με νομικούς στους οποίους απευθυνθήκαμε, δεν έχει νομική βάση,αφού δεν πρόκειται για εισαγγελέα ο οποίος είναι ελεγχόμενος, ώστε να ανατεθεί σε ανώτερο βαθμό η έρευνα, αλλά για εισαγγελέα που καταθέτει αναφορά για άλλα πρόσωπα.

Ένα εκατομμύριο ευρώ σε λογαριασμό του Κεντρικού Τραπεζίτη

Σύμφωνα με την αναφορά του εισαγγελέα Αγγελή, οι κυπριακές Αρχές εντόπισαν πως στις 27 Ιουλίου 2007 μεταφέρθηκε από λογαριασμό της εταιρίας Focus Maritime, συμφερόντων Μιχαήλ Ζολώτα, ποσό 1.000.000 ευρώ σε λογαριασμό της κόρης του, Αθηνάς Χριστοδούλου, με την αιτιολογία «παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών». Ο Χριστοδούλου, σύμφωνα με τις κυπριακές Αρχές, υπηρετούσε ως κεντρικός τραπεζίτης, όταν η Marfin Financial Group αγόρασε ποσοστό της Λαϊκής και λίγους μήνες μετά έδωσε άδεια για αύξηση του ποσοστού της Marfin Financial Group στη Λαϊκή έως 19%. Παρότι ο Χριστοδούλου είχε διαβεβαιώσει πως, σύμφωνα με το νόμο, ερευνά τις σχέσεις Βγενόπουλου με το Tosca Fund (υπήρχε καταγγελία πως αγόραζε σε προσυνεννόηση με τον Βγενόπουλο μετοχές της τράπεζας) δεν εντοπίστηκε καμιά τέτοια έρευνα.

Οι κυπριακές Αρχές θεωρούν πως το ένα εκατομμύριο ευρώ, που εντοπίστηκε στο λογαριασμό Χριστοδούλου, ήταν αποτέλεσμα χρηματισμού για να δράσει όπως έδρασε σε σχέση με τη μεταβίβαση των μετοχών της Λαϊκής. Συνδέουν, όμως, το χρηματισμό άμεσα με τον Βγενόπουλο. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Πολίτης»:

«Όσο κι αν ο Ανδρέας Βγενόπουλος επιχειρεί να αποσυνδεθεί από τη Focus και τον Μιχάλη Ζολώτα, οι έρευνες της ανακριτικής ομάδας, η οποία διερευνά το οικονομικό έγκλημα, έχουν φέρει ήδη απτά αποτελέσματα. Σύμφωνα με πληροφορίες, από πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν την πορεία των ερευνών, οι ανακριτές έχουν εξασφαλίσει μαρτυρία από πρόσωπα, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν από τη Focus και τα οποία κατέθεσαν γραπτώς ότι η συμφωνία λήψης των χρημάτων έγινε με τον Ανδρέα Βγενόπουλο και όχι με τον Μιχάλη Ζολώτα.

Περαιτέρω, υπάρχουν στοιχεία στους φακέλους των ανακριτών, που δείχνουν τον Ανδρέα Βγενόπουλο να υπήρξε συνδιευθυντής σε συγκεκριμένες εταιρίες με τον κατά τα άλλα εντελώς άγνωστό του επιχειρηματία Μιχάλη Ζολώτα και απλώς πελάτη της Λαϊκής.

Υπάρχει όμως και ακόμα κάτι. Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι ανακριτές έχουν εντοπίσει στοιχεία, που δείχνουν ότι αριθμός εταιριών του Μιχάλη Ζολώτα έχουν εγγραφεί από το δικηγορικό γραφείο του Α. Βγενόπουλου.

Ουσιαστικά, ο Μιχάλης Ζολώτας και η Focus αποτέλεσαν τη γέφυρα μεταφοράς χρημάτων για εξυπηρέτηση σκοπών του άλλοτε ισχυρού άντρα της Λαϊκής».

Ο άγνωστος κύριος Ζολώτας

Μιχαήλ Ζολώτας

Ο Ανδρέας Βγενόπουλος υποστηρίζει πως ο Μιχάλης Ζολώτας τού είναι ένας άγνωστος επιχειρηματίας. Η συμπόρευσή τους στη διοίκηση του Παναθηναϊκού ήταν τυχαία, έχει υποστηρίξει, μιλώντας σε κυπριακά μέσα ενημέρωσης, και υπήρξε πελάτης της Λαιϊκής πριν την ανάληψη της διοίκησης από τον ίδιο.

Η δανειακή ιστορία του Μιχαήλ Ζολώτα και οι σχέσεις του με τη Marfin παρουσιάζουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.Μέσω των εταιριών της Focus Maritime και της Terra Stabile, ο Ζολώτας, σύμφωνα με τις κυπριακές Αρχές, παίρνει δάνεια που το 2012 είναι 726,5 εκατομμύρια ,με σχετική εξασφάλιση εκτιμημένη σε μόλις 182 εκατομμύρια.

Η Focus παίρνει στις:
22/2/2007 από την τράπεζα Εγνατία, πριν τη συγχώνευση των Marfin, Λαϊκή και Εγνατία, 80 εκατομμύρια ευρώ.

19/2/2007, μετά τη συγχώνευση, ακόμη 100 εκατομμύρια, με έγκριση από τη επιτροπή πιστώσεων Credit Committee II, στην οποία συμμετείχε ο Ανδρέας Βγενόπουλος.

27/6/2008, ακόμη 100 εκατομμύρια, με έγκριση όπως προηγουμένως.
Δεκέμβριο 2008, προέβη σε μη εξουσιοδοτημένη υπέρβαση 33 εκατ. ευρώ από τη Marfin Egnatia Bank.

10/12/2008, πρόσθετη αύξηση για το συνολικό ποσό των 240 εκατ. ευρώ, ώστε να καλύψει την υπέρβαση των 33 εκατομμυρίων.

Συνολικά παραχωρήθηκαν στην εταιρία 240 εκατομμύρια, σύμφωνα με διαδικασίες που ακολουθήθηκαν στην Ελλάδα.

Η Terra Stabile έχει δάνεια και από τις τρεις τράπεζες, που αποτέλεσαν τη νέα τράπεζα υπό τη διοίκηση Βγενόπυλου, αλλά παίρνει στις:

6/3/2008, παραχώρηση διευκόλυνσης παρατραβήγματος 100 εκατ. ευρώ.

24/6/2008, νέα διευκόλυνση, άλλα 100 εκατ. ευρώ, ενώ μετά από 3 μέρες παραχωρεί ισόποση διευκόλυνση στη Focus.

10/12/2008, προχώρησε σε αύξηση ορίου για ακόμη 40 εκατομμύρια.

Συνολικά παραχωρήθηκαν 240 εκατομμύρια. Όπως σημειώνει το πόρισμα των ανακριτικών αρχών της Κύπρου, «διαφαίνεται ότι δεν τηρήθηκαν οι διαδικασίες που προβλέπονται από την τράπεζα, με αποτέλεσμα να διαφαίνεται ότι υπήρξε: παράβαση εσωτερικών κανονισμών, ευνοϊκή μεταχείριση, σύγκρουση συμφερόντων».

Προσπάθεια εμπόδισης έρευνας

Στις 17 Οκτωβρίου 2014, οι ελληνικές Αρχές, μετά από αίτημα των κυπριακών Αρχών, στα πλαίσια της δικαστικής συνδρομής, κάνουν έρευνα στα γραφεία των εταιριών του Ζολώτα στον Πειραιά και στο σπίτι του στην Άνοιξη Αττικής και προχωρούν σε κατάσχεση σκληρών δίσκων και ηλεκτρονικών υπολογιστών, στα πλαίσια της δικογραφίας για τη δωροδοκία του κεντρικού τραπεζίτη στην Κύπρο. Ο Ζολώτας καταφεύγει στη Δικαιοσύνη, με αίτημα να κηρυχθεί παράνομη η έρευνα.

Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αθηνών, με την 4501/2014, χαρακτηρίζει νόμιμη την έρευνα και την απόδοση των στοιχείων που κατασχέθηκαν στις κυπριακές Αρχές.

Στις 19 Μαρτίου,με άρθρο μου στο koutipandoras.gr ,το οποίο απευθύνεται στον υπουργό Δικαιοσύνης, Νίκο Παρασκευόπουλο, ζητάω να ερευνηθεί αν ευσταθούν οι καταγγελίες της βουλευτού του κυπριακού κόμματος ΑΚΕΛ, Ειρήνης Χαραλαμπίδου, ότι ο Σαμαράς έδωσε εντολή να καλυφθεί η υπόθεση Βγενόπουλου. Σε αυτό το άρθρο σημειώνω πως η Ελληνική Δικαιοσύνη, παρότι έχει επί χρόνια στα χέρια της την υπόθεση Βγενόπουλου, δεν έχει προχωρήσει σε ουσιαστική έρευνα και σε αίτημα συνδρομής προς τις κυπριακές Αρχές, οι οποίες διαθέτουν όλα τα στοιχεία που αφορούν τη δικογραφία. Δύο μέρες μετά, οι εισαγγελικές αρχές έκαναν αίτημα δικαστικής συνδρομής προς την Κύπρο, προκειμένου να γνωστοποιηθούν όσα περιγράφει η αναφορά του εισαγγελέα Γιάννη Αγγελή. Με μερικά χρόνια καθυστέρηση…

το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Hot Doc#75, τον Απρίλιο του 2015

Extra Hot άρθρο

Πόσο τυφλή είναι αλήθεια η Ελληνική Δικαιοσύνη; Και αν είναι, πόσο η τυφλότητά της συμβολίζει την αμερόληπτη λειτουργία της και όχι το κλείσιμο των ματιών από επιτηδευμένη αβλεψία; Είναι προφανές, πως ακόμη κι αν η κοινή γνώμη έχει να επιδείξει δεκάδες υποθέσεις, που σκανδάλισαν τη χώρα αλλά δεν είχαν τη νομική έκβαση που θα περίμενε κάποιος, η Δικαιοσύνη δεν κρίνεται μόνο από αυτό. Κρίνεται όμως από την αποφασιστικότητα, που πρέπει να δείχνει σε υποθέσεις που αφορούν το δημόσιο βίο και την απόφασή της να μην υπάρχουν σκιές.

Δυστυχώς, ως σήμερα, η κορυφή της Ελληνικής Δικαιοσύνης δείχνει να σκιάζει προστατευτικά αρκετούς από τους επώνυμους που την απασχολούν, παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο. Το αν αυτό σχετίζεται με τα ισχυρά νομικά επιτελεία των ερευνώμενων, που φροντίζουν να πηδάνε με ασφάλεια από τα νομικά παράθυρα ή με πρόθεση, είναι κάτι που πρέπει να ερευνήσει το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Η ηγεσία της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου έχει εκτεθεί σε καταγγελίες, που αφορούν μεγάλες υποθέσεις, χωρίς ούτε να ελεγχθεί ούτε να απαντήσει ποτέ. Όταν δημοσιεύτηκαν οι αποκαλύψεις για το Πόθεν Έσχες του πρώην υπουργού Δικαιοσύνης, Χαράλαμπου Αθανασίου, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου δεν θέλησε να κάνει κανένα έλεγχο. Όταν δημοσιοποιήθηκαν ηχητικά ντοκουμέντα, που εμφάνιζαν τον Αντώνη Σαμαρά να δίνει εντολές παρέμβασης στην Ελληνική Δικαιοσύνη, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου δεν έκανε ούτε τυπική διαδικασία έρευνας, ούτε καν για το ποιος και πώς υπέκλεψε τον πρωθυπουργό. Στις μεγάλες δικογραφίες, που αφορούν τραπεζίτες, επιχειρηματίες, ακόμη και λίστες με φοροφυγάδες, όπως η λίστα Λαγκάρντ, η Εισαγγελία αφήνει το χρόνο να κυλάει, ακροβατώντας σε μια νομιμότητα γραφειοκρατικών και νομότυπων αναθέσεων έρευνας, χωρίς τίποτα παραπάνω.

Μία από τις υποθέσεις αυτές, αφορά τον επιχειρηματία Ανδρέα Βγενόπουλο. Η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, φέρεται να έχει εκφράσει τη δυσαρέσκειά της για την ανακαίνιση του θέματος από εισαγγελείς, το οποίο –χωρίς να έχει δικαίωμα πριν την περάτωση της έρευνας– χαρακτηρίζει «κυπριακού ενδιαφέροντος».

Η δυσαρέσκεια αυτή εκφράστηκε όταν μεταφέρθηκαν, μέσω εισαγγελέα, στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα για τον Ανδρέα Βγενόπουλο στην Κύπρο. Τα στοιχεία επιχειρήθηκε να χαρακτηριστούν άσχετα με την Ελληνική Δικαιοσύνη, και όταν διαβιβάστηκαν γραπτώς, δεν συσχετίστηκαν με τις υπάρχουσες δικογραφίες για τον Βγενόπουλο, αλλά ανατέθηκαν σε άλλον εισαγγελέα από αυτόν που ερευνά την υπόθεση.

Γενικότερα, οι έρευνες της Ελληνικής Δικαιοσύνης για τον Βγενόπουλο έχουν πάντα τα ίδια χαρακτηριστικά: διαρκούν πολύ, αγνοούν βασικούς μάρτυρες, καλούν ως μάρτυρες υπεράσπισης ανθρώπους που θα έπρεπε να ελέγξουν για τις ευθύνες τους και παραβλέπουν στοιχεία που υπάρχουν, ακόμη κι αν είναι δημοσιευμένα. Επί δύο χρόνια, η Εισαγγελία, που ερευνά τη δραστηριότητα Βγενόπουλου, δεν έχει κάνει ούτε ένα αίτημα δικαστικής συνδρομής στη γειτονική και αδελφή Κύπρο, για να παραλάβει έγγραφα, τα οποία αποτελούν αποδεικτικά στοιχεία για την υπόθεση. Πορίσματα της Κυπριακής Βουλής, πορίσματα των ανακριτών, εσωτερικά έγγραφα της Marfin Bank, την οποία διοικούσε ο Βγενόπουλος, υπάρχουν στο διαδίκτυο αλλά όχι και στους εισαγγελικούς φακέλους. Ίσως ο Ανδρέας Βγενόπουλος να είναι αθώος, όπως υποστηρίζει, αλλά η Δικαιοσύνη δεν δείχνει καθόλου.

Η σχέση του Ανδρέα Βγενόπουλου με τη Δικαιοσύνη έχει μία τριπλή διάσταση. Η πρώτη είναι το επάγγελμά του. Ο Βγενόπουλος είναι δικηγόρος, ο οποίος κατάφερε να εξελιχθεί ραγδαία (και με δικές του δυνάμεις, όπως υποστηρίζει) από τα σκαλοπάτια του δικηγορικού του γραφείου, στον Πειραιά, ως την κορυφή του επιχειρηματικού γίγνεσθαι.

Η δεύτερη είναι ο τρόπος που επιλέγει να λύνει τις διαφορές του. Ο κύριος Βγενόπουλος, όπως έχει παραδεχθεί σε δικαστήριο, έχει δώσει εντολή να μηνύουν οποιονδήποτε γράψει ή υπονοήσει κάτι γι αυτόν. Ανάμεσα σε αυτούς που έχει μηνύσει, είναι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, η Ντόρα Μπακογιάννη, οι πρώην υπουργοί Νίκος Σηφουνάκης και Δημήτρης Τσιρώνης και δεκάδες δημοσιογράφοι. Ανάμεσα στους τελευταίους, και η ομάδα του Hot Doc, ενάντια στην οποία πρωτόδικα πέτυχε καταδικαστική απόφαση για συκοφαντική δυσφήμηση. Η απόφαση αυτή έχει χαρακτηριστεί από τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ),τη Διεθνή Ένωση Δημοσιογράφων και αρκετούς ακόμη διεθνείς οργανισμούς, ως φίμωση και χτύπημα της ελευθερίας του Τύπου.

Η τρίτη σχέση του Ανδρέα Βγενόπουλου με τη Δικαιοσύνη αφορά έρευνες για την επιχειρηματική του δραστηριότητα, που είναι σε εξέλιξη σε Ελλάδα και Κύπρο. Πρόκειται για έρευνες που αλληλοπλέκονται, αφού οι ευθύνες που ερευνώνται αφορούν αδικήματα και στις δύο χώρες. Έχει σημασία να δούμε αυτή την πλευρά της σχέσης του Βγενόπουλου με τη Δικαιοσύνη. Ή μάλλον της συμπεριφοράς της Δικαιοσύνης και των αβλεψιών της στην έρευνα.

Έρευνα από το 2010

Η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ευτέρπη Κουτζαμάνη.

Ως το 2010, ο Ανδρέας Βγενόπουλος είχε το προφίλ του επιχειρηματία-σωτήρα. Είχε οικοδομήσει έναν επιχειρηματικό κολοσσό, τη MIG, και συχνά επιχειρούσε να επεκτείνει τη συνταγή της επιχειρηματικής του επιτυχίας στην ελληνική κοινωνία. Σε αλλεπάλληλες συνεντεύξεις στα ΜΜΕ, τα οποία τον αντιμετώπιζαν ως θαύμα του επιχειρείν, κούναγε το δάχτυλο προς τους ακατάλληλους πολιτικούς, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να δηλώνει την καταλληλότητα των συνεργατών του για υπουργοποίηση. Είχε πει συγκεκριμένα στην εκπομπή «Φάκελοι»:

«Οι άνθρωποι που πρέπει να μπούνε στην πολιτική πρέπει να είναι άνθρωποι νεότεροι, πρέπει να είναι στελέχη. Εμείς, στο δικό μας τον όμιλο –που δεν αμφιβάλλω ότι αυτό γίνεται και σε άλλους ομίλους– έχουμε 20 στελέχη πρώτης γραμμής, τα οποία είναι μεταξύ 35 και 45, όπου ο καθένας από αυτούς θα μπορούσε να είναι πολύ καλύτερος από τους περισσότερους υπουργούς».

Τα μέσα ενημέρωσης είχαν μιλήσει για σχέδια του Βγενόπουλου να μεταπηδήσει από την κορυφή της MIG στην πολιτική, κάτι όμως που ο ίδιος διέψευσε.

Τον Οκτώβριο του 2010, υπήρξαν οι πρώτες ρωγμές στο προφίλ Βγενόπουλου. Ο πρόεδρος της Επιτροπής για το Βατοπέδι, Δημήτρης Τσιρώνης, έστειλε στους υπουργούς Οικονομικών και Δικαιοσύνης, Γιώργο Παπακωνσταντίνου και Χάρη Καστανίδη, μια αναφορά, που συσχέτιζε το σκάνδαλο της Μονής με τον Ανδρέα Βγενόπουλο. Έγραφε συγκεκριμένα:

«Η διερεύνηση του σκανδάλου της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου από την Ειδική Κοινοβουλευτική Επιτροπή για το σκάνδαλο του Βατοπεδίου αποκάλυψε ένα παράπλευρο οικονομικό και χρηματιστηριακό σκάνδαλο με επίκεντρο τον Όμιλο ΜΙG και τις συνδεδεμένες τράπεζες του Ομίλου Marfin με πιθανές απρόβλεπτες συνέπειες για την σταθερότητα του ελληνικού και κυπριακού τραπεζικού συστήματος και τα συμφέροντα καταθετών και επενδυτών…»

Στην αναφορά, ο πρόεδρος της Επιτροπής δεν έθετε μόνο το θέμα της χρηματοδότησης της Μονής Βατοπεδίου μέσω offshore εταιριών από την τράπεζα που διοικούσε ο Βγενόπουλος, αλλά και το θέμα της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, που είχε πετύχει η MIG, και έφτανε τα 5,4 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με όσα εξέθετε στην αναφορά, η Επιτροπή είχε διαπιστώσει πως μεγάλος αριθμός εταιριών και επιχειρηματιών είχαν λάβει μέρος στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της MIG, παίρνοντας δάνεια από την τράπεζα Marfin, επίσης συμφερόντων του Βγενόπουλου.

Σύμφωνα με κοινό πόρισμα της Τράπεζας της Ελλάδος και της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, τα δάνεια αυτά είχαν δοθεί με ενέχυρο τις μετοχές που αγοράστηκαν, αλλά η τράπεζα δεν απαίτησε τις διασφαλίσεις όταν οι μετοχές αυτές έχασαν την αξία τους. Σημείωνε επίσης πως πολλά από τα δάνεια είχαν δοθεί κατά παράβαση της τραπεζικής πρακτικής και χωρίς πραγματικές εγγυήσεις. Ζητούσε έτσι να ερευνηθεί αν η διαδικασία αυτή, μέσα από την οποία εμφανιζόταν η MIG να προσελκύει κεφάλαια επενδυτών, τα οποία προέρχονταν στην πραγματικότητα από δάνεια που έδινε η τράπεζα διοίκησης Βγενόπουλου, ήταν μια χειραγώγηση μετοχών.

Η αναφορά αυτή, στις 18 Οκτωβρίου, διαβιβάστηκε στον πρόεδρο του Αρείου Πάγου, Γιώργου Καλαμίδα. Ανατέθηκε, στη συνέχεια, στον εισαγγελέα εφετών Γιώργο Μωραϊτάκη να διενεργήσει προκαταρκτική εξέταση για την υπόθεση. Στις 10 Ιουλίου 2012, ο εισαγγελέας Γιώργος Μωραϊτάκης βάζει την υπόθεση στο αρχείο. Ο Ανδρέας Βγενόπουλος μιλά για την αθωότητά του και για συκοφάντες, οι οποίοι τον έβαλαν σε περιπέτειες. Η διάταξη 5/2012 του Μωραϊτάκη κλείνει την υπόθεση, αλλά ανοίγει και το κεφάλαιο με τα ερωτήματα. Ο εισαγγελέας εφετών εξετάζει την υπόθεση κάνοντας αναφορά σε δημοσιεύματα ακόμη και αθλητικών sites, τα οποία αναφέρονταν στην υπόθεση, αλλά όχι στο πόρισμα της Επιτροπής για το Βατοπέδι, το οποίο μάλιστα είχε ζητήσει να ερευνηθούν οι ευθύνες του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιώργου Προβόπουλου, αλλά και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.

Αντί γι’ αυτό, ο Γιώργος Προβόπουλος και ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Αναστάσιος Γαβριηλίδης, καταθέτουν υπομνήματα με τα οποία απαλλάσσουν των ευθυνών τον Βγενόπουλο εμφανίζοντάς τον να πράττει με βάση το νόμο. Ο εισαγγελέας δεν ελέγχει την αλήθεια όσων καταθέτουν οι δύο, και πολύ περισσότερο, δεν ερευνά τις ευθύνες τους στην υπόθεση, όπως περιέγραφε το πόρισμα της Βουλής. Στον εισαγγελέα δεν καλείται να καταθέσει ο πρόεδρος της Επιτροπής, Δημήτρης Τσιρώνης, και δεν γίνεται καμία έρευνα για όσα περιγράφει το κοινό πόρισμα της Τράπεζας της Ελλάδος και της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου για πιθανές παρατυπίες και παρανομίες στη χορήγηση δανείων, που μπορεί «να έχουν απρόβλεπτες συνέπειες στη σταθερότητα του κυπριακού και του ελληνικού τραπεζικού συστήματος».

Μερικούς μήνες μετά, οι κυπριακές τράπεζες και μαζί τους η κυπριακή οικονομία καταρρέουν. Στις 4 Δεκεμβρίου 2012, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας σε διάγγελμά του, που αφορά την κατάρρευση, λέει:

«4 δισ. ευρώ είναι οι απώλειες των κυπριακών τραπεζών από την έκθεσή τους στα ελληνικά ομόλογα. Άλλα τόσα είναι η ζημιά για την οικονομία από τη μετατροπή της “Μαρφίν Εγνατία” από θυγατρική εταιρία στην Ελλάδα σε κυπριακή τράπεζα, μετατροπή την οποία ενέκρινε ο προηγούμενος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας. Απώλειες υπάρχουν και από τα επισφαλή δάνεια που οι τράπεζες παραχώρησαν στην Ελλάδα».

Η αναζήτηση των αιτιών της κατάρρευσης της Κύπρου ανοίγει στην Κυπριακή Δημοκρατία νομικές και κοινοβουλευτικές διαδικασίες, οι οποίες εμπλέκουν τον Ανδρέα Βγενόπουλο. Τα στοιχεία δημοσιοποιούνται  ευρέως, αλλά η Ελληνική Δικαιοσύνη παραμένει ατάραχη για εγκλήματα που εμφανίζονται να έχουν γίνει στην Ελλάδα.

Το Μάιο του 2014, η Κυπριακή Βουλή, σε πόρισμά της για την κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας και τον τρόπο λειτουργίας της Marfin, γράφει: «Διαχρονικά υπήρξε εκ μέρους της διοίκησης της τράπεζας μια στρατηγική “φορτώματος” διατραπεζικού χρέους της τράπεζας στην Κύπρο και αντιστρόφως ανάλογα “ξεφορτώματος” διατραπεζικού χρέους της τράπεζας από τον ελλαδικό χώρο… Η Επιτροπή κρίνει ότι η διοίκηση της τράπεζας και τα στελέχη της, με μεθοδευμένο, συστηματικό, αλλά και ταυτόχρονα εγκληματικό τρόπο, παρέσυραν τη Λαϊκή Τράπεζα και ταυτόχρονα την κυπριακή οικονομία σε κατάρρευση».

Η περαιτέρω έρευνα από τις ανακριτικές αρχές της Κύπρου (Αρχηγείο Αστυνομίας της Κύπρου) καταλήγει πως πολλά εγκλήματα έχουν διαπραχθεί στην Ελλάδα και πρέπει να ερευνηθούν από τις ελληνικές Αρχές. Σύμφωνα με τις κυπριακές ανακριτικές αρχές, η έρευνα της υπόθεσης επιβάλλει να ερευνηθούν οι ευθύνες του Ανδρέα Βγενόπουλου και των συνεργατών του, με βάση το ελληνικό Δίκαιο, για κακουργηματική απιστία, για απάτη και για νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.

Η Ελληνική Δικαιοσύνη και πάλι δεν αντιδρά. Δεν γνωρίζει τι συμβαίνει, δεν διαβάζει τα δημοσιεύματα, και απ’ ό,τι προκύπτει, δεν θέλει να ακούσει και τους κύπριους συναδέλφους της.

Ο Βγενόπουλος μηνύει και τον εαυτό του

Όταν, το 2013, οι κυπριακές Αρχές και τα πολιτικά κόμματα θέτουν θέμα ευθυνών Βγενόπουλου για την κατάρρευση της οικονομίας, ο Ανδρέας Βγενόπουλος μηνύει τον εαυτό του. Δεν πρόκειται για την υπέρμετρη διάθεσή του για μηνύσεις, που από κεκτημένη ταχύτητα στρέφεται και στον ίδιο. Η MIG, εταιρία συμφερόντων του, καταθέτει μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου για την υπόθεση της Λαϊκής. Όταν η είδηση διαρρέει, ο Βγενόπουλος υποστηρίζει πως στράφηκε εναντίον κάθε υπεύθυνου για την υπόθεση της Λαϊκής, άρα πιθανόν και του εαυτού του, προκειμένου να ξεκαθαρίσει η υπόθεση και να μην ενοχοποιείται άδικα.

Αυτή είναι η μία πλευρά του νομίσματος και των εξηγήσεων. Γιατί υπάρχει και άλλη, την οποία θέτει ως προβληματισμό έμπειρος εισαγγελέας μιλώντας στο Hot Doc: «Είναι φανερό σε όλους, πως στην περίπτωση Βγενόπουλου, ο Άρειος Πάγος δείχνει να θέλει να επικρατήσει η άποψη πως το πρόβλημα με τον επιχειρηματία αφορά στην Κύπρο. Δεν είναι έτσι, αφορά και την Ελλάδα και την Ελληνική Δικαιοσύνη. Καταθέτοντας η MIG μηνυτήρια αναφορά, θεωρητικά ενεργοποιεί έρευνα. Αν αυτή η έρευνα, κάτω από την αντίληψη “δεν αφορά την Ελλάδα, αφήστε το”, καταλήξει να απαλλάξει και πάλι τον Βγενόπουλο, τότε αυτό το “δεδικασμένο” μπορεί να το χρησιμοποιήσει στην Κύπρο. Αν υπάρξει δίωξη εναντίον του, θα επικαλεστεί πως έχει κριθεί από την Ελληνική Δικαιοσύνη. Ξέρετε πως αν κάποιο διεθνές δικαστήριο κληθεί να κρίνει την υπόθεση, δεν θα μπει στην ουσία ή αν έκαναν καλά οι Έλληνες τη δουλειά τους, αλλά θα πει πως έχουν κρίνει και δεν γίνεται μια υπόθεση να κριθεί δύο φορές».

Η «πονηρή» θεώρηση του εισαγγελέα, δεν απαιτεί μόνο να μην ισχύει η αθώα δικαιολογία του Βγενόπουλου, αλλά κυρίως να μην κάνει η Δικαιοσύνη τη δουλειά της. Από το 2013, που η εισαγγελία Διαφθοράς άρχισε να εξετάζει την υπόθεση Βγενόπουλου, μετά τη μηνυτήρια αναφορά της MIG, δεν έχει κάνει κανένα αίτημα δικαστικής συνδρομής στην Κύπρο για στοιχεία που έχει δημοσιοποιηθεί πως υπάρχουν. Κάποια στοιχεία έχουν κατατεθεί με πρωτοβουλία  του Hot Doc.

Την ίδια ώρα, η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν δέχθηκε να προωθήσει σοβαρά στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο εισαγγελέας Δικαστικής Συνδρομής, Γιάννης Αγγελής. Αντί για μια δικογραφία με στόχο την αλήθεια, η υπόθεση διασπάται σε κομμάτια και οι εισαγγελείς, που ασχολούνται, δεν γνωρίζουν πώς συνδέεται το κάθε κομμάτι που χειρίζονται με κάποιο άλλο σε άλλη δικογραφία.

το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #75 τον Απρίλιο του 2015

Extra Hot άρθρο