Όταν μια κοινωνία εισέρχεται στην κάθοδο του οικονομικού κύκλου, ή πιο απλά, εισέρχεται σε κρίση, τότε δύο φαινόμενα παρουσιάζουν άνθιση: το πρώτο είναι η άνθιση των ενεχυροδανειστηρίων και το δεύτερο οι κορώνες αποκρατικοποιήσεων από πολιτικούς της εύκολης ρητορείας και της μέγιστης ανικανότητας.

Τα δύο φαινόμενα δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Όπως ο κληρονόμος της όποιας περιουσίας ρευστοποιεί σε γελοίες τιμές τους κόπους και τις στερήσεις των προηγούμενων γενεών για να αντιμετωπίσει την καθημερινότητα χωρίς να καταβάλει ιδιαίτερη προσπάθεια, έτσι και οι πολιτικοί ρευστοποιούν τους μόχθους ολόκληρων γενεών για να προσκομίσουν νούμερα σε χαλκευμένους προϋπολογισμούς και να τα μετατρέψουν σε ψήφους από τους βολεμένους, που τους επιλέγουν για να εφαρμόσουν το δόγμα του λιγότερου κράτος.
Η ιστορία των αποκρατικοποιήσεων ξεκίνησε στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1990, επί της κυβέρνησης Μητσοτάκη, που κατάφερε να κλείσει την κερδοφόρα τσιμεντοβιομηχανία ΑΓΕΤ-Ηρακλής πουλώντας την στη μαφία.
Διαχρονικά, βέβαια, το μεγαλύτερο παράδειγμα υποβάθμισης και ξεπουλήματος δημόσια περιουσίας αποτελεί η περίπτωση της Ολυμπιακής.
Το σχέδιο ξεκίνησε με το διαμελισμό της εταιρίας, με σκοπό την υποτιθέμενη εξυγίανσή της. Αντί όμως της εξυγίανσης αυτής, οι αποτυχημένες διορισμένες διοικήσεις παιδιών του κομματικού σωλήνα της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ κατάφεραν μόνο να χρεοκοπήσουν την Ολυμπιακή, φορτώνοντάς της χρέη εκατομμυρίων ευρώ.
Έτσι πέρασαν στο επόμενο στάδιο του σχεδίου τους, που ήταν η ενεργοποίηση των κοινωνικών αντανακλαστικών αυτοματισμού και διχασμού της κοινωνίας, διαλαλώντας μέσω των ελεγχόμενων ΜΜΕ την επιβάρυνση των Ελλήνων από τους «κακούς» υπαλλήλους που οι ίδιοι διόρισαν.
Διαλαλούσαν ότι η εταιρία θα αναβαθμιζόταν με την ιδιωτικοποίηση, ότι ο ανταγωνισμός θα ενισχυόταν, οι τιμές θα έπεφταν για τους επιβάτες, οι θέσεις εργασίας θα αυξάνονταν, οι παρεχόμενες υπηρεσίες θα αναβαθμίζονταν και ότι «ζεστό» χρήμα θα έρρεε στα δημόσια ταμεία. Για να ενισχύσουν ακόμα περισσότερο την επιχειρηματολογία τους, ενέπλεξαν και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πίεζε για το κλείσιμο της Ολυμπιακής με επιχειρήματα τη λήψη κρατικών ενισχύσεων και τη στρέβλωση του ανταγωνισμού.
Η αλήθεια είναι ότι το τίμημα εξαγοράς από τη Marfin Investment Group του Βγενόπουλου ήταν 177,2 εκατ. ευρώ, όταν ένα Airbus A340 κοστίζει γύρω στα 200 εκατ. ευρώ.
Ζεστό χρήμα στο ταμείο δεν μπήκε. Οι υπηρεσίες υποβαθμίστηκαν, οι τιμές εκτινάχθηκαν και το προσωπικό εξαπατήθηκε. Υψηλής εκπαίδευσης τεχνικοί απολύθηκαν μέσω της συγκεκαλυμμένης διαδικασίας απολύσεων, που ο Μητσοτάκης ονόμασε διαθεσιμότητα, με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια πτήσεων.
Παρόλο που ο αρμόδιος υπουργός Μεταφορών αναγνώρισε την αναγκαιότητα επαναπρόσληψής τους, κατόπιν κατάθεσης Ερώτησής μου στα πλαίσια του κοινοβουλευτικού ελέγχου και διαβίβασής της στον αρμόδιο εισαγγελέα, ο κουμπάρος του ιδιοκτήτη της Aegean – Ολυμπιακής, μην αναγνωρίζοντας την επιτακτική ανάγκη διενέργειας ουσιαστικών τεχνικών ελέγχων σε αεροπλάνα εθνικών (SANA) και ξένων (SAFA) εταιριών, αρνείται να συνυπογράψει.
Η ιδιωτικοποιημένη Ολυμπιακή, τελικά, όχι μόνο δεν αποτέλεσε την ηγέτιδα της Νοτιανατολικής Μεσογείου αλλά άρχισε να καταρρέει οικονομικά.

Η μόνη λύση ήταν η συνένωσή της με την Aegean. Το μόνο που έμενε ήταν η έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία, ενώ στην αρχή έκανε τη δύσκολη, στο τέλος ενέδωσε.
Η έγκριση της συγχώνευσης δημιούργησε ιδιωτικό μονοπώλιο, καταρρίπτοντας το επιχείρημα της Επιτροπής περί στρέβλωσης του ανταγωνισμού από την κρατική Ολυμπιακή.
Όσον αφορά το δεύτερο επιχείρημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για το κλείσιμο της Ολυμπιακής λόγω κρατικών ενισχύσεων, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με την απόφαση για τις υποθέσεις T-415/05, T-416/05 και T-423/05, το κατέρριψε, αποφαινόμενο ότι: «Ακυρώνει το άρθρο 1, παράγραφος 1, της αποφάσεως C(2005) 2706 τελικό της Επιτροπής, της 14ης Σεπτεμβρίου 2005, σχετικά με κρατικές ενισχύσεις προς την Ολυμπιακή Αεροπορία Υπηρεσίες ΑΕ [C 11/2004 (ex NN 4/2003) – Ολυμπιακή Αεροπορία – Αναδιάρθρωση και ιδιωτικοποίηση]».
Όλα αυτά θα μπορούσαν να αποτελούν απλές ασύνδετες εικασίες για τη μεθόδευση ξεπουλήματος της Ολυμπιακής στην Aegean από την τρόικα των ελλήνων πολιτικών, επιχειρηματιών και Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όμως το τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας, που διέρρευσε στο WikiLeaks και έπεσε στα χέρια μου, ως θεσμικής εκπροσώπου του ελληνικού λαού, αποδεικνύει το μέγεθος της διαπλοκής, συνδέει ρίπτει τη δικαιολογία της εικασίας και του σεναρίου.
Αρχικά δεν μπορούσα να πιστέψω το μέγεθος της διαπλοκής. Μου ήταν αδιανόητο, ότι τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δρούσαν σε βάρος των συμφερόντων του λαού ενός κράτους-μέλους, χρησιμοποιώντας μάλιστα ως άρμα εξυπηρέτησης συναλλαγών τις Συνθήκες και τις διαδικασίες οι οποίες υποτίθεται ότι υπάρχουν για τη διασφάλιση του συμφέροντος του ευρωπαίου πολίτη.
Για το λόγο αυτό συνεργάστηκα με τον κ. Βαξεβάνη, για τη διασφάλιση της αυθεντικότητας και τη διεξαγωγή της απαραίτητης δημοσιογραφικής έρευνας.
Καθώς οι κύκλοι ελέγχου ολοκληρώθηκαν, έκπληκτοι, αλλά πεπεισμένοι για το βαθμό αξιοπιστίας των πηγών μας, διαπιστώσαμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το γραφείο του προέδρου της νοιάζονταν να καταδικαστεί η Ολυμπιακή ώστε να αγοράσει ο κ. Βασιλάκης της Aegean ευρωπαϊκά αεροπλάνα Airbus αντί των ανταγωνιστικών αμερικανικών Boeing. Εάν οι Αμερικάνοι δεν ψεύδονται στο τηλεγράφημα της πρεσβείας τους, τότε ο κ. Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και η Επιτροπή, που κυβερνά την Ευρώπη και συμμετέχει στην τρόικα, δρούσε σαν πλασιέ πωλήσεων.
Οι εταίροι των κομμάτων της συγκυβέρνησης, που όλα αυτά τα χρόνια επιβάλλουν μέτρα εξαθλίωσης στον ελληνικό λαό, που με λάθος συνταγές οδήγησαν σε ανθρωπιστική κρίση μία χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταδεικνύεται ότι μεριμνούν μόνο για τη διασφάλιση κερδών στις βιομηχανίες των χωρών τους.
Το πολιτικό συμπέρασμα που εξάγεται, συμπυκνώνεται στο ότι οι ιδιωτικοποιήσεις δεν έχουν βοηθήσει την οικονομία, μιας και οι ιδιώτες αδιαφορούν για τις προβληματικές κρατικές επιχειρήσεις και επιθυμούν να λάβουν μόνο τις κερδοφόρες ή να εξαφανίσουν τον ανταγωνισμό. Το επιχείρημα ξεπουλήματος της Ολυμπιακής, που οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ χρησιμοποιούν ως μοντέλο για την αποκρατικοποίηση των δημόσιων επιχειρήσεων και της ακίνητης περιουσίας, καταρρίπτεται παταγωδώς.
Αποδεικνύεται περίτρανα ότι οι περισσότεροι εξ αυτών που κατείχαν θέση ευθύνης, και ανήκαν στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ, έδρασαν σε βάρος των συμφερόντων του ελληνικού λαού σε συνεργασία με τους ευρωπαίους εταίρους, που υποτίθεται ότι ήρθαν ως σωτήρες αλλά δρούσαν ως πλασιέ.

άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Hot Doc # 66, τον Δεκέμβριο του 2014

Extra Hot άρθρο

Κυβέρνηση και τρόικα πανηγυρίζουν την έξοδο στις αγορές. Την ίδια ώρα μας λένε ότι το δημόσιο έχει σημαντικό πρωτογενές πλεόνασμα, όπερ μεθερμηνευόμενον, δεν έχει λόγο να δανείζεται για μισθούς, συντάξεις, ακόμα και για… προεκλογικό κοινωνικό μέρισμα. Τότε γιατί δανειζόμαστε από τις αγορές πριν καλά-καλά λάβουμε τις τελευταίες δόσεις του Μνημονίου 2;

Ας αρχίσουμε από απλή αριθμητική: Έστω ότι δανειζόμαστε 5 δισ. από τις αγορές, εντός του 2014, με επιτόκιο 5%. Το κόστος για το δημόσιο θα είναι, αρχικά, μεταξύ 50 και 80 εκατομμυρίων προμήθεια για την Goldman Sachs, την Deutsche Bank ή όποιον άλλον οίκο χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση ως ατζέντη. Αυτά με το καλημέρα. Από εκεί και πέρα θα πρέπει να καταβάλουμε ένα ποσό 276 εκατομμυρίων ετησίως για τόκους από το 2015 έως και το 2020. Το οποίο σημαίνει ότι κάθε χρόνο πάνω από το μισό φετεινό προεκλογικό κοινωνικό μέρισμα θα δίνεται στους αγοραστές των υπό έκδοση ομολόγων.
Για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό, το 2015 η χώρα είναι ήδη δεσμευμένη, από το Μνημόνιο 2, να αποπληρώσει 21,9 δισεκατομμύρια στην τρόικα και λοιπούς πιστωτές. Τώρα θα πρέπει να βρει κι άλλα 276 εκατομμύρια μόνο για τους επιπλέον τόκους. Πού θα τα βρει; Αυτό το ποσό αποπληρωμών αντιστοιχεί στο 12,7% του ΑΕΠ του 2015. Προσβλέπει σε τέτοιο πλεόνασμα ο κ. Στουρνάρας; Προφανώς και όχι. Το οποίο σημαίνει ότι οι κυβερνώντες γνωρίζουν άριστα πως το Βερολίνο και η Φρανκφούρτη ετοιμάζουν νέο μνημόνιο, ώστε να μη φανεί ότι η Ελλάδα κάνει στάση πληρωμών. Δεν θα το ονομάσουν Μνημόνιο, αλλά, όπως και να το ονομάσουν, θα είναι η λογική εξέλιξη των Μνημονίων 1 & 2.
Το πρώτο σκέλος του σχεδίου αφορά την επιμήκυνση των αποπληρωμών μας: Αντί να ολοκληρωθούν το 2035 (όπως προβλέπει το Μνημόνιο 2), θα ολοκληρωθούν το 2055 (κάτι που μειώνει τις ετήσιες αποπληρωμές, αλλά αυξάνει το συνολικό χρέος). Η έξοδός μας στις αγορές (δηλαδή η έκδοση ομολόγων) είναι το δεύτερο μέρος αυτού του σχεδίου για το Μνημόνιο 3, όπως εξηγώ πιο κάτω. Από πέρυσι είχαν σκοπό να εκδώσουν ομόλογα, αλλά κατά το Φθινόπωρο. Απλώς τώρα επέσπευσαν την ανακοίνωση της εξόδου μερικούς μήνες, επειδή, υποθέτω, μετά την υπόθεση Μπαλτάκου έπρεπε να ενισχυθεί το ευρω-κόμμα της τρόικα πριν από τις ευρωεκλογές του Μαΐου. Ας επιστρέψουμε όμως στο Μνημόνιο 3 που σχεδιάζεται και στον ρόλο που παίζει σε αυτό η έξοδος στις αγορές.
Όπως είδαμε, μας βγάζουν στις αγορές πτωχευμένους, βυθίζοντας τη χώρα πιο βαθιά στην πτώχευση. Γιατί το κάνουν; Η απάντηση κρύβεται σε μια αντίφαση: Επειδή από τη μία η τρόικα πρέπει να εξασφαλίσει ένα νέο τεράστιο πακέτο δανεικών για την Ελλάδα (καθώς η πτώχευση του δημοσίου μας αυξάνεται εκθετικά), ενώ από την άλλη το Βερολίνο δεν θέλει επ’ ουδενί να πει στον γερμανό πολίτη ότι θα δώσουν κι άλλα δανεικά στο ελληνικό δημόσιο. Πώς γίνεται και να μας επιβάλουν νέο δανεισμό και να πουν στους γερμανούς πολίτες ότι τέρμα τα πακέτα διάσωσης της Ελλάδας; Είναι απλό: Το Μνημόνιο 3 θα χρηματοδοτείται ως επί το πλείστον από τις αγορές. Πώς όμως θα πειστούν οι αγορές να δανείσουν στο πτωχευμένο ελληνικό δημόσιο με αξιοπρεπή επιτόκια; Γιατί να είναι διατεθειμένοι οι ιδιώτες (που δεν είναι βεβαίως κορόιδα για να πιστεύουν τα περί Greek success story) να δανείσουν ένα κράτος με (κοινά αποδεκτό) μη βιώσιμο χρέος; Η απάντηση της κυβέρνησης συνασπισμού του Βερολίνου είναι: Μέσω της επίκλησης του προγράμματος ΟΜΤ της ΕΚΤ!
Τι εστί ΟΜΤ; Το όνομά του είναι καθαρά παραπλανητικό. Σημαίνει «οριστικές νομισματικές συναλλαγές» (outright monetary transactions), κάτι που δεν σημαίνει βεβαίως απολύτως τίποτα. Αυτό που εννοεί η ΕΚΤ με τα αρχικά ΟΜΤ είναι η εξής απειλή-εγγύηση: Η ΕΚΤ εγγυάται (ή καλύτερα απειλεί) πως, αν τα επιτόκια ομολόγων μιας χώρας που υπαχθεί στο ΟΜΤ ανέβουν πάνω από κάποιο επίπεδο (π.χ. 5%), η ΕΚΤ θα παρέμβει, αγοράζοντας όσα τέτοια ομόλογα χρειάζεται για να ρίξει τα επιτόκια κάτω του επίπεδου αυτού. Μια τέτοια εγγύηση- απειλή της ΕΚΤ αρκεί ώστε οι ιδιώτες να είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα, αν και γνωρίζουν ότι το ελληνικό δημόσιο όχι μόνο θα παραμένει πτωχευμένο, αλλά θα γίνεται όλο και πιο πτωχευμένο (με κάθε νέο ομόλογο που εκδίδει).
Να λοιπόν ο σκελετός του Μνημονίου 3: Όπως το Μνημόνιο 2 βασιζόταν σε 130 δισ. νέα δάνεια για να συγκαλυφθεί η αστοχία του Μνημονίου 1 (και η αδυναμία μας να αποπληρώσουμε τα 110 δισ. του Μνημονίου 1), έτσι και το Μνημόνιο 3 θα μας εξασφαλίσει άλλα 200 δισ. (σε βάθος χρόνου) για να συγκαλυφθεί η αστοχία του Μνημονίου 2 (και η πλήρης αδυναμία αποπληρωμής των 240 δισ. των Μνημονίων 1 & 2). Η μόνη διαφορά θα είναι ότι τα 200 αυτά δισ. δεν θα ανακοινωθούν ως τρίτο πακέτο διάσωσης, δεν θα περάσουν από τα κοινοβούλια των κρατών-μελών της ευρωζώνης, δεν θα συζητηθούν καν στα ΜΜΕ. Απλώς θα αντλώνται λίγα-λίγα από τις αγορές υπό τη σιωπηλή καθοδήγη και απειλή- εγγύηση της ΕΚΤ. Παράλληλα, η χώρα θα τελεί υπό πλήρη επιτήρηση, με εξοντωτική λιτότητα, συνεχείς παρεμβάσεις, εκποίηση ό,τι πλούτου έχει διατηρήσει το δημόσιο και μηδενικούς βαθμούς ελευθερίας για όποια κυβέρνηση συναινέσει στο σιωπηλό Μνημόνιο 3.
Γιατί όμως βιάζονται τόσο να εκδώσουν ομόλογα τώρα, πριν καλά-καλά λάβουν τις τελευταίες δόσεις από το Μνημόνιο 2; Οι λόγοι είναι τρεις. Τον πρώτο τον είδαμε: Θέλουν να δώσουν μερικούς πόντους στην κυβέρνηση προεκλογικά, επιτρέποντάς της να πανηγυρίσει την ηρωική έξοδο (ούτε το Μεσολλόγγι να ήταν!). Ο δεύτερος λόγος είναι πιο σημαντικός: Για να εγκριθεί το ΟΜΤ από τη Γερμανία, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι αναγκάστηκε να θέσει ως όρο ενεργοποίησης του ΟΜΤ υπέρ των ομολόγων της χώρας Χ ότι η χώρα Χ βρίσκεται ήδη στις αγορές. Για να μπορέσουν, λοιπόν, να ενεργοποιήσουν το Μνημόνιο 3 είναι απαραίτητο να βγουν στην πασαρέλα των αγορών διακηρρύσσοντας ότι ο αποκλεισμός της χώρας από την αγορά χρήματος τελείωσε. Υπάρχει και τρίτος λόγος: Να βοηθήσουν κι άλλο τους αγαπητούς τους τραπεζίτες!
Πώς βοηθά τους τραπεζίτες η έξοδος στις αγορές; Οι ελληνικές τράπεζες δεν διαθέτουν πλέον ομόλογα του δημοσίου (μετά και την κατ’ ευφημισμόν επαναγορά χρέους του Δεκεμβρίου 2012). Αυτό τους κόβει τα πόδια, καθώς οι τράπεζες χρησιμοποιούν κρατικά ομόλογα ως εχέγγυα για να δανείζονται από την ΕΚΤ. Τώρα, θα δανειστούν η μία από την άλλη, θα αγοράσουν ομόλογα κι έτσι θα βγάλουν κέρδη εις βάρος του έλληνα και ευρωπαίου φορολογούμενου. Πώς; Με δύο τρόπους: (α) Δανείζονται με επιτόκιο λιγότερο του 1% η μία από την άλλη και δανείζουν στο δημόσιο (αγοράζοντας τα νέα ομόλογα) με 5%, και (β) καλύπτουν τα μεταξύ τους δάνεια καταθέτοντας τα ομόλογα αυτά στην ΕΚΤ για να λάβουν ρευστό χρήμα με επιτόκιο 0,25%. Έτσι θα ενταθεί η αλληλεξάρτηση πτωχευμένων τραπεζών και του πτωχευμένου δημόσιου, την ώρα που τράπεζες, τρόικα και κυβέρνηση θα πανηγυρίζουν το Greek success story!

Επίλογος

Τι ήταν αυτό που ανέκαθεν χαρακτήριζε την ελληνική κλεπτοκρατία; Υπερδανεισμός του κράτους (τον οποίο φορτωνόταν ο αδύναμος φορολογούμενος) και κάποια ψίχουλα παροχών (από τα δανεικά) προεκλογικά, ώστε οι εκπρόσωποι της κλεπτοκρατίας να επανεκλέγονται.
Τι χαρακτηρίζει τη νέα, μνημιώδη, μνημονιακή κλεπτοκρατία σήμερα; Νέος δανεισμός του βαθιά πτωχευμένου κράτους από τις αγορές, υπό την αιγίδα και με τη βοήθεια της τροϊκανής τεχνογνωσίας, και κάποια ψίχουλα παροχών (από τα δανεικά) προεκλογικά, ώστε οι εκπρόσωποι της νέας κλεπτοκρατίας να μην καταποντιστούν στις ευρωεκλογές. Υπό αυτή την έννοια, επιστροφή στις αγορές δεν είναι παρά ολική επιστροφή στην παραδοσιακή πρακτική της εγχώριας κλεπτοκρατίας, με τη μεγάλη όμως διαφορά ότι σήμερα το κράτος είναι πιο βαθιά πτωχευμένο από ποτέ, η ελληνική κοινωνία ισχνότατη και στα όρια της εξαθλίωσης και η άρχουσα κλεπτοκρατία δεσμευμένη από τον ξένο παράγοντα περισσότερο απ’ όσο οι μετεμφυλιακές κυβερνήσεις από τον κ. Πιούριφοϊ.
Κλείνοντας με μια περίληψη του τι σημαίνει η έκδοση ομολόγων και η έξοδος στις αγορές, το μόνο που αξίζει να συγκρατήσουμε είναι ότι:
(Α) Επιταχύνει τον ρυθμό αύξησης του ήδη μη βιώσιμου χρέους, και
(Β) Αποτελεί μέρος του σχεδίου για το Μνημόνιο 3, το οποίο θα διαφέρει από τα πρώτα δύο μνημόνια μόνο στο ότι τα νέα, τεράστια, μη βιώσιμα δάνεια θα έρθουν από ιδιώτες με τη διαμεσολάβηση της ΕΚΤ (στο πλαίσιο του προγράμματος ΟΜΤ).

το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #50, τον Απρίλιο του 2014

Extra Hot άρθρο

Πριν έξι φθινόπωρα, το φθινόπωρο του 2008, κατέρρεε η Lehman Brothers και όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα αρχικά της Wall Street και κατόπιν της Δύσης ολόκληρης. Η διάσωση των απανταχού τραπεζών κόστισε μόνο στο αμερικανικό κράτος πάνω από το 200% του ΑΕΠ της Αμερικής. Δεν ήταν μόνο οι δικές τους τράπεζες που «έπρεπε» να διασωθούν από τον άμοιρο τον φορολογούμενο. Ήταν και οι άφρονες ευρωπαίοι τραπεζίτες.

Κοιτάξτε τι είχαν κάνει: Παρασυρμένοι από συμβουλές κυρίως της Goldman Sachs, γερμανοί, γάλλοι και ελβετοί τραπεζίτες (δήθεν συντηρητικοί και λιτοί) δανείζονταν πακτωλούς χρήματος από αμερικανικές τράπεζες όπως η Citi ή η Bank of America για να αγοράσουν τοξικά ομόλογα που παρήγαγε η Goldman Sachs. Απίστευτο κι όμως αληθινό. Κι όταν κατέρρευσε η αξία αυτών των τοξικών χαρτιών, οι ανόητες ευρωπαϊκές τράπεζες δεν είχαν τα χρήματα για να αποπληρώσουν τις αμερικανικές τράπεζες. Έτσι, η Κεντρική Τράπεζα της Νέας Υόρκης, το New York Fed, που είναι υπεύθυνη για την ρύθμιση και λειτουργία του τραπεζικού συστήματος της Wall Street, αναγκάστηκε όχι μόνο να διασώσει τους αμερικανικούς κολοσσούς (Goldman Sachs, Citi, J.P. Morgan, κλπ) αλλά και τους ευρωπαίους τραπεζίτες, ώστε οι τελευταίοι να μην αφήσουν τους αμερικανούς τραπεζίτες στα κρύα του λουτρού. Μύλος, με άλλα λόγια, πολλών τρισεκατομμυρίων.
Μετά από αυτό το στραπάτσο, οι ιθύνοντες στην Κεντρική Τράπεζα της Νέας Υόρκης παραδέχθηκαν ότι έφταιγαν. Ότι «κάτι» τους είχε ξεφύγει. Ότι είχαν αφήσει τους τραπεζίτες ανεξέλεγκτους με αποτέλεσμα την παγκόσμια κρίση που ακόμα ταλανίζει την υφήλιο, και της οποίας η Μνημονιακή Ελλάδα είναι ένα από τα πολλά, θλιβερά αποτελέσματα. Μετά την παραδοχή τους αυτή, οι υπεύθυνοι της Κεντρικής Τράπεζας της Νέας Υόρκης προσέλαβαν έναν καλό καθηγητή από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια, τον David Beim, ο οποίος, αφού μελέτησε την δομή και λειτουργία της Κεντρικής Τράπεζας, έβγαλε το πόρισμά του: Έφταιγε η κουλτούρα της Κεντρικής Τράπεζας της Νέας Υόρκης και συγκεκριμένα το γεγονός ότι, πρώτον, δεν είχε στην δούλεψή της αρκετούς αδέκαστους υπαλλήλους που να ελέγχουν τους τραπεζίτες και, δεύτερον, ακόμα κι όταν ένας ευσυνείδητος υπάλληλος έκανε καλά την δουλειά του και μετέφερε στους προϊσταμένους του πληροφορίες για παρασπονδίες των τραπεζιτών, εκείνοι, οι προϊστάμενοί του, του έλεγαν ευγενικά να βγάλει τον σκασμό -να πάψει να δημιουργεί προβλήματα. Γιατί; Επειδή οι προϊστάμενοι είτε ήθελαν να δουλέψουν για μια από τις μεγάλες τράπεζες είτε ήταν πρώην διευθυντές αυτών των τραπεζών.
Έτσι, η Κεντρική Τράπεζα της Νέας Υόρκης αποφάσισε το 2009 να αλλάξει την εσωτερική της κουλτούρα. Προσέλαβε λοιπόν πολλούς νέους υπαλλήλους, αδέκαστους, μορφωμένους, που δεν είχαν σχέση με τις τράπεζες, και τους διέταξε να ελέγχουν αυστηρά τους τραπεζίτες, χωρίς να σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους. Μία εξ αυτών των νέων αδέκαστων υπαλλήλων της Κεντρικής Τράπεζας της Νέας Υόρκης ήταν η κα Carmen Segarra.
Η κα Segarra, εξέχουσα νομικός, με λαμπρές σπουδές σε κορυφαία αμερικανικά πανεπιστήμια και στην Σορβόνη, έπιασε αμέσως δουλειά. Η υπηρεσία της, η Κεντρική Τράπεζα της Νέας Υόρκης, την έστειλε στην Goldman Sachs, την γνωστή τράπεζα-κολοσσό που, όποια πέτρα σκανδάλου και να σηκώσει κανείς παγκοσμίως, θα την βρει από κάτω. Εγκαταστάθηκε λοιπόν στην Goldman Sachs η κα Segarra, σε ειδικό γραφείο, και η δουλειά της ήταν να ελέγχει καθημερινά τι γινόταν εκεί μέσα.
Κάθε εβδομάδα πήγαινε στα γραφεία της Κεντρικής Τράπεζας της Νέας Υόρκης και έδινε ραπόρτο στους προϊσταμένους της. Πολύ νωρίς κατάλαβε ότι κάποιο λάκκο έχει η φάβα. Όταν μετέφερε στους προϊσταμένους της τα απίστευτα πράγματα και θάματα που άκουγε και έβλεπε στο εσωτερικό της Goldman Sachs, οι προϊστάμενοί της ξύνιζαν τα μούτρα τους. «Δεν μπορεί να άκουσες κάτι τέτοιο, της έλεγαν». Μια φορά, δυο φορές, τρεις, και η κα Segarra κατάλαβε ότι θα είχε πρόβλημα αν επέμενε. Είχε την επιλογή μεταξύ του να κάνει την χαζή, ώστε η καριέρα της στην Κεντρική Τράπεζα της Νέας Υόρκης να εξελιχθεί καλά, ή να είναι σωστή στην δουλειά της, κάτι που απαιτούσε σύγκρουση τόσο με την Goldman Sachs όσο και με προϊσταμένους της στην Κεντρική Τράπεζα της Νέας Υόρκης.
Η Carmen Segarra επέλεξε την δύσκολη ατραπό, το όλο αγκάθια και πέτρες μονοπάτι. Ένα Σάββατο πήγε σε μαγαζί που πουλά εξειδικευμένα ηλεκτρονικά και αγόρασε μικροσκοπικό μικρόφωνο με το οποίο κατάφερε να καταγράψει 46 ώρες συνομιλιών με στελέχη της Goldman Sachs. «Δεν πιστεύετε ότι λένε αυτά που σας λέω ότι λένε, ιδού τα μαγνητοφωνημένα ντοκουμέντα».
Και τι δεν κατέγραψε το μαγνητοφωνάκι της. Μια μέρα πήγε στο γραφείο μεγαλοστέλεχους της Goldman Sachs με αποδείξεις για παράνομες συναλλαγές εδώ στο Τέξας, απ’ όπου σας γράφω αυτές τις γραμμές. Του έδειξε πως η Goldman Sachs είχε συμβουλέψει μια εταιρία, ας την πούμε Χ, να αγοράσει μετοχές σε μια άλλη εταιρία, έστω Ψ, χωρίς να πει στην εταιρία Χ ότι η ίδια η Goldman Sachs είχε πολλές μετοχές στην εταιρία Ψ -κάτι που είναι καθ’ όλα παράνομο στις ΗΠΑ και γενικά στην υφήλιο. Δεν είναι δυνατόν να πληρώνει κάποιος μια τράπεζα να σε συμβουλεύει, υποτίθεται αντικειμενικά, για το αν θα πρέπει να αγοράσεις «κάτι» χωρίς να γνωρίζεις ότι αυτό το «κάτι», ουσιαστικά, ανήκει στην τράπεζα που σε συμβουλεύει! Είναι ανήκουστο. Είναι ο ορισμός της σύγκρουσης συμφερόντων (conflict of interest).
Όταν το είπε αυτό στο μεγαλοστέλεχος της Goldman Sachs εκείνος χαμογέλασε και της απάντησε με θράσος: «Αν δεν υπάρχει σύγκρουση συμφέροντος, αγαπητή μου, δεν με συμφέρει μια συναλλαγή!» (If there is no conflict, there is no interest!) Κι όταν τον ρώτησε τι προτίθεται να κάνει για να μην επαναληφθούν τέτοιες παρανομίες, της έκλεισε το μάτι λέγοντας: «Απολύτως τίποτα».
Μια και δυο η Carmen Segarra πάει στον προϊσταμένο της, δυο ουρανοξύστες πιο κει, στην Κεντρική Τράπεζα της Νέας Υόρκης. Του είπε τι συνέβη. Εκείνος, άλλη μια φορά, έκανε ότι δεν την πίστεψε. Τότε τον βάζει να ακούσει την μαγνητοφωνημένη συνομιλία. Της απαντά: «Δεν το εννοούσε αυτό που είπε» και την διατάζει να ξεχάσει το θέμα. Εκείνη δεν το βάζει κάτω και γράφει έκθεση με όλες τις λεπτομέρειες. Λίγες μέρες μετά είχε απολυθεί χωρίς αιτιολόγηση. Κι όταν, ως δεινή δικηγόρος που είναι, η Carmen Segarra μήνυσε τόσο την Κεντρική Τράπεζα της Ν. Υόρκης όσο και τους προϊσταμένους της, ο αρμόδιος δικαστής απεφάνθη ότι η υπόθεση αυτή δεν εμπίπτει στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου και έβαλε την μήνυση στο αρχείο.
Νομίζω ότι θα έπρεπε, οι απανταχού καλοί κ’ αγαθοί πολίτες, να καθιερώσουν βραβείο για ανθρώπους όπως η Carmen Segarra αλλά και ο Jake Bernstein, ο οποίος κατέγραψε την ιστορία αυτή και την δημοσίευσε στο περιοδικό PROPUBLICA την περασμένη εβδομάδα (26 Σεπτεμβρίου 2014).

Extra Hot άρθρο

Το Κατοχικό Δάνειο μόνο δάνειο δεν ήταν, όπως όλοι γνωρίζουμε. Το ίδιο συμβαίνει και με το Νέο Κατοχικό Δάνειο. Αυτό που έμμεσα προσφέρουν οι λαοί των υπό τροϊκανής κατοχής χωρών της περιφέρειας στο Γενικό Λογιστήριο του γερμανικού κράτους. Σύμφωνα με στοιχεία που πρόσφατα δημοσιοποίησε το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών (τα οποία δημοσίευσε το Der Spiegel στις 19 Αυγούστου), η γερμανική κυβέρνηση υπολογίζει πως, στη διάρκεια της περιόδου 2010-2014, θα έχει εξοικονομήσει κατ’ ελάχιστον €41 δισ. λόγω της κρίσης.

Όπως αναφέρει το υπουργείο στο πόρισμα που είδε τη δημοσιότητα, η κρίση στις χώρες της περιφέρειας συμπίεσε τα επιτόκια δανεισμού της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Γερμανίας, με αποτέλεσμα αυτή την εξοικονόμηση. Πώς μετρούν τον βαθμό συμπίεσης του κόστους δανεισμού του γερμανικού κράτους; Αν και κανείς δεν μπορεί να ξέρει ακριβώς σε ποιο επίπεδο θα κυμαίνονταν τα επιτόκια δανεισμού της Γερμανίας αν δεν είχε ξεσπάσει η κρίση του ευρώ, η μεθοδικότητα των γερμανών αξιωματούχων βοηθά να κάνουμε έναν ενδιαφέροντα υπολογισμό αυτών των οφελών: Κάθε χρόνο, υπηρεσία του υπουργείου του κ. Σόιμπλε προβλέπει το ύψος των επιτοκίων δανεισμού για την επόμενη περίοδο, έτσι ώστε ο υπουργός να έχει μια γενική εποπτεία, βασισμένη σε προβλέψεις της εξέλιξης του κόστους δανεισμού της χώρας για τα επόμενα, π.χ., τέσσερα χρόνια.

Έτσι λοιπόν, ήταν δυνατόν να γίνει η σύγκριση μεταξύ (α) των επιτοκίων δανεισμού της γερμανικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης που κατέβαλε στους δανειστές του κράτους κατά την περίοδο 2010-2014 και (β) των επιτοκίων όπως είχαν προβλεφθεί από την υπηρεσία του υπουργείου το 2009. Αυτό που συνέβη ήταν ότι, καθώς οι χώρες της περιφέρειας (αρχής γενομένης από την Ελλάδα) βυθίζονταν στην πτώχευση η μία μετά την άλλη, οι κάτοχοι ομολόγων των χωρών μας άρχισαν να τα ξεπουλάνε, αγοράζοντας με τα έσοδα που αποκτούσαν τα πιο σίγουρα γερμανικά ομόλογα. Έτσι, οι τιμές των γερμανικών ομολόγων ανέβαιναν και τα επιτόκια δανεισμού που έπρεπε να προσφέρει το γερμανικό κράτος για να δανείζεται μειώνονταν ραγδαία. Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών κατέληξε, με αυτό τον τρόπο, στον αριθμό €41 δισ. – έναν αριθμό που αποτελεί το ελάχιστο όφελος του γερμανικού δημοσίου από την κρίση χρέους των χωρών της περιφέρειας.

Αν το καλοσκεφτούμε, δεδομένου ότι (α) οι χώρες της περιφέρειας έχουν καταλήξει σε μια κατάσταση υποτέλειας στην τρόικα, ακόμη και ως προς τις παραμικρές λεπτομέρειες που αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών (π.χ. το αν το πετρέλαιο θέρμανσης θα έχει τον ίδιο φόρο με το κίνησης), και (β) η κρίση που τις έφερε σε αυτή την κατάσταση υποτέλειας, κατοχής, ουσιαστικά προικοδότησε το γερμανικό κράτος με αυτά τα €41 δισ., δεν είναι καθόλου τραβηγμένο να αναφέρομαι σε ένα Νέο Κατοχικό Δάνειο. Δάνειο που, όπως και το παλαιό, μόνο δάνειο δεν είναι.

Όσο για το ακριβές μέγεθός του, πολύ φοβάμαι ότι το ποσό των €41 δισ. που αναφέρει το υπουργείο Οικονομικών του κ. Σόιμπλε πρέπει να πολλαπλασιαστεί με το δέκα για να υπολογιστεί σωστά. Πράγματι, αγαπητέ αναγνώστη, θεωρώ πως το ποσό που εξοικονόμησε το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών λόγω της κρίσης του ευρώ αγγίζει τα €400 δισ. Από πού προκύπτει αυτό; Από δύο πηγές. Πρώτον, το ίδιο το υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας παραδέχεται ότι τις χρονιές 2010-2012 εξέδωσε ομόλογα αξίας €73 δισ. μικρότερης από εκείνη που υπολόγιζε. Με άλλα λόγια, δεν είναι μόνο ότι το γερμανικό κράτος πληρώνει λιγότερους τόκους, καθώς το επιτόκιο δανεισμού του μειώνεται, είναι και ότι, καθώς το επιτόκιο μειώνεται, όταν τα γερμανικά ομόλογα ωριμάζουν και πρέπει να αποπληρωθούν, το γερμανικό δημόσιο δανείζεται λιγότερα για να τα ανακυλήσει στο μέλλον, εκδίδοντας έτσι μικρότερο νέο χρέος.

Για την περίοδο 2010-2014 είναι εύλογο να υποθέσουμε ότι η Γερμανία εξοικονόμησε περί τα €90 δισ. από αυτήν τη διαδικασία, συν τα €41 δισ. που προαναφέραμε, έχουμε έναν σύνολο €131 δισ. Δεύτερον, παράλληλα με τη στροφή των επενδυτών στα γερμανικά ομόλογα, υπάρχει και η στροφή των καταθετών της περιφέρειας προς τις τράπεζες της Φρανκφούρτης. Έλληνες, Ισπανοί, Πορτογάλοι, Ιρλανδοί μεταφέρουν τις καταθέσεις τους στις γερμανικές τράπεζες, για να μην την πατήσουν όπως οι κύπριοι καταθέτες. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα καταδεικνύει πως μόνο εντός του 2012 είχαμε €95 δισ. καταθέσεων, τα οποία κατέφυγαν από την περιφέρεια προς την Φρανκφούρτη (ένας αριθμός που, αν μη τι άλλο, μάλλον υποτιμά τη φυγή κεφαλαίων προς τη Γερμανία). Ακόμη κι αν το 2012 ήταν το Έτος της Μεγάλης Φυγής (με τα υπόλοιπα έτη να υπολείπονται ως προς τη βιαιότητα αυτών των μεταφορών), είναι πολύ πιθανό την περίοδο 2010- 2014 να μεταβιβάστηκαν €275 δισ. προς τις γερμανικές τράπεζες. Μια τέτοια ροή κεφαλαίων ωφελεί όχι μόνο τους τραπεζίτες, αλλά και το κράτος.

Οι γερμανικές τράπεζες, μετά το 2008, βρέθηκαν σε κατάσταση βαθιάς πτώχευσης. Χωρίς τη συνεχή αρωγή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης δεν θα μπορούσαν να λειτουργούν. Η κυβέρνηση μάλιστα δημιούργησε κρατικά χωνευτήρια κακών ιδιωτικών χρεών και τραπεζικών ζημιών (bad banks), τα οποία απαιτούν συστηματική χρηματοδότηση. Όμως, λόγω της ροής των προαναφερθέντων κεφαλαίων στο τραπεζικό σύστημα, ο κ. Σόιμπλε μπόρεσε να αντισταθεί στις απαιτήσεις των φίλων του τραπεζιτών για επιπλέον κρατική ενίσχυση. Συνοπτικά, από τότε που οι χώρες μας κατέρρευσαν, κι επειδή οι χώρες μας κατέρρευσαν, μεταξύ €300 και €400 δισ. μεταφέρθηκαν έμμεσα από την ευρωπαϊκή περιφέρεια στο Γενικό Λογιστήριο του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Παράλληλα, οι χώρες μας, με την ενθουσιώδη υποστήριξη των εγχώριων ελίτ, εντάχθηκαν σε ένα καθεστώς ιδιότυπης κατοχής.

Είναι σαν ένα Νέο Πανευρωπαϊκό Κατοχικό Δάνειο να έχει επιβληθεί στο πλαίσιο της ευρωζώνης στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. Από τη δική της μεριά, η γερμανική κυβέρνηση έχει καταβάλει, ως αντίτιμο, εγγυήσεις για τα διάφορα μνημονιακά δάνεια (έμμεσα και άμεσα) της τάξης των €600 δισ. Ακόμη και €100 ή €200 δισ. από αυτά τα μνημονιακά δάνεια να διαγράψει μέσα από κάποιο κούρεμα (το οποίο θα παλέψει με νύχια και με δόντια να μην αποδεχτεί), πάλι το ύψος του Νέου Πανευρωπαϊκού Κατοχικού Δανείου θα κυμαίνεται στα €200 δισ. Το οποίο βέβαια, όπως και το παλαιό, δεν πρόκειται να αποπληρωθεί ποτέ!

το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #35, τον Σεπτέμβριο του 2013

Extra Hot άρθρο